در ماه‌های گذشته متناسب با کاهش نرخ تورم، نرخ سود بانکی نیز کاهش پیدا کرد و بعداز نرخ ۱۸ درصدی که در انتهای سال گذشته توسط شورای پول و اعتبار تصویب شده بود، به ۱۵ درصد در ماه گذشته رسید. موضوعی که از نظر بسیاری از کارشناسان منجر به بهبود وضعیت تامین مالی بنگاه‌ها خواهد شد.
با این همه از همان ابتدای طرح کاهش نرخ سود بانکی بسیاری از فعالان شبکه بانکی معتقد بودند با کاهش نرخ سود بانکی ممکن است بسیاری از موسسات مالی اعتباری غیرمجاز همزمان با کاهش نرخ سود بانکی، نرخ سود خود را به صورت هماهنگ کاهش ندهند و این موضوع منجر به آن خواهد شد که بتوانند بخش بزرگی از سپرده‌های بانکی را به سوی خود جذب کنند.
از سوی دیگر دولت برای افراد مختلفی از جمله پرداخت بدهی‌های خود اقدام به ایجاد بازار بدهی کرده است تا به انتشار انواع اوراق نسبت به پرداخت یا تهاتر بدهی‌های خود به بانک‌ها و پیمانکاران اقدام کنند. با این حال دولت برای این اوراق نرخ‌هایی در نظر گرفته است که بالاتر از نرخ سود بانکی بوده و انتقادات برخی از فعالان بانکی را برانگیخته است. آنها اعتقاد دارند در صورتی که نرخ سود اوراق بیش از نرخ سود بانکی باشد، حاضر خواهند بود بخشی از منابع مالی را به سوی خود جذب کنند و در شرایط برابری برای رقابت با بانک قرار ندارند.
در همین زمینه محمد واعظی – اقتصاددان – معتقد است: نرخ سود تعیین شده برای این اوراق که مثلا ۱۸ درصد است، تاثیر بر وضعیت سپرده‌ها نخواهد گذاشت به این دلیل که این سه درصد پاداش غیرمعروف بودن این اوراق برای سرمایه‌گذاران است و منجر به انتقال سیل سپرده‌گذاران به خرید اوراق بهادار نخواهد شد. ضمن این‌که من معتقدم تاثیری در جهت معکوس شدن سرمایه‌گذاری نیز نخواهد گذاشت. به عبارت دیگر به نظر من بعد از ارائه این اوراق در بازار تغییری در مسیر سپرده‌گذاری در کشور نخواهد داشت.
وی همچنین با اشاره به بالابودن نرخ سود بانکی در اقتصاد ایران اظهار کرد: مساله مهم این است که نرخ سود بانکی، کاهش لازم را پیدا نکرده است و این قبیل سیاست‌ها باعث می‌شود هزینه تامین مالی برای بنگاه‌ها همچنان بالا باشد و رغبت آنها جهت ادامه فعالیت کمتر شود.
این اقتصاددان در مورد این موضوع که چندی پیش ولی‌الله سیف از تک‌رقمی شدن نرخ سود بانکی در آینده خبر داده بود، ادامه داد: افقی که رئیس کل بانک مرکزی ترسیم کرده است روشن است، ولی به نظر می‌رسد که مجموع شرایط ساختار اقتصادی ایران اساسا مانع تحقق این پیش‌بینی می‌شود و یا در صورت ایجاد تحقق ادامه نیابد، زیرا طبق آنچه که گفته شد ساختارهای اقتصاد ایران از جمله ساختار بانکی مانع تحقق این امر خواهد شد.
واعظی همچنین درباره کاهش دستوری نرخ سود بانکی توضیح داد: به نظر من در اقتصاد کلان صحبت از این‌که نرخ سود بانکی به صورت بازاری تعیین شود از اساس درست نیست، حتی در کشورهایی که دارای نظام بازار گسترده هستند تعیین سود توسط بازار به معنای عملی واقعی نیست و نرخ بانکی توسط بازار پول تعیین نمی‌شود و همزمان با سیاست‌های لازم ابزارهایی وجود دارد که برای کاهش یا افزایش نرخ سود بانکی به کار گرفته می‌شود.
وی افزود: به نظر من موضوع مهم در بحث نرخ سود بانکی نه دستوری بودن آن و بلکه تعیین نرخ مناسب آن است که متناسب با ساختارهای اقتصادی کشور باشد. پایدار بوده و امکان تامین مالی بنگاه‌ها را بدهد.