صادرات روزانه نفت خام و میعانات گازی ایران در روزهای اخیر به نزدیک 3 میلیون بشکه در روز رسید. همچنین روزانه حدود 400 تا 450 هزار بشکه فرآورده های نفتی به دیگر کشورها صادر می شود. تمامی صادرات نفت خام و میعانات گازی ایران و بخشی از صادرات فرآورده های نفتی از طریق دریا و با استفاده از ناوگان نفتکش های ایران انجام می گیرد.
ناوگانی که تحت نظر و مدیریت شرکت ملی نفتکش ایران قرار دارد. این شرکت که عملکردش به لحاظ حاکمیتی در فروش نفت ایران بسیار موثر است، یکی از شرکت های زیرمجموعه شرکت ملی نفت ایران بود تا اینکه در جریان خصوصی سازی ها، سهام آن به بخش غیردولتی واگذار شد. با وجود واگذاری سهام شرکت ملی نفتکش ایران، با توجه به اهمیت فعالیت این شرکت و همچنین شناخته شدن نام آن در عرصه بین المللی و بازارهای هدف صادرات نفت ایران، لفظ "ملی" از روی نام این شرکت برداشته نشد.
اکنون شرکت ملی نفتکش ایران با عنوان یک شرکت خصوصی اما به صورت یک بنگاه ملی فعالیت می کند و بزرگترین ناوگان حمل نفت جهان را در اختیار دارد. نفتکش های ایرانی با ظرفیت های متفاوتی از 35 هزار تن تا 300 هزار تن در عرصه حمل نفت خام کشورمان به بازارهای صادراتی فعالیت می کنند و در مجموع ظرفیت ناوگان نفتکش های ایران به 15.5 میلیون تن می رسد.
یکی از مشکلاتی که می تواند فعالیت ناوگان نفتکش های ایرانی را در آینده تحت تأثیر قرار دهد، بالا رفتن متوسط عمر این ناوگان است. در حال حاضر متوسط عمر ناوگان نفتکش های ایرانی بیش از 10 سال است و این مسئله ضرورت نوسازی ناوگان نفتکش های ایران را نشان می دهد.مدیران این شرکت به سفارش ساخت دو فروند کشتی شیمیایی بر - فرآورده بر 35 هزار تنی به شرکت ایزوایکو در 12 دی ماه سال 1381 و سه فروند کشتی نفتکش حمل نفت خام 63 هزار تنی به شرکت صدرا در تاریخ 23 آبان 1382 اقدام کردند اما بعد از گذشت 14 سال خبری از ساخت این نفتکش ها نیست.بر اساس استانداردهای بین المللی، حداکثر سن نفتکش ها برای اوراق حدود 15 تا 20 سال (در صورت کیفیت بالای ساخت آن) در نظر گرفته می شود. از اینرو مدیریت شرکت ملی نفتکش باید به این فکر باشد تا طی سالهای آینده بخشی از ناوگان این شرکت لاجرم باید از رده خارج شود و این شرکت نیاز به یک برنامه راهبردی به منظور نوسازی ناوگان دارد.این ضرورت زمانی بیشتر احساس می شود که به نقش ناوگان شرکت ملی نفتکش در صادرات روزانه نفت خام ایران و وابستگی بودجه جاری و اقتصاد کشور به درآمد فروش نفت توجه کنیم.
* شرکت ملی نفتکش ایران نوسازی ناوگان را در دستور کار دارد
«سیروس کیان ارثی» مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران که هفته گذشته در کنار سایر همکاران خود از NITC برای شرکت در کنفرانس Nor-Shipping به اسلو نروژ سفر کرده بود، اعلام کرد که شرکتش از رشد سفارشات در بازار کشتیهای نفتکش آگاه است و هر اقدامی در زمینه ساخت کشتیهای جدید نیز به منظور جایگزینی کشتیهای قدیمی خواهد بود تا توسعه ناوگان.
وی در گفتگو با نشریه تریدویندز با بیان اینکه قیمت ساخت کشتیهای نوساز به کمترین سطح خود رسیده و این بهترین زمان برای نوسازی ناوگان است گفت: اکنون قصدی برای گسترش ناوگان نداریم اما به طور جدی به دنبال جوانسازی ناوگان و کاهش سن کشتیهای خود هستیم.کیان ارثی گفت: برای نوسازی ناوگان برنامه ریزی کردهایم.شرک ملی نفتکش ایران ، غول کشتیرانی نفتی در چند هفته گذشته به دنبال اوراق 2 فروند از کشتی های نفتکش VLCC قدیمی خود بوده است. NITC هم اکنون بزرگترین مالک کشتیهای نفتکش در جهان است و ناوگان آن متشکل از کشتیهای مختلف با مجموع ظرفیت 15.5 میلیون DWT است.سفارش کشتی های نفتکش VLCC در سال جاری افزایش یافته است بطوریکه فهرست ساخت این نوع نفتکش ها به بیش از 100 فروند رسیده است. این در حالی است که همزمان با کاهش تولید نفت سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و افت اوراق کشتیها، به علاوه ورود تناژ جدید به بازار در سال جدید، بازار کشتیهای نفتکش ضعیف شده است و شرکت ملی نفتکش ایران انتظار دارد که این ضعف فعلا باقی بماند.کیان ارثی در این ارتباط افزود: "امیدواریم که در 3 ماهه پایانی سال 2017 شرایط بهتر شود و در صورتیکه مالکان کشتیهای VLCC زیادی سفارش ندهند امیدواریم که نرخ اجاره کشتیها در سالهای 2018 و 2019میلادی افزاتیش یابد ."
ادغام در بازار کشتی های نفتکش طی سال 2017 به یک روند فراگیر تبدیل شده است به گونه ای که DHT Holding ناوگان کشتیهای VLCC شرکت BW Group را خرید و Frontline به دنبال DHT بود.مدیرعامل NITC گفت: "ادغام نزدیک به 15 سال است که در بازار جریان دارد و خوشبختانه در سال های اخیر و به ویژه در ماههای گذشته به روندی عادی تری تبدیل شده است. شخصا فکر می کنم که اشتراک کشتی ( pooling) برای بازار نفتکش مطلوب است. البته ما هم این اقدام را با شرکای مناسب دنبال میکنیم."
رشد و توسعه در سایر بخش های شرکت ملی نفتکش ایران نیز در حال انجام است. کیان ارثی اظهار کرد: "در کنار حمل و نقل نفت خام، ما به حمل و نقل LPG و محصولات شیمیایی نیز می پردازیم و قصد داریم که فعالیت خود را در این دو حوزه افزایش بدهیم."
برداشته شدن تحریم های بین المللی علیه ایران در سال گذشته موجب بازگشت NITC به بازارهای بینالمللی و اروپایی شد. کیان ارثی ادامه داد: "پیش از تحریم ها 15 درصد از ناوگان NITC در بازار داخلی و 85 درصد نیز در بازار حمل و نقل بینالمللی فعال بود."مدیرعامل شرکت ملی نفتکش ایران گفت: "ما تمایل داریم که مشتریانمان بدانند که به عنوان یک شرکت خصوصی، قصد داریم به تدریج با ورود به آبهای بینالمللی، سهم خود را از بازار بدست آوریم و به حمل نفت و گاز در سراسر جهان برای مشتریان بپردازیم."این مقام مسوول در شرکت ملی نفتکش ایران تاکید کرد که ناوگان NITC تمامیگواهینامههای لازم را از موسسات ردهبندی معتبربینالمللی اخذ کرده و پوششهای بیمهای مربوطه را از نیز شرکت های معتبر جهانی دریافت است. ناوگان این شرکت تحت پرچم معتبر در آبهای جهان سفر میکند و بدنه، ماشینآلات و تجهیزات کشتیهای ناوگان نیز از پوششهای بیمهای بین المللی لازم، برخوردارند.کیان ارثی گفت: "با انجام تمامی این اقدامات کشتیهای ما به تدریج به روند عادی تجاری خود که پیش از تحریم ها داشتند، باز گشتهاند."
* ناوگان دریایی پایانه‌های نفتی ایران نوسازی می‌شود
«غلامحسین گرامی» مدیر عملیات شرکت پایانه های نفتی ایران اظهار داشت: شرکت پایانه‌های نفتی ایران با تدوین یک برنامه راهبردی تصمیم دارد نوسازی ناوگان دریایی را با اقدامهایی از جمله اجاره چهار فروند یدککش در دستور کار دهد.
وی افزود: با اجاره این چهار فروند یدکش توان عملیاتی صنعت نفت در زمینه صادرات نفت خام افزایش خواهد یافت؛ هم اکنون کارشناسان واحد های عملیات در حال بررسی برای تدوین حالت‌های عملیاتی این شناورها در پایانه‌های نفتی ایران هستند.مدیر عملیات شرکت پایانه‌های نفتی ایران اضافه کرد: از آنجا که امسال قرارداد راه اندازی سوآپ نفت خام و صادرات نفت غرب کارون از طریق پایانه خارگ در دستور کارگرفته است، از این رو تعمیرات زیرآبی و پیگیری ساخت شناورها انجام می‌شود.وی ادامه داد: آموزش نیروی انسانی، پیگیری ایجاد حوضچههای شناور، بروز رسانی و تکمیل گواهینامهها، توپکرانی خطوط لوله و رسوب زدایی از مخازن از اولویت‌های تعیین شده این شرکت در سال 96 است.