بر اساس ارزیابی های اداره مطالعات و سازمان های بین المللی بانک مرکزی ایران، موضوع افزایش نرخ بهره در آمریکا در ماه های گذشته به یکی از گزینه های اثرگذار بر بازارهای مالی و پولی جهان تبدیل شده است.
نشست ماه پیش کمیته بازار آزاد فدرال رزرو آمریکا که به دلیل اختلاف نظر اعضا بدون تصمیم گیری خاص به پایان رسید و تصمیم گیری ها به ماه سپتامبر که از 11 شهریور آغاز می شود، موکول شده است.
با این حال، برگزاری نشست سالانه «جکسون هول» در آمریکا با حضور رییسان بانک های مرکزی کشورهای بزرگ اقتصادی و سخنرانی چهره های موثر فدرال رزرو آمریکا در آن، آثار روانی خود را بر نرخ برابری ارزها و نیز بازار جهانی طلا گذاشت.
پیش از برگزاری این نشست و تا پنجشنبه گذشته شاخص دلار نوسان چندانی بویژه در روزهای دوشنبه و سه شنبه در بازارهای جهانی نداشت و حتی روز چهارشنبه اندکی تقویت شد، اما روز پنجشنبه با تضعیف ارزش رو برو بود.
برگزاری این نشست در روزهای پنجشنبه و جمعه و اظهارات چهره های کلیدی بانک مرکزی آمریکا که بر افزایش نرخ بهره قبل از پایان سال و حتی در ماه سپتامبر تاکید دارند، بازار را در شرایط انتظار نگه داشت و حتی برخی فعالان ارز برای کاهش ریسک، اقدام به بستن حساب های خود کردند.
هرچند بهبود شرایط اقتصادی در این کشور و انتشار اخبار مثبت اقتصادی در زمینه رشد فروش خانه های نوساز و سفارشات صنعتی دورنمای رشد اقتصادی این کشور را برای سرمایه گذاران روشن کرده است، اما آنها افزایش نرخ بهره را مبنایی برای تصمیم گیری های آتی خود قلمداد می کنند.
فعالان بازارهای جهانی باور دارند که انتشار اخبار امیدوارکننده از رشد اقتصادی آمریکا آنچنان که باید، نتوانسته به تقویت دلار در برابر سایر ارزها کمک چندانی کند و نرخ بهره بازیگری است که هرنوع تصمیم گیری درباره آن آینده نرخ برابری ارزها و فلز طلا را تعیین می کند و بر قیمت جهانی نفت نیز اثرگذار است.
سخنرانی رییس فدرال رزرو و اینکه وی بر خلاف موضع گیری های گذشته خود، اعلام کرد که این بانک به زمان افزایش نرخ بهره سیاستی خود نزدیک تر شده است، بخش دوم تحولات بازار ارز را در هفته گذشته رقم زد و موجب تقویت دلار در برابر سایر ارزها شد.
خانم جانت یلن (Janet Louise Yellen ) رییس بانک مرکزی آمریکا در سخنانی تاکید کرد که شرایط برای افزایش نرخ بهره آمریکا مهیاتر شده است و فدرال رزرو به زمان افزایش دوباره نرخ بهره کلیدی نزدیک می شود.
برخی کارشناسان این اظهارات را دو پهلو ارزیابی کردند، اما بخشی از سرمایه گذاران و فعالان بازارهای طلا و ارز، آن را صریح ترین سخنان وی در این زمینه دانسته و به آینده نرخ بهره در آمریکا خوش بین شدند.
ارزیابی ها در ارتباط با تغییرات بین ارزهای عمده، ین ( ژاپن) و فرانک (سوییس) به دلیل ماهیت کاربردی آنها در بازارهای مالی نسبت به افزایش نرخ بهره آمریکا حساسیت بیشتری دارند و نیز ارزهای نوظهور همچون راند (آفریقای جنوبی) و رئال (برزیل) هم نسبت به تغییرات نرخ بهره آمریکا بسیار حساسند، مشهود بوده است.
پایان هفته فرانک سوییس و ین بیشترین میزان کاهش را در بین ارزهای عمده در برابر دلار به ثبت رساندند و راند افریقای جنوبی به همراه رئال برزیل به عنوان ارزهای نوظهور، کاهش بیشتری را نسبت به فرانک و ین در برابر دلار تجربه کردند. به شکل تقریبی، تمام ارزهای نوظهور در هفته گذشته در برابر دلار تضعیف شدند.
تنها ارز قابل توجهی که در هفته گذشته در برابر دلار تقویت شد، پوند استرلینگ بود. پوند که پس از همه پرسی 23 ژوئن (سوم تیر ) نزدیک به 10 درصد در برابر دلار تضعیف شده بود، در دو هفته گذشته به دلیل بهبود فراتر از انتظار شرایط اقتصادی این کشور در برابر دلار تقویت شد.
همچنین شاخص دلار (DXY) که میانگین وزنی ارزش آن در برابر سبد ارزی 6 گانه (دلار کانادا، یورو، ین ژاپن، پوند انگلیس، کرون سوئد و فرانک سوییس) است، در هفته گذشته به لطف رشد 0.8 درصدی آن در روز جمعه به میزان 1.12 درصد تقویت شد؛ این شاخص در دو هفته منتهی به هفته گذشته به دلیل کمرنگ شدن اجتمال افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو تضعیف شده بود.
شاخص دلار یا دلار اندیکس (USDX, DXY) شاخصی از واحدهای پولی مرجع نسبت به دلار آمریکاست که در سال 1973 بوجود آمده و یکی از مهم ترین شاخص های روندی بازار به شمار می رود به نحوی که هر موقع این شاخص روند صعودی داشته به طبع آن ارزهای سایر کشور در مقابل دلار ضعیف تر شده و مواد خام نیز در دنیا ارزانتر می شود و برعکس این حالت هر موقع این شاخص روند نزولی داشته باشد، ارز سایر کشورها در مقابل دلار قویتر شده و مواد خام در دنیا گرانتر می شود.
مطالعات هفتگی بانک مرکزی ایران از این تحولات نشان می دهد، ارزش دلار آمریکا جمعه گذشته نسبت جمعه قبل از آن در برابر ین ژاپن، یورو و فرانک تقویت و در برابر پوند تضعیف شد به نحوی که به نرخ پایان وقت بازار نیویوک در هفته گذشته، هر یورو در محدوده 1.1197 تا 1.1320 دلار و هر پوند در محدوده 1.3136 تا 1.3233 دلار در نوسان بود و هر دلار نیز بین 100.24 تا 101.83 ین ژاپن قیمت گذاری شد.
می توان در مجموع بی اطمینانی بازار در مورد جهت گیری رییس فدرال رزرو در حمایت یا مخالفت از افزایش نرخ بهره، بستن بسیاری از حساب ها توسط معامله گران در آستانه برگزاری این نشست با هدف کاهش ریسک را در تضعیف دلار موثر دانست، ضمن آنکه انتشار اخباری چون تقویت چشم انداز رشد اقتصادی آمریکا و نیز فروش خانه های نوساز و سفارشات صنعتی هفته گذشته بر تقویت دلار موثر بوده است.
** تحولات بازار طلا
بهای طلا در جمعه هفته گذشته نسبت به جمعه هفته ماقبل آن 1.57 درصد کاهش یافت؛ نوسان های هفته گذشته بهای طلا در بازار نیویورک در محدوده 1321.52 تا 1339.20 دلار برای هر اونس در نرخ های پایانی ثبت شد.
روند نزولی بهای طلا از ابتدای هفته گذشته آغاز شد؛ اما نشست بانک های مرکزی کشورهای قدرتمند اقتصادی در آمریکا و اظهارات خانم یلن سبب شد تا این روند تداوم داشته و با تقویت دلار، بهای طلا کاهش یابد.
بازار نیویورک در این شرایط هر اونس طلا به طور متوسط 1329.13 دلار به فروش رفت و افت 1.24 درصدی را در هفته یاد شده ثبت کرد.
انتهای پیام