به باور کارشناسان بازار، دلیل کاهش دامنه نوسانات خروج اثرگذاری دو موضوع از بازار در روزهای اخیر بوده است. موضوع اول، روانی- رفتاری (حساسیت نسبت‌به سطح 3600 تومان) و موضوع دوم، دیدگاه معامله‌گران نسبت به سطح قیمت در دو کانال مختلف بوده است. برخلاف روند کم نوسان دلار، روز شنبه، سکه تمام بهار آزادی افزایش کانالی را تجربه کرد. در اولین روز هفته، سکه تمام بهار آزادی با افزایش 4 تومانی به قیمت یک‌میلیون و 111 هزار تومان رسید. این در حالی بود که سکه در آخرین روز هفته گذشته، کاهش کانالی را تجربه کرده بود. به گفته فعالان، تغییر مسیر سکه در روز شنبه بیش از هر عاملی ناشی از افزایش بهای اونس در بازارهای جهانی بود. طلای جهانی روز جمعه در محدوده هزار و 270 دلار نوسان داشت و با قیمت هزار و 275دلار به کار خود پایان داد.
تلقی غیررسمی‌ها
زمانی که قیمت دلار در کانال 3 هزار و 500 تومان بود، یک تصور و تلقی در میان معامله‌گران غیررسمی وجود داشت که تغییرات قیمت این ارز را تحت تاثیر قرار می‌داد. به گفته فعالان، معامله‌گران احساس می‌کردند اراده‌ای وجود دارد که قیمت دلار از سطح 3 هزار و 600 تومان عبور نکند. این تلقی موجب می‌شد که معامله‌گران ارزی تلاش کنند که دامنه‌هایی را در سطح 3 هزار و 500 تومان برای نوسانگیری ایجاد کنند. در این وضعیت، آنها در قیمت‌های پایین اقدام به خرید دلار می‌کردند و در سطح بالاتری در کانال 3 هزار و 500 تومان اقدام به فروش آن می‌کردند. در واقع، تلقی آنها از حساسیت نسبت به سطح 3 هزار و 600 تومان، انگیزه این عده برای ایجاد نوسان در دامنه‌های کوتاه را بالا می‌برد. می‌توان گفت که این عده از حساسیت بازارساز سعی می‌کردند به نفع خود استفاده و بدون ورود دلار به کانال بالاتر کسب سود کنند.
دیدگاه قیمتی معامله‌گران
موضوع دومی که قیمت دلار را در سطح 3 هزار و 500 تومان تحت تاثیر قرار می‌داد، نگاهی بود که برخی از معامله‌گران نسبت به سطح قیمت داشتند. به گفته فعالان، زمانی که شاخص ارزی در کانال 3 هزار و 500 تومان قرار داشت، عده زیادی از معامله‌گران احساس می‌کردند که قیمت پایین‌تر از نقطه تعادلی قرار دارد.در این وضعیت، در بیشتر مواقع تقاضا در بازار بالا بود و تنها عرضه بازارساز بود که تا حد زیادی قیمت را مدیریت می‌کرد. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت، معامله‌گران احساس می‌کردند که دلار ارزان است، در نتیجه تقاضا در بیشتر مواقع در بازار بالا بود. در واقع، نقطه عطف عرضه و تقاضا به شکلی تعریف شده بود که تقاضا برای خرید همیشه در سطح بالایی قرار داشت. در این وضعیت، هزینه زیادی برای ماندن دلار در سطح 3 هزار و 500 تومان و پاسخگویی به تقاضای زیاد بازار وجود داشت.
خروج عوامل نوسان‌ساز
قیمت دلار دوشنبه گذشته از مرز 3 هزار و 600 تومان عبور کرد. عبور شاخص ارزی از این مرز موجب شد که قسمتی از تقاضایی که در کانال پایین تر قرار داشت، از بازار خارج شود. به این ترتیب، گذر دلار از مرز 3هزار و 600 تومان این مزایا را داشت که دسته‌ای از معامله‌گران را فیلتر کرد. این دسته کسانی بودند که تمایل نداشتند در کانال جدید قیمت ریسک کنند. آنها که در کانال پایین تر با تصور حساسیت نسبت به سطح 3 هزار و 600 تومان نوسانگیری می‌کردند، هنوز بعد از عبور دلار از کانال یاد شده به دیدگاه مشخصی نسبت به سطح قیمت نرسیده‌اند. دومین موضوع آن است که کسانی که در گذشته تصور می‌کردند قیمت دلار در سطح پایینی قرار داشت و با توجه به آن اقدام به خرید دلار و بعضا دپوی آن می‌کردند، پس از عبور دلار از سطح 3 هزار و 600 تومان با احتیاط بیشتری در بازار فعالیت کرده‌اند.در نتیجه به نظر می‌رسد که این دو عامل در کاهش نوسانات بازار در کانال جدید تا حدی اثرگذار بوده‌اند.
