افزایش بودجه نظامی متحدان آمریکا در خاورمیانه/رتبه مالی ترکیه بعد از کودتا سقوط کرد
استاد اقتصاد سیاسی دانشگاه ویرجینیا معتقد است که ایالات‌متحده آمریکا با فروش تسلیحات نظامی به کشورهای متحد خود در طول سال‌های اخیر به بی‌ثباتی و ناامنی بیشتر خاورمیانه دامن زده است.
پروفسور «جیمز سویج» با بیان اینکه ایالات‌متحده آمریکا بزرگ‌ترین صادرکننده سلاح به کشورهای خاورمیانه است، افزایش فروش سلاح را از سال 2009 به خریداران عمده در این منطقه یعنی عربستان سعودی، امارات متحده عربی، الجزایر، مصر و عراق را باعث بی‌ثباتی سیاسی، کشتار هزاران نفر از شهروندان بی‌گناه و مهاجرت اجباری میلیون‌ها پناهنده در منطقه عنوان کرد. او همچنین این موضوع را در انتخاب رئیس‌جمهور بعدی ایالات‌متحده نیز تأثیرگذار دانست. مشروح این گفت‌وگو در ادامه قابل‌مشاهده است.
اعداد و ارقام نشان می‌دهد که بودجه نظامی کشورهای خاورمیانه در حال افزایش است. در این میان کشورهای متحد آمریکا خریداران جدی‌تری در میان سایر کشورهای این منطقه به شمار می‌روند. ازآنجایی‌که اکثر این خریدها از ایالات‌متحده آمریکا صورت می‌گیرد. آیا می‌توان گفت که آمریکا و متحدانش به گسترش ناامنی در منطقه دامن می‌زنند؟
جیمز سویج: ایالات‌متحده آمریکا بزرگ‌ترین فروشنده سلاح به خاورمیانه است. پس آن، کانادا، انگلیس، فرانسه، آلمان و روسیه قرار دارند. ایالات‌متحده از سال 2009، بیش از 110 میلیارد دلار به عربستان سعودی سلاح فروخته است. اگر به اعداد و ارقام فروش سلاح در طول سال گذشته نگاه کنیم، با فروش بیش از 33 میلیارد دلار تسلیحات نظامی به کشورهای خاورمیانه مواجه می‌شویم. برخی از این فروش‌ها نتیجه جنگ داعش است.
پنج خریداران عمده در این منطقه عبارت‌اند از عربستان سعودی، امارات متحده عربی، الجزایر، مصر و عراق؛ بنابراین می‌توان گفت که این خریدوفروش سلاح به بی‌ثباتی سیاسی، کشتار هزاران نفر از شهروندان بی‌گناه و مهاجرت اجباری میلیون‌ها پناهنده در منطقه دامن می‌زند.
آیا این‌گونه سیاست‌های اقتصادی و نظامی ایالات‌متحده بر انتخاب نامزد بعدی ریاست جمهوری تأثیر می‌گذارد؟
جیمز سویج: هیلاری کلینتون سعی می‌کند تا با کشاندن مسائل به‌سوی سیاست خارجی آرای دونالد ترامپ را از او بگیرد. از طرفی آمریکایی‌ها معتقدند که کلینتون توانایی بهتری دارد تا بحران‌های بین‌المللی را مدیریت کند و آمریکا را از تروریسم حفظ کند. آمریکایی‌ها در مواردی خاص نسبت به ترامپ کم رغبت شده‌اند. مسائلی مانند ممنوعیت مهاجرت مسلمانان و احترام کمتر نسبت به خانواده‌های مسلمان آمریکایی که بعضاً پسرانشان را در خدمت ارتش ایالات‌متحده در عراق از دست داده‌اند، ازجمله مواردی است که مردم آمریکا را نسبت به ترامپ بی‌میل ساخته است. اگر چیزی پیش‌بینی‌نشده رخ ندهد، باید رئیس‌جمهور بعدی آمریکا را هیلاری کلینتون دانست.
در خاورمیانه اتفاق مهم دیگری نیز روی داد، که تأثیرات اقتصادی زیادی در این منطقه داشته است یعنی به کودتای اخیر ترکیه؛ اثرات این کودتا بر اقتصاد ترکیه چه بوده است؟ جایگاه اقتصادی ترکیه در میان کشورهای خاورمیانه چه تغییری را تجربه خواهد کرد؟
جیمز سویج: شاید بتوان بزرگ‌ترین اثر اقتصادی کودتای ترکیه را ایجاد فضای بی‌اعتمادی سیاسی و اقتصادی در این کشور دانست؛ به عبارتی فضای ایجاد شده به‌وسیله اردوغان در واکنش به کودتا جز بی‌اعتمادی ثمره‌ی دیگری نداشته است. مقامات ترک بسیاری از کاسبان و بازرگانان را بازداشت کرده‌اند تا آن‌ها را برای مشخص کردن اینکه آیا آن‌ها بخشی از کودتای بودند یا نه مورد بازجویی قرار دهند.
این فضای متشنج باعث نگرانی بازرگانان و جامعه کسب‌وکار ترکیه شده است و از سوی دیگر سرمایه‌گذاران خارجی نسبت به بی‌ثباتی سیاسی ترکیه به‌شدت محافظه‌کار شده‌اند. دو آژانس بین‌المللی رتبه‌بندی؛ یعنی استاندارد و اعتبار جهانی پور «Standard & Poor’s Global Ratings» و فیچ «Fitch» به‌تازگی رتبه ترکیه را با کاهش فراوانی اعلام کردند. همچنین دولت ترکیه خبر داده است که کودتا، هزینه‌ای بیش از 100 میلیارد دلار برای اقتصاد این کشور به دنبال داشته است.
روابط اقتصادی و سیاسی ایالات‌متحده آمریکا و ترکیه بعد از کودتا چگونه پیگیری خواهد شد؟
جیمز سویج: ایالات‌متحده و ترکیه برای سال‌های بسیاری متحدان یکدیگر بوده‌اند و از طرفی ترکیه هم عضو ناتو است. ایالات‌متحده و ناتو در طول کودتا سعی کردند حمایت خود اردوغان را ابراز کنند. بااین‌وجود، اردوغان معتقد است که فتح‌الله گولن دست به تحریک کودتا زده است. لذا اردوغان همچنان بر درخواست خود مبنی بر بازگشت گولن به ترکیه برای مجازات اصرار می‌ورزد. درصورتی‌که آمریکا این درخواست را نپذیرد ممکن است به‌طورجدی روابط ترکیه و آمریکا رو به سردی گراید. وضعیت مشابهی را در روابط ایران و آمریکا در سال‌های قبل مشاهده کردیم؛ زمانی که ایالات‌متحده از بازگرداندن شاه به ایران پس از برکناری او از قدرت، خودداری کرد و این موضوع به سال‌ها روابط متشنج بین ایالات‌متحده و ایران دامن زد.
