دلار سه نرخی، محصولی جدید از بانک مرکزی

در بازار آشفته ارزی این روزهای اقتصاد ایران، برخی از کارشناسان اقتصادی، دلار سه‌نرخی را محصول جدید ارایه شده از سوی بانک مرکزی می‌دانند و به شدت از رانت‌های آن، ابزار گلایه دارند. علیرضا حائری، کارشناس ارشد مسائل صنعتی در یادداشتی برای خبرگزاری مهر نوشته است:

از حدود ۵ ماه پیش که قیمت دلار به آرامی رو به افزایش گذاشت، بارها رئیس‌کل بانک مرکزی این افزایش نرخ را حباب دانسته و در عوض اتخاذ تدابیر لازم به منظور کنترل بازار ارز، به توجیه علت افزایش آن پرداخت و به مردم و فعالان اقتصادی قول داد که این حباب به زودی ترکیده و نرخ دلار به حالت قبل برمی‌گردد و در همین حال به مردم توصیه نمود که از خرید دلار به منظور کسب سود و منفعت خودداری نمایند، زیرا دلار کالای مناسبی برای اندوختن و کسب سود نیست .

ابتدا ایشان سفر زائرین کربلا به مناسبت اربعین حسینی را دلیل افزایش تقاضا برای دلار ذکر نمودند و سپس نزدیکی به ایام سال نو میلادی و ژانویه را دلیل افزایش نرخ دلار قلمداد کردند و بعد از آن هم رویه سنواتی افزایش نرخ دلار در ماه های پایانی سال را دلیلی بر افزایش نرخ دلار دانستند و در همه حال از برگشت این نرخ به وضعیت سابق و تثبیت نرخ دلار صحبت کردند که البته این روند افزایشی نرخ ارز هیچگاه متوقف نشده، به نحوی در ظرف این مدت و در ایامی که مسئولین بلند مرتبه بانک مرکزی سرگرم کشف توجیهاتی برای افزایش نرخ ارز و ارائه آن به مردم بودند، ارزش پول ملی کشور تا ۳۰ درصد در مقابل دلار و سایر ارزهای خارجی کاهش یافت.

اینک مردم، نه بمنظور کسب سود و منفعت، بلکه به منظور جلوگیری از کاهش ارزش نقدینگی خود به بازارهای ارز هجوم می آورند که یکی از دلایل آن کاهش دستوری نرخ سود سپرده ها در بانکها است و موجب سرازیر شدن این نقدینگی به بازار ارزی کشور شده و دولت نیز علی رغم داشتن منابع ارزی کافی، از تامین اسکناس مورد تقاضای بازار ناتوان می‌نماید.

البته دو سالی هم هست که مقامات بلند پایه بانک مرکزی صحبت از تک نرخی کردن قیمت دلار میکنند و قرار بود که این اتفاق تا پایان سال ۹۵ اجرایی شود .ولی اینک با گذشت دو سال از وعده تک نرخی شدن قیمت دلار و حذف رانت موجود از بابت دو نرخی بودن آن و با رکورد شکنی نرخ دلار در روزهای اخیر، نه تنها چشم انداز روشنی از کاهش نرخ دلار و یا تک نرخی شدن ان پیش روی مردم و فعالان اقتصادی نیست، بلکه روز گذشته ( دوشنبه ۱۶ بهمن ۹۶ ) بانک مرکزی بمنظور مقابله با افزایش نرخ دلار ، اقدام به فروش دلار به نرخ ۴۶۳۴ تومان در بازار نمود. با این حساب نه تنها دلار به سمت تک نرخی شدن نرفته است، بلکه از روز گذشته ، سومین نرخ آن نیز رو نمایی گردید تا پس از دلار مبادله ای و دلاربازار آزاد ، اینک چشممان به دلار با کپی کارت ملی نیز روشن شود .

بدیهی است که رانت حاصل از دلار چند نرخی باعث ایجاد فساد در اقتصاد شده و منافع آن بنا به اظهار ریاست سابق اتاق بازرگانی ایران ، فقط نصیب ