برجام یک‌ساله شد، تحریم‌ها لغو نشد
رویترز طی گزارشی به‌مناسبت یک‌سالگی برجام با اشاره به اینکه اقتصاد ایران همچنان از وجود محدودیت‌های خارجی رنج می‌برد، نوشت: اصولگرایان احساس می‌کنند که دولت اصلاح‌طلب حسن روحانی گول خورده و حامیان روحانی هم دلسرد شده‌اند.
رویترز طی گزارشی نوشت: یک سال از زمان امضای توافق هسته‌ای میان ایران با آمریکا و 5 قدرت جهانی می‌گذرد. ایران برنامه هسته‌ای خود را محدود کرده و در مقابل تحریم‌های هسته‌ای سازمان ملل، آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران لغو شده است.
اما اقتصاد ایران همچنان از وجود محدودیت‌های خارجی رنج می‌برد. برای ایران، این توافق اولین گام به‌سمت ترمیم اقتصادی پس از سالها تحریم‌های سختگیرانه بود. در مقابل، به‌دلیل پابرجا ماندن تحریم‌های یک‌جانبه دولت آمریکا علیه اقتصاد ایران، تهران خود را در موقعیتی دشوار می‌بیند که ناگزیر شده به آمریکا اعتماد کند و با کشورهای دیگر و مؤسسات مالی غیرآمریکایی برای همکاری تجاری لابی کند.
این گزارش افزود: نخبگان سیاسی ایران نگران شده‌اند. اصولگرایان احساس می‌کنند که دولت اصلاح‌طلب حسن روحانی گول خورده و در بحث هسته‌ای امتیازدهی کرده، در حالی که دستاورد چندانی به دست نیاورده است. حامیان روحانی که معتقد بودند توافق هسته‌ای موجب آغاز دوره‌ای جدید از رونق اقتصادی می‌شود دلسرد شده‌اند. در حالی که سال آینده انتخابات ریاست جمهوری در پیش است، هزینه و فایده توافق هسته‌ای و توافق‌های بیشتر با غرب موضوع اصلی بحث در انتخابات سال آینده خواهد بود.
صرف نظر از دستاوردهای حاصل شده در بخش انرژی، علائم کمی دیده می‌شود که نشان دهد ایران همه مزایای اقتصادی حاصل از برجام را که انتظار داشت دریافت کرده است. هرچند ایران نمایش تبلیغاتی خوبی پس از انعقاد قرارداد چند میلیارد دلاری با شرکت‌های بوئینگ و ایرباس صورت داده، اما مشخص نیست که چنین قراردادهایی چگونه تأمین مالی خواهند شد. در واقع بزرگترین مشکل در اجرای توافق هسته‌ای، حل مسائل بانکی و تأمین مالی بوده است.
هرچند توافق موجب لغو تحریم‌های اتحادیه اروپا و سازمان ملل علیه بخش بانکی و انرژی ایران شده، اما سایه تحریم‌های یک‌جانبه دولت آمریکا بر اقتصاد ایران همچنان سنگینی می‌کند. این تحریم‌ها شهروندان و شرکت‌های آمریکایی را از عمده اشکال تجارت با ایران منع می‌کند، اما شرکت‌های خارج از آمریکا نیز به‌نحوی از این تحریم‌ها متأثر هستند.
بانک‌های ایران و بانک‌های خارجی که معاملات مرتبط با ایران را تسهیل می‌کنند، حق استفاده از دلار آمریکا را ندارند. شرکت‌های اروپایی و آسیایی نیز، علی‌رغم تمایل به سرمایه گذاری در ایران، نمی‌خواهند گرفتار تحریم‌های همچنان پابرجای دولت آمریکا شوند.
این تحریم‌ها، شرکت‌های خارجی را موظف می‌کند تا قبل از هر معامله‌ای بررسی‌های لازم را انجام دهند تا اطمینان حاصل کنند که طرف همکاری ایرانی‌شان ارتباطی با سپاه پاسداران ندارد. حتی اگر ارتباط غیرمشکوکی با نهادها و اشخاص موجود در لیست سیاه خزانه‌داری آمریکا صورت گیرد، ممکن است موجب اعمال جریمه‌های سنگین شود. به‌علاوه، شرکت‌ها ممکن است از فعالیت تجاری در آمریکا، که بزرگترین اقتصاد جهان است، محروم شوند. چنین مقرراتی همچنان یک دلیل عمده خودداری شرکت‌های بزرگ از توسعه فعالیت‌ها در ایران است.
بدون سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی و تمایل بانک‌های بین المللی جهت تسهیل پروژه‌ها در ایران، مردم ایران نخواهند توانست ثمرات برجام را بچشند. بانکداری و تأمین مالی شریان‌های تجارت و سرمایه گذاری بین المللی هستند.
علی‌رغم اظهارات شفاهی مقامات آمریکایی در مورد مجاز بودن همکاری با ایران، بانک‌های اروپایی همچنان از تماس با ایران واهمه دارند. طی یک دهه گذشته، بانک‌های بی‌ان‌پی پاریبا، اچ‌اس‌بی‌سی و داچ بانک میلیاردها دلار بابت همکاری با ایران جریمه شده‌اند.
از نظر ایران، اگر دولت آمریکا اقدامات مؤثرتری را برای مطمئن ساختن بانک‌های اروپایی از بی‌خطر بودن تعامل با ایران انجام ندهد، مردم این کشور کم‌کم احساس خواهند کرد که توافق هسته‌ای یک توافق یک‌طرفه بوده است. اگر چنین روایتی جا بیفتد، نظر آنها نسبت به آمریکا و توافق هسته‌ای تغییر خواهد کرد و بهبود گسترده‌تر روابط بین ایران و غرب تقریباً غیرممکن خواهد شد.
