مقصد ارزهای جهانی پس از برگزیت

ارزش سهام بانک‌های بریتانیایی پس از رای بریتانیایی‌ها به خروج، به شدت سقوط کرد و این روند گرچه بعد تعدیل شد، بسیاری بر این باورند که بانک‌های بریتانیایی در سال‌های آینده روزهای سختی خواهند داشت. برخی حتی گمان می‌کنند که لندن ممکن است موقعیت خود به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پایتخت‌های مالی جهان را از دست بدهد. با این همه تحلیل‌هایی نیز وجود دارد مبنی بر اینکه شرایط جدید، موقعیت بانک‌های انگلیسی را بهبود خواهد بخشید؛ چراکه قیود دست و پاگیر منطقه یورو از پای این صنعت گشوده خواهد شد.

دو گروه بانکی عمده بریتانیا که هر دو پس از برگزیت به شدت تحت فشار روند بورس قرار گرفته بودند اعلام کرده‌اند همچنان در بریتانیا خواهند ماند. این دو موسسه از لندن به‌عنوان «مرکز مالی بین‌المللی برتر» دفاع کرده‌اند. پس از برگزیت گفته می‌شد که بدون دسترسی به بازارهای اروپایی و نهادهای مالی بزرگ، هزاران موقعیت شغلی بانکی از بریتانیا به اروپا خواهد رفت. با این همه، اواخر هفته گذشته روسای غول‌های بانکی «اچ اس بی سی» و «بارکلیز» تحلیل‌هایی را مبنی‌بر اینکه پاریس، فرانکفورت یا هر شهر اروپایی دیگری بتواند «کسب و کار لندن را برباید» رد کردند.

داگلاس فلینت، رئیس اچ‌ای بی سی می‌گوید: «بازارها به جایی می‌روند که تخصص و نقدینگی وجود دارد. مساله این نیست که کسی بگوید پیش ما بیایید! مساله این است که کسی بگوید ما آنچه به نفع شما است را در اختیار داریم.» او با اشاره به زیرساخت‌های بازارهای بریتانیا گفت که ویژگی‌های این بازار بود که توانست نوسان‌های شدید پس از برگزیت را تاب بیاورد. «برای آنکه یک نظام بازار بین‌المللی، اعتبار واقعی داشته باشد، باید قادر باشد به بقیه جهان نشان دهد که قابلیت تطبیق دارد.»

یک نگرانی عمده بریتانیایی‌ها این است که اتحادیه اروپا قانونا لندن را از عمل به‌عنوان قطب تراکنش‌های بر پایه یورو منع کند و بانک‌ها را مجبور سازد که عملیات خود را به کشوری در منطقه یورو انتقال دهند، اما «دادگاه عدالت اروپا» ممکن است مانع این اقدام شود. همچنین اقدامات این چنینی علیه بریتانیا به منزله لزوم اقدام علیه کشوری مانند سوئد نیز است، کشوری که مانند بریتانیا عضو نظام یورو نیست.

نکته دیگر این است که با آنکه وضعیت بانک‌های بریتانیایی پس از برگزیت خوب نیست، وضعیت بدتر دیگر بانک‌های اروپایی و ژاپنی نشان می‌دهد که امید درازمدتی به صنعت بانکداری بریتانیا وجود دارد. چنان‌که علی حیدری خسرو در کانال تلگرامی «اقتصاد، طلا، ارز و نفت» می‌نویسد پس از برگزیت بانک‌های اروپایی افت شدیدی را تجربه کردند. نکته جالب توجه افت شدید بانک‌های سوئیسی است. بازارها به دلیل مشکلات یورو و قوانین اروپایی تلاش می‌کنند در حالی که فعالیت‌های تجاری در اروپا باقی بماند، فعالیت‌های مالی را به خارج از حوزه اروپا و یورو منتقل کنند. تا پیش از جدایی لندن از نظام اروپایی، سوئیس نقش بهشت نزدیک را برای فعالیت‌های مالی اروپا بازی می‌کرد و حالا گویا لندن چنین نقشی را بازی خواهد کرد. بر اساس چنین تحلیل‌هایی جدایی بازارهای مالی از اروپا و آسیا روند مشهودی است و خروج انگلستان به چنین جدایی کمک خواهد کرد.

جدایی بازارها و فعالیت‌های مالی (تمرکز در نیویورک، لندن و هنگ‌کنگ) از مراکز فعالیت‌های اقتصادی (شرق آسیا و اروپا) حتی در داخل آمریکا هم قابل مشاهده است. در حالی که فعالیت‌های اقتصادی (تکنولوژی، صنعتی، کشاورزی و خدماتی) در غرب آمریکا و جنوب آمریکا با سرعت بیشتری در حال رشد است، فعالیت‌های مالی، عمدتا در شرق آمریکا (به‌خصوص نیویورک) تجمع می‌یابد. این جدایی مراکز مالی از مراکز فعالیت اقتصادی بسیار پدیده جالبی است که به نقل و انتقال بسیار گسترده سرمایه در جهان منجر شده است. از این جهت، خروج بریتانیا چنین جدایی را تشدید خواهد کرد. از آنجا که سرمایه بسیار سیال است و نمی‌توان به سادگی آن را مهار کرد و برای آن قانون وضع کرد که وطنی شود، نباید تهدیدات سران اروپا در نگه داشتن مراکز مالی در داخل اروپا را جدی گرفت. اگر چنین امکانی وجود داشت، بازار مالی آلمان که بزرگ‌ترین مرکز اقتصادی اروپا است، پس از لندن، زوریخ،پاریس، بروکسل، لوکزامبورگ و... قرار نمی‌گرفت.

به این ترتیب با آنکه بسیاری از نهادهای بین‌المللی به بریتانیا هشدار داده بودند که با رای به «خروج» برای خود فاجعه ایجاد نکند، تحلیل‌هایی متفاوت نیز وجود دارد. متصل نبودن پوند استرلینگ به یورو به‌علاوه سیستم حقوقی بسیار معتبر، زبان بین‌المللی، شهر چند ملیتی و قوانین مناسب باعث شده که بریتانیا آرام‌آرام به پایتخت مالی اروپا و حتی تا حدی شرق آسیا تبدیل شود. میزان کسری حساب تجاری انگلستان با اروپا و مازاد حساب سرمایه آن با اروپا و به همین ترتیب با شرق آسیا در طول دو دهه گذشته همواره در حال افزایش بوده است. بعد از شکل‌گیری یورو این روند تسریع نیز شد. جدایی کامل انگلستان از قوانین اتحادیه اروپا، چنین فرصتی را دوباره ایجاد کرده و ممکن است در آینده سرمایه‌های بیشتری از بازار‌های مالی اروپا و شرق آسیا به‌خصوص ژاپن جذب بازار لندن شوند.