پاسخ به یک سوال
برخی از فعالان اعتقاد دارند، زمانی که دلار وارد کانال 3 هزار و 600 تومان شد، نوسانات آن افزایش یافت. در واقع دیدگاه این عده، مقابل دیدگاه فعالانی قرار دارد که معتقدند پس از عبور دلار از سطح 3 هزار و 600 تومان دامنه تحرکات بازیگران ارزی کاسته شده است. به گفته این دسته، سه‌شنبه هفته گذشته، دلار با افزایش 13 تومانی تا قیمت 3 هزار و 620 تومان بالا رفت. این افزایش بالاترین میزان رشد دلار از اواسط اولین ماه تابستان بود. برخی از معامله‌گران این نوسان را به دو موضوع نسبت می‌دهند. به گفته این دسته، در آغاز عبور دلار از کانال 3 هزار و 600 تومان، عده‌ای از معامله‌گران تلاش می‌کردند که قیمت را به سطوح بالاتری وارد کنند. در واقع عبور این ارز از مرز 3 هزار و 600 تومان، فعالیت این دسته را تا حدی با هیجان همراه کرده بود. با این حال، این عده پس از آنکه مشاهده کردند که توان عبور دلار به سطوح بالاتر را ندارند، از بازار خارج شدند، نتیجه آنکه قیمت در 3 روز کاری اخیر نوسان بالای 5 تومان را تجربه نکرد.
دومین موضوع که نوسان را در روزهای ابتدایی حضور دلار در کانال 3 هزار و 600 تومان بالا برد، نوع قیمت‌گذاری رسمی بود. به گفته فعالان، در اولین روزی که دلار از کانال 3 هزار و 600 تومان عبور کرد، بازارساز ارزی زیر مرز 3 هزار و 600 تومان اقدام به عرضه ارز کرد. عرضه بازارساز در کانال پایین تر تقاضا را برای خرید ارز بالاتر برد؛ چراکه معامله غیررسمی می‌توانست با قیمت بالاتری در بازار آن را به فروش برساند. با این حال، از روزی که بازارساز ارزی، قیمت بازار را به رسمیت شناخت، دامنه نوسانات دلار کمتر شد؛ چراکه تقاضا نیز کاهش یافت. در مجموع می‌توان گفت که عبور دلار از مرز 3 هزار و 600 تومان موجب شده است که بخشی از تقاضایی که در کانال 3 هزار و 500 تومان وجود داشت، از بازار خارج شود. بخشی از کاهش تقاضا مربوط به کسانی بود که ترجیح دادند، در کانال جدید تن به ریسک خرید ندهند و در انتظار آشکار شدن بیشتر جهت قیمت شوند. دوم، نزدیک شدن قیمت بازارساز به قیمت بازار موجب شد که فرصت آربیتراژ ارز از بین برود و با محدود شدن این فرصت و عرضه مناسب، انگیزه خرید دلالان ارزی کاهش یافت.
تحرکات بعد از 3 بعدازظهر
روز شنبه، دلار نوسانات چندانی را تجربه نکرد. در اولین روز از دومین هفته آبان‌ماه، دلار معاملات خود را با قیمت 3 هزار و 618 تومان آغاز کرد که کاهشی 2 تومانی نسبت به قیمت بسته‌شده روز پنج‌شنبه داشت. در ادامه روز، بهای شاخص ارزی تا نقطه 3 هزار و 616 تومان پایین رفت؛ هر چند که در نهایت با قیمت 3 هزار و 621 تومان به کار خود پایان داد. البته در بازار غیررسمی و در پاساژ افشار، قیمت‌های پایین‌تری ثبت می‌شد. به گفته فعالان، پس از کاهش فعالیت صرافی‌های بانکی از ساعت 3 بعدازظهر دامنه فعالیت معامله‌گران فردایی افزایش بیشتری پیدا می‌کند. در چنین فضایی که غیررسمی‌ها دست بالاتری دارند، دامنه نوسانات نیز کمی افزایش می‌یابد. به‌عنوان مثال، روز شنبه پس از ساعت 3 بعدازظهر، به گفته فعالان، خالی‌فروشان ارزی وارد بازار شدند و با افزایش فروش خود زمینه کاهش قیمت را فراهم کردند. در این فضای غیررسمی، قیمت دلار در پاساژ افشار زیر محدوده 3 هزار و 620 تومان نیز رفت. باید دید تحرکات معامله‌گران در ساعات انتهایی روز شنبه، فضای بازار روز یکشنبه را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد؟ البته بازارساز معمولا در روزهای گذشته توانسته است اثر تحرکات معامله‌گران در ساعات نیمه تعطیل بازار را در روز بعد خنثی کند.