بررسي برخي عوامل تاثيرگذار بر قيمت طلا

همبستگی قیمت طلا و قیمت کالا‌های اساسی و همچنین تاثیر ذخایر طلای بانک‌های مرکزی در نرخ برابری ارزها باعث گردیده که رفتار طلا بیشتر شبیه به یک ارز معتبر باشد تا یک کالا. اما باید در نظر داشت قیمت طلا نیز با نوسانات بسیاری همراه است. در ادامه به برسی برخی از عوامل تاثیرگذار بر قیمت طلا می‌پردازیم.

1- تقاضای طلا جهت ساخت زیورآلات و تقاضای صنعتی
تقاضا برای ساخت زیورآلات بیش از هر عاملی بر قیمت طلا تاثیرگذار است. این تقاضا سالانه دو سوم طلای تولیدی در جهان را به خود اختصاص می‌دهد و سال‌هاست هم‌جهت با افزایش جمعیت جهان و بالا رفتن سطح درآمدها افزایش یافته است. کارشناسان معتقدند با توجه به چشم‌انداز مثبت از بالا رفتن سطح درآمدها به خصوص در اقتصادهای نوظهور و رشد پیوسته جمعیت جهان، این تقاضا همچنان افزایش خواهد یافت.

تقاضا برای مصارف صنعتی نیز 12 درصد از تقاضای جهانی طلا را تشکیل می‌دهد. به ‌علت هدایت الکتریکی بالا و مقاومت در برابر فرسایش و سایر ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی، از اواخر قرن بیستم طلا به عنوان یک فلز صنعتی به محسوب می‌شود. این فلز کاربردرهای مهمی در صنعت رایانه، تجهیزات ارتباطی، موتور هواپیمای جت، فضاپیماها و بسیاری محصولات دیگر دارد. با توجه به گسترش روزافزون این صنایع و نبود جایگزین برای طلای مصرفی در این صنایع پیش بینی می‌شود تقاضای صنعتی آن افزایش یابد.

2- بانک‌های مرکزی
باید در نظر داشت آمار دقیق ذخایر بانک‌های مرکزی منتشر نشده و احتمال دارد ذخایر برخی از بانک‌های مرکزی کمتر از مقداری باشد که در آمارها منعکس گردیده است. در سال‌های گذشته حدود 16 درصد از تقاضای جهانی طلا متعلق به بانک‌های مرکزی بوده است.
بانک‌های مرکزی با انگیزه‌های گوناگون نسبت به افزایش یا کاهش ذخایر طلا اقدام می‌کنند. براساس تفاهم‌نامه طلای واشنگتن که در سپتامبر 1999 به امضا رسید، فروش طلا توسط اعضای این تفاهم‌نامه (اروپا، ایالات متحده، ژاپن، استرالیا و صندوق بین‌المللی پول) به کمتر از 400 تن در سال محدود شده است. در سال‌های اخیر بانک‌های مرکزی شرق آسیا و کشورهای در حال توسعه اقدام به افزایش ذخایر طلای خود نموده‌اند. بانک‌های مرکزی علاوه بر تاثیر بر قیمت طلا با استفاده از مکانیزم عرضه و تقاضا، از طریق تغییر در نرخ بهره نیز می‌توانند بر قیمت طلا تاثیر گذار باشند. معمولا افزایش نرخ بهره انگیزه سرمایه‌گذاری در طلا را کاهش می‌دهد.

در حال حاضر دلار همچنان ارز منتخب بانک‌های مرکزی جهان می‌باشد و بزرگترین بخش ذخایر بانک‌های مرکزی را تشکیل می‌دهد اما افزایش ذخایر طلا نیز باشتاب قابل توجهی در حال وقوع است.

3- تغییرات نرخ برابری ارزها
سال‌هاست قیمت طلا در بازارهای جهانی با دلار سنجیده می‌شود و نوسانات نرخ برابری دلار در برابر سایر ارزها در بازار طلا نیز منعکس می‌گردد. تضعیف نرخ برابری دلار باعث افزایش قیمت طلا می‌شود. سرمایه‌گذاران در چنین شرایطی با فروش دلار و خرید طلا سعی می‌کنند خود را از آسیب ناشی از کاهش ارزش دلار مصون نگهدارند. در مقابل در شرایطی که دلار تقویت می‌شود سرمایه‌گذاران تمایل به فروش طلا و به دست آوردن دلار دارند.

در صورتی که ارزش طلا با ارز دیگری غیر از دلار سنجیده شود، در شرایط تضعیف نرخ برابری دلار، از طرفی شاهد افزایش قیمت طلا در بازار جهانی و از سوی دیگر کاهش نرخ برابری دلار در برابر ارز ملاک سنجش خواهیم بود. در واقع این دو عامل تاثیر یکدیگر را تا حد زیادی خنثی می‌کنند. در شرایطی که دلار در حال تقویت شدن باشد نیز معکوس چنین حالتی رخ می‌دهد. یعنی در صورتی که نرخ برابری دلار در برابر سایر ارزها در حال افزایش باشد، از طرفی شاهد کاهش قیمت طلا در بازار جهانی و از سوی دیگر شاهد افزایش نرخ برابری ارز ملاک سنجش در برابر دلار خواهیم بود. بنابراین در کشورهایی که نرخ دلار به صورت شناور تعیین می‌شود بخش قابل توجهی از این افزایش‌ها و کاهش‌ها با یکدیگر خنثی شده و بازار طلا باثبات تر است.

اما در صورتی که نرخ برابری ارز کشوری در مقابل دلار به صورت ثابت مدیریت شده باشد، با افزایش ارزش دلار قیمت طلا در بازارهای جهانی کاهش می‌یابد. با ثابت نگه داشتن نرخ ارز در داخل کشور پول ملی تقویت گردیده و ارزش دلار در مقابل ارز ملی تضعیف می‌شود. بنابراین سرمایه‌گذاران هم با کاهش قیمت جهانی طلا و هم تضعیف دلار مواجه می‌شوند و بالعکس در صورت کاهش ارزش دلار در بازارهای جهانی قیمت طلا افزایش می‌یابد و با ثابت نگه داشتن نرخ دلار در مقابل پول ملی، در واقع پول ملی نسبت به گذشته ضعیف‌تر و دلار قوی‌تر شده است. بنابراین سرمایه‌گذاران هم با افزایش قیمت جهانی طلا و هم دلار قوی‌تر مواجه می‌شوند که ارزش طلا در بازار داخلی را به شدت افزایش می‌دهد.