بیش از دو دهه مذاکره برای امضای قرارداد خط لوله صلح و در نهایت به بن بست خوردن گفتگوها آن هم پس از رفت و آمد گسترده هیات‌های مذاکره کننده در مسیر تهران-دهلی، ۱۶ سال گفتگو با شرکت دولتی ONGC برای توسعه میدان فرزاد B، ناکامی در امضای قرارداد ساخت پتروشیمی در بندر چابهار شاید گوشه از روابط نه چندان موفق ایران و هند در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی در طول چند سال گذشته تاکنون بوده است.
در این بین پسابرجام هم نه تنها یخ روابط نفتی تهران-دهلی را آب نکرده که حتی لغو برخی از امتیازها در قراردادهای فروش نفت خام، میعانات گازی، اعمال تغییرات جدید در قراردادهای جدید صادرات نفت و در نهایت مخالفت با فروش گاز ارزان قیمت برای خوراک صنایع پتروشیمی به هند، یک دوئل نانوشته را بین وزارتخانه‌های نفت و انرژی دو کشور رقم زده است.
اولین جرقه این اختلافات نفتی دو سال قبل زده شد جایی که بیژن زنگنه وزیر نفت با فروش گاز ۲ سنتی به سرمایه گذاران پتروشیمی ساز در بندر چابهار مخالفت کرد، البته این مخالفت‌ها ادامه یافت و وزیر نفت در دومین اقدام خود با رد توافق مدیران وقت شرکت ملی نفت ایران در دولت دهم، پای قرارداد مشارکت در تولید توسعه میدان فرزاد B را هم شرکت دولتی ONGC را هم امضا نکرد.
البته این دو مخالفت ایران با پیشنهادهای هندی‌ها پایان ماجرا نبود و بهار سال جاری، ایران ۳ امتیاز در قراردادهای فروش نفت ایران به پالایشگاه‌های بزرگ هند را هم به حالت تعلیق درآورد.
لغو امتیازها در قراردادهای فروش نفت خام ایران به پالایشگاه‌های هندی در کوتاه ترین زمان با واکنش «دارمندرا پرادهان» وزیر نفت هند روبرو شد و این مقام ارشد دولت دهلی در گفتگویی با بیان اینکه ایران انتقال رایگان نفت به هند را متوقف کرده است، از پالایشگران هندی همچون شرکت «مانگلور و اسار» خواسته است که خودشان برای انتقال نفت ایران اقدام کنند.
پرادهان همچنین با تاکید بر اینکه شرکت ملی نفت ایران سازکار پیشین پرداخت پول نفت را متوقف کرده است، تاکید کرده بود: ایران خواسته که از این پس، پول نفت فروخته شده را به یورو دریافت کند.
سیدمحسن قمصری مدیر امور بین‌الملل شرکت نفت ایران هم با تایید حذف روپیه از معاملات نفتی ایران، این تغییر را از مسئولیت‌های بانک مرکزی عنوان کرد و یادآور شد: در دوران تحریم هزینه انتقال نفت به برخی از پالایشگاه‌های هندی بر عهده شرکت ملی نفت ایران قراردادهای سی. آی. اف بوده که اخیرا قراردادها را به تیپ فوب «FOB» تغییر کرده است.
با این تغییر در قراردادهای فروش نفت ایران از «CIF» به «FOB» هزینه حمل نفت برای برخی از پالایشگاه‌ها همچون «ریلانس، اسار، مانگلور و هند پترولیوم» بر عهده خریداران افتاد و عملا دوره انتقال رایگان نفت برای پالایشگران هندی تمام شد.
با لغو امتیازها و ادامه مخالفت‌های وزیر نفت ایران در برابر سرمایه گذاران، مالکان پالایشگاه‌ها و شرکت دولتی ONGC هند، «دارمندرا پرادهان» وزیر نفت هند بهار سال جاری به همراه هیاتی اقتصادی به تهران سفر کرد اما بر خلاف سایر هیات‌های تجاری و اروپایی، هندی‌ها با دستان خالی تهران را ترک کردند و با وجود مذاکرات متعدد نه قرارداد مشارکت در تولید میدان فرزاد B با هندی‌ها امضا شد و نه توافقی برای گاز ۲ سنتی حاصل شد.
هند سهام پالایشگاه نفت ایران را حراج می کند؟
به گزارش مهر، خرید سهام پالایشگاه‌های نفت یکی از سیاست‌های کلان صنعت نفت ایران در دوره پسا تحریم بوده و ایران قصد دارد با خرید سهام پالایشگاه‌ها هم امنیت بلندمدت برای بشکه‌های نفت صادراتی خود را تامین کند و هم در تجارت جهانی فرآورده‌های نفتی حضوری قدرتمندتری داشته باشد.
در راستای این سیاست کلان، ایران سال گذشته برای خرید بخشی از سهام پالایشگاه نفت «اسار» هند وارد عمل شد و به طور رسمی پیشنهادی برای خرید سهام این پالایشگاه نفتی ارائه کرد.
عباس کاظمی معاون وزیر نفت در آن ایام با تاکید بر اینکه تاکنون مذاکراتی با شرکت پالایشگاه نفت «اسار» هند انجام گرفته است، گفت: در این مذاکرات پیشنهادی به منظور انجام طرح توسعه این پالایشگاه نفت توسط ایران انجام گرفته است.
در نهایت با گذشته چند هفته به جای ایران، این «روس نفت» روسیه بود که موفق شد با توافق با هندی‌ها، ۴۹ درصد از سهام پالایشگاه نفت اسار را خریداری کند تا اولین اقدام رسمی ایران برای سهام پالایشگاه‌های نفت در خارج از کشور با شکست همراه شود.
البته با ادامه مخالفت‌ها و تعلیق توافق‌های گذشته این روزها هندی‌ها برای جبران رانت‌های نفتی از دست رفته خود در ایران یک گام بلند به جلو برای تلافی را در دستور کار قرار داده اند.
بر این اساس بیزینس استاندارد روز گذشته با انتشار گزارش کوتاهی، اعلام کرد: هند به بهانه تحریم و ادغام پالایشگاه «پترولیوم چنای» با «شرکت ایندین اویل» به دنبال خرید سهام ۱۴ درصدی ایران در این پالایشگاه نفت است.
«دارمندرا پرادهان» وزیر نفت هند هم تاکید می‌کند: شرکت پترولیوم چنای که ایران سهام کوچکی در آن دارد، باید با شرکت مادرش یعنی شرکت ایندین اویل ادغام شود.
به عبارت دیگر پس از ناکامی‌های پی در پی هندی‌ها در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی به ویژه در دوره پسابرجام، حالا وزیر نفت هند قصد دارد با حراج و در نهایت خرید سهام ۱۴ درصدی ایران در پالایشگاه هندی آن روی سکه را هم به بیژن زنگنه همتای ایرانی خود نشان دهد.