واکنش بازارها به کودتای ناتمام
هنگامی که خبر تلاش بخشی از ارتش ترکیه برای کودتا علیه اردوغان منتشر شد، اکثر بازارهای منطقه‌ای و جهانی تعطیل بودند، اما بازارهای فعال به رویدادهای دراماتیک یکی از مهم‌ترین متحدان «ناتو» واکنش نشان دادند تا احتمال واکنش بیشتر در هفته جدید کاری که از دوشنبه آغاز می‌شود، مطرح باشد. کودتا شکست خورده اما اگر عدم قطعیت سیاسی در روزهای آینده، کمرنگ‌تر نشود، روندها تحت‌تاثیر قرار خواهند گرفت.
مهم‌ترین واکنش شاید در بازار ارز اتفاق افتاد، جایی که لیر ترکیه با خبر شروع کودتا 5 درصد سقوط کرد و با خبر تزلزل کودتاچیان تنها حدود یک درصد از ارزش خود را پس گرفت. بورس‌های آتی ایالات متحده نیز که تنها بازار سهام فعال در آن ساعات بودند، تحت‌فشار قرار گرفتند. همزمان طلا در آخرین ساعات کاری هفته با رشد روبه‌رو شد و از انتشار آخرین خبرها تا پایان بسته شدن بازار فلزهای گرانبهای نیویورک، بیش از 10 دلار جهش کرد. ارزش نفت خام نیز در بازارهای فعال یک درصد بالا رفت. روز شنبه دولت «عدالت و توسعه» از مردم خواست در خیابان‌ها بمانند، نمادی از اینکه برخی ارتشی‌های شورشی هنوز امکان دردسرسازی دارند. اگر این چالش‌های کوتاه‌مدت تا دوشنبه به‌طور کامل برطرف شود، واکنش بازارها به کودتای بامداد شنبه ممکن است خفیف باشد، اما در آن صورت هم معامله‌گران ممکن است بر تهدیدهای بلندمدت تمرکز کنند. با این همه نباید این موضوع را نیز فراموش کرد که شکست کودتا می‌تواند رجب طیب اردوغان را که اکنون رئیس‌جمهوری ترکیه است، بیش از پیش قدرتمند کند.
رکورد 8 ساله لیر
خبر بسته شدن پل‌های اصلی واقع بر تنگه بسفر، بامداد شنبه به وقت تهران منتشر شد و کمتر از یک ساعت بعد زمزمه‌هایی از اقدام ارتش برای کودتا مطرح شد، گرچه بعدا مشخص شد که بخشی از مقام‌های ارشد ارتش در این شورش شرکت نداشته‌اند. با افزایش احتمال کودتایی بودن وقایع، لیر ترکیه به سرعت شروع به سقوط کرد. ظرف کمتر از یک ساعت، لیر ترکیه حدود 5/ 5 درصد مقابل دلار ایالات متحده سقوط کرد، گرچه بعد به دلایل فنی و همچنین رسیدن خبر پیش نرفتن برنامه‌های کودتاچیان، بخشی از ارزش لیر احیا شد. این بیشترین سقوط یک روزه لیر در 8 سال اخیر بود. لیر مقابل یورو هم حدود 5 درصد سقوط کرد. اثر سقوط لیر روی ارزهای دیگر بازارهای نوظهور نیز مشاهده شد؛ به‌طوری‌که در بازار ارز نیویورک، راند آفریقای جنوبی 4/ 2 درصد و پزو مکزیک 4/ 1 درصد سقوط کردند.
افت بورس‌های فعال
مانند همه کودتاها، کودتای نیمه ژوئیه 2016 در ترکیه نیز در نیمه شب شروع شد تا بازارهای ترکیه شانس واکنش به آن را نداشته باشند. این البته از خوش‌شانسی معامله‌گران بود چون روز بعدی بازار در حالی آغاز خواهد شد که دولت در حال تثبیت دوباره امور
است. البته iShares MSCI Turkey ETF که یک صندوق قابل معامله در بورس آمریکا است حدود 6 درصد سقوط کرد تا نشانه‌ای از نگرانی‌های موجود باشد.
تا هفته گذشته، بازار سهام ترکیه با رشدی 15 درصدی در سال جاری میلادی، پشت‌سر بازار سهام قزاقستان که رشدی 20 درصدی را تجربه کرده است، بهترین عملکرد را در میان بورس‌های اروپای شرقی داشت. مشخص است که بازارهای سهام آسیا و اروپا در زمان تلاش شورشیان ارتش برای کودتا تعطیل بودند، اما بخشی از بازارهای آمریکا به تحولات ترکیه واکنش نشان دادند. البته در آمریکا هم این تنها بازارهای آتی بودند که در زمان انتشار این اخبار فعال بودند. شاخص‌های آتی بازار دارایی آمریکا در حالی با افت روبه‌رو شدند که شاخص‌های بورسی عمده در ادامه روند خوب روزهای قبل خود به رکوردشکنی ادامه می‌دادند.
امنیت طلایی
فلز زرد همیشه از اخبار نگران‌کننده ژئوپلیتیک سود می‌برد. عجیب نیست که خبر کودتا در ترکیه هم باعث رشد ارزش طلا شد. این در حالی بود که رشد دلار(در نتیجه انتشار داده‌های خوب از اقتصاد آمریکا) و افزایش سطح شاخص‌های بورس در ساعت‌های پیش از آن به ضرر طلا عمل کرده بود. اونس طلا که روز پنج‌شنبه روی قیمت 1335 دلار ایستاده بود، صبح جمعه را با قیمت 1328 دلار آغاز کرد و تا نیمه شب به وقت تهران به قیمت 1326 دلار رسید. اما خبر کودتا در ترکیه باعث شد اونس با شیبی تند در مسیر افزایش قرار بگیرد و در پایان فعالیت بازار طلای نیویورک قیمت 1337 دلار را برای خود ثبت کند.
اونس هفته گذشته به دلیل رشد بازارهای سهام و فاصله گرفتن معامله‌گران از شوک برگزیت حدود 2 درصد از ارزش خود را از دست داد، با این همه تشدید احتمال تعویق افزایش نرخ‌های بهره در آمریکا و حالا بی‌ثباتی سیاسی در ترکیه می‌تواند دوباره روند هفتگی آن را افزایشی کند. افت هفته گذشته ارزش اونس طلا به 6 هفته رشد پیاپی این کالای سرمایه‌ای پایان داد اما حتی پیش از کودتای ترکیه نیز قوت فنی و حتی بنیادین طلا در میان و بلندمدت محفوظ مانده بود. حتی پیش از تحولات جدید، برآیند پیش‌بینی‌های کوتاه‌مدت افزایشی بود. البته باید به‌خاطر داشت که طلا چندی است حساسیت بلندمدتی به تحولات ژئوپلیتیک نشان نمی‌دهد. بحران‌های اوکراین و خاورمیانه، اثبات‌‌کننده این مدعا هستند.
بازارها پس از کودتا
واضح است که اوضاع بازارها در هفته جدید کاری به تحولات روزهای شنبه و یکشنبه و پس از آن وابسته خواهد بود. اگر دولت بتواند همه را مطمئن کند که دست کم فعلا کنترل کامل امور را در دست دارد، لیر ترکیه ممکن است تقویت شود و شاخص‌های بورس‌های این کشور نیز سقوط نکنند. اما مساله این است که حتی اگر دولت عدالت و توسعه با حمایت متحدان منطقه‌ای و جهانی و همچنین هواداران دموکراسی در کشورهای مختلف بتواند دوباره به‌طور کامل بر مسند امور سوار شود، ریسک‌های سیاسی به‌طور غیر قابل انکاری افزایش یافته‌اند و این رفتار معامله‌گران در بازارهای ترکیه، منطقه و شاید جهان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. البته بازار جهانی بر مسائل دیگری مانند پیامدهای خروج انگلیس از اتحادیه اروپا و زمان انقباضی‌تر شدن سیاست پولی فدرال رزرو متمرکز هستند.
در این شرایط که عدم قطعیت وجود دارد، رشد بیشتر طلا دور از ذهن نیست. با این همه از آنجا که افت هفته گذشته فلز زرد عمدتا ناشی از فشار بورسی بود، در هفته جدید نیز معامله‌گران بازار فلزهای گرانبها روند بازارهای جهانی سهام را به شدت دیده‌بانی خواهند کرد.
به گزارش سایت طلا به نقل از پایگاه اینترنتی کیتکو، تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که قیمت جهانی طلا در روزهای آینده بیشتر تحت‌تاثیر نوسانات شاخص سهام در بازارهای بین‌المللی خواهد بود. با این همه، بسیاری از تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که افزایش شاخص سهام در شرایط کنونی نمی‌تواند روند صعودی قیمت طلا را در ماه‌های آینده متوقف کند. بسیاری از سرمایه‌گذاران ترجیح می‌دهند که با توجه به نوسانات شدید در بازارهای بین‌المللی و تنش‌های سیاسی در کشورهای مختلف، سرمایه‌گذاری در بازار طلا را افزایش دهند.
