چرا آمارهای بانک مرکزی با مرکز آمار ایران متفاوت است؟

امید علی پارسا، درباره دلایل متفاوت بودن اعداد و ارقام مربوط به مرکز آمار ایران و بانک مرکزی، توضیح داد: وقتی به صورت نمونه‌ای کار انجام می‌دهیم و به اطلاعات تعدادی از پرسش‌نامه‌ها که از طریق پاسخگویان پر شده است، مراجعه می‌کنیم چون نمونه‌های ما متفاوت است، پاسخ‌ها هم متفاوت است.

وی بیان کرد: فرض کنید قرار است نرخ تورم یا نرخ بیکاری اعلام شود. ما که نمی‌توانیم همه آحاد مردم و کالاها و خدمات را بررسی کنیم. به صورت نمونه تعدادی کالا و خدمات را بر می‌گزینیم و در مواردی اقلام منتخب ما با اقلام منتخب بانک مرکزی متفاوت و وزن‌های آن‌ها نیز متفاوت است و از آن‌ مهم‌تر اینکه پاسخگویان ما نیز متفاوت هستند و اعدادی که بر اساس خود اظهاری ارایه می‌کنند، ممکن است اختلافاتی با یکدیگر داشته باشند.

پارسا در این باره با ارائه مثالی اظهار کرد: فرض کنید که به مدرسه‌ای می‌روید و از مدرسه می‌خواهید میانگین معدل کلیه دانش‌آموزان را برای شما محاسبه کرده و ارایه کند. طبیعتا این میانگین‌گیری توسط هر کسی انجام شود یک عدد واحد خواهد بود، ولی زمانی که به یک موسسه می‌روید و می‌خواهید معدل دانش‌آموزان را بر حسب نمونه‌گیری محاسبه کنید، طبیعتا ممکن است عدد نمونه‌گیری شده شما با فرد دیگری که به همان مدرسه آمده و با نمونه‌گیری معدل به دست آورده متفاوت باشد.

وی در پاسخ به این سوال که چرا مرکز آمار ایران معمولا نرخ رشد تورم را کمتر از بانک مرکزی برآورد می‌کند، با تاکید بر صحت آمار مرکز آمار ایران بیان کرد: مرکز آمار ایران برای به دست آوردن تورم از ۵۸ هزار منبع اطلاع یا پاسخگو و ۳۰۰ هزار مظنه قیمت می‌گیریم و میانگین می‌گیریم که ببینیم تورم چقدر است و به نظر من اختلافات آماری میان مرکز آمار ایران و بانک مرکزی جزئی است. مهم این است که آمارهای ارایه شده از سوی دو نهاد هم‌جهت هستند، بنابراین به نظر من این تفاوت‌های جزئی موجود طبیعی است.

رئیس مرکز آمار ایران، درباره اینکه کدام یک از دو نهاد مهم ارایه آمار در ایران، قابلیت استناد بیشتری دارند، بیان کرد: مرجع رسمی آمارهای رسمی کشور، مرکز آمار ایران است؛ همانند بیش از ۹۵ درصد از باقی کشورهای دنیا. در تمام دنیا مراکزی با اسم مراکز آمار ایران وجود دارد که واحدهای مختلف تولید آمار هماهنگ با این مراکز و در چارچوب استانداردهای این مراکز آمار تولید کرده و آن را منتشر می‌کنند.

وی افزود: البته در حدود ۸۰ سال پیش این وضعیت وجود نداشت. در آن زمان مراکز مختلف برای خود آمار ارایه می‌کردند که به مروز زمان وضعیت تغییر کرد و امروز در بسیاری از کشورهای دنیا مرجع اصلی تهیه و تولید آمارهای رسمی و راهبری نظارت، هدایت و ارزیابی مراکز آمار است. این اتفاق طبق برنامه پنجم توسعه نیز افتاد و بنا بر این شد که مرجع رسمی ارایه آمار، مرکز آمار ایران باشد. این موضوع در برنامه ششم توسعه و همچنین احکام دائمی مربوط به برنامه‌های توسعه نیز لحاظ شده و قطعا روندی برگشت ناپذیر است.

او همچنین در رابطه با این که بسیاری از اقتصاد دانان معتقدند هنوز در ایران سیستم آماری جامعی برای ارایه آمارهای منظم مربوط به رشد اقتصادی، تورم و... به صورت فصل به فصل وجود ندارد، بیان کرد: کسانی که این قبیل موضوعات را مطرح می‌کنند هنوز آشنایی دقیقی با فرآیند تولید، تلفیق و عرضه آمار ندارند. من سال‌ها در مرکز آمار ایران در استان‌های مختلف کار کرده‌ام و از لحظه‌ای که یک پرسش‌نامه وارد می‌شود و هزار و یک پردازش روی آن انجام می‌شود تا زمانی‌که اعداد به دست می‌آید، پروسه فنی خود را با دقت و کیفیت طی می‌کند؛ در نتیجه من مباحث مطرح شده که در دقت آمار ارایه شده از سوی مرکز آمار ایران، تشکیک ایجاد می‌کند را رد می‌کنم.

وی همچنین بیان کرد: نیاز است که در اولین فرصث با اقتصاد دانانی که چنین شبهاتی دارند جلسه‌ای برگزار کرده و برای رفع شبهات توضیحات لازم را ارایه کنم.

پارسا همچنین در پاسخ به این سوال که چرا سال گذشته نرخ رشد در زمان‌هایی دیرتر از آنچه وعده داده شده بود ارایه شد، بیان کرد: ارایه دقیق آرمارهای مربوط به نرخ رشد در کشور ما به تازگی در حال به راه افتادن است. اکنون نیز نرخ رشدی که برای هر فصل ارایه می‌شود، نرخ رشد مقدماتی است که با اطلاعات موجود ارایه می‌شود تا اطلاعات تکمیل شود.

وی تصریح کرد: با توجه به شعار اصلی خود که "صحت، دقت و سرعت" است، از این پس اهتمام بیشتری برای ارایه به موقع نرخ رشد خواهیم داشت.