کاهش نرخ سود افسار نقدینگی را می کشد

یکی از محوری ترین برنامه های دولت در سال های گذشته انقباض پولی بوده است؛ انقباضی که به واسطه آن دولت توانست به شکل موفقیت آمیزی نرخ سرکش تورم را مهار کند و به محدوده تک رقمی برساند، اما با این وجود در این دوره نقدینگی سیگنال های نگران کننده ای را به اقتصاد ایران صادر می کند. رشد نقدینگی در کنار سیاست انقباضی دولت این پرسش را به وجود می آورد که نقدینگی چرا در خلال سال های گذشته افزایش پیدا کرده است و در صورت رویکرد انبساطی دولت آیا سرعت رشد نقدینگی افزایش پیدا می کند؟

رشد نقدینگی از زبان آمارها

به نقل از فرصت امروز ، آمارها نشان می دهند که در سه سال گذشته بدهی دولت به بانک مرکزی بیش از 85درصد رشد کرده که حاکی از فشارهایی است که دولت در تامین بودجه هایش متحمل شده و این در حالی است که در این دوره نقدینگی بیش از 30درصد رشد یافته و مرز هزارهزار میلیارد تومان را درنوردیده است. براساس آخرین آمارهای بانک مرکزی حجم نقدینگی همچنان آهنگ افزایش خود را حفظ کرده است اگرچه در مقایسه با گذشته آهنگ رشد آن کندتر بوده است. برخی کارشناسان هشدار می دهند که با روند فعلی این نگرانی وجود دارد که حجم نقدینگی پا به منطقه ممنوعه گذاشته و مرزهای هشدار را با شتاب در نوردیده و تبدیل به یک معضل لاعلاج شود.

به اعتقاد برخی تحلیلگران نرخ بالای سود سپرده های بانکی موجب شده است تا نقدینگی با شتاب بیشتری رشد پیدا کند. حمید زمان زاده، کارشناس اقتصادی در این باره معتقد است که در دوره ای نرخ سود سپرده 20 درصد و بیشتر بود و با این نرخ، خود به خود 20 درصد به حجم سپرده های افزوده می شد، بنابراین بخشی از رشد نقدینگی ناشی از نرخ های بالای سود بود و کاهش نرخ سود به 15 درصد به کاهش نرخ رشد نقدینگی در ماه های آینده کمک خواهد کرد.

وی می افزاید: کاهش نرخ های سود باعث کاهش شبه پول می شود و شبه پول حدود 90 درصد کل نقدینگی را در برمی گیرد، بنابراین با کاهش نرخ سود و کاهش حجم شبه پول از حجم نقدینگی کاسته می شود. در شرایط فعلی که با وجود رشد بالای نقدینگی، اقتصاد و بنگاه های اقتصادی با کمبود نقدینگی مواجه هستند و معمای نقدینگی شکل گرفته است، مهم ترین دلیل آن ترکیب شبه پول و پول است.

بخش عمده نقدینگی به شبه پول و به نوعی دارایی تبدیل شد، اما با کاهش نرخ سود شبه پول به پول تبدیل می شود و چرخه نقدینگی در اقتصاد را افزایش می دهد و این کمک خوبی به بنگاه های اقتصادی است. زمان زاده تاکید کرد: رشد پول در سال گذشته حدود منفی 2درصد بوده و با کاهش نرخ سود بانکی به این رقم رسیده است. در ماه های پس از خردادماه امسال نرخ رشد شبه پول کاهش و پول افزایش می یابد. در واقع مردم به جای نگهداری مدت دار پول در بانک به خرج کردن آن روی آورده اند و این موضوع باعث به جریان افتادن نقدینگی در اقتصاد خواهد شد.

تاثیر منفی رقابت بر سر سود روی رشد نقدینگی

وجود هزاران موسسه مالی و اعتباری غیر مجاز که حیات خود را در دادن سودهای بالای بانکی با هدف جذب بیشتر سپرده ها می بینند موجب شده است برخی بانک ها هم وارد این رقابت منفی شده و آنها هم تلاش کنند تا برای مصون ماندن از این رقابت ناسالم و از دست ندادن تراز سپرده های خود، برخی سودهای نامتعارف را با تنظیمات قراردادهای سپرده گذاری و به شکل های مختلف برای سپرده گذاران در نظر گیرند و از این طریق شرایطی را فراهم کنند تا سپرده هایشان راه موسسات غیر مجاز را در پیش نگیرند.

بر این اساس رشد سپرده های کوتاه مدت و بلندمدت در سال های گذشته از 230هزار میلیارد تومان در سال 90 به 701هزار میلیارد تومان در شهریور 94 رسیده و به میزان 205درصد رشد کرده است. براین اساس، روشن است که رشد سپرده های کوتاه مدت و بلندمدت دارای سود به مراتب بالاتر از رشد شبه پول، رشد سپرده های بانک ها و رشد نقدینگی بوده است و به تدریج بخش بیشتری از نقدینگی، سپرده های بانک ها و شبه پول جذب سپرده های بلندمدت و کوتاه مدت شده که به خاطر سود بالاتر، همچنین دسترسی مردم به کارت های الکترونیک، رشد بالاتری نسبت به نقدینگی و سپرده ها داشته است. این موضوع باعث شده که سهم شبه پول از کل سپرده ها از 80درصد در سال 1390 به نزدیک 90درصد در شهریور 94 برسد.

در این میان با توجه به سهم نرخ سود سپرده ها در افزایش نقدینگی این نتیجه به دست می آید که در صورت کاهش مجدد نرخ سود بانکی و کاهش میزان سوددهی بانک ها به سپرده گذاران میزان نقدینگی در کشور روند نزولی به خود ببیند و این در حالی است که امید می رود با تداوم سیاست انبساطی پول، چرخ های اقتصادی کشور به حرکت در آید و اقتصاد علاوه بر رونق دیگر از سیگنال های هشدار رشد نقدینگی نگرانی نداشته باشد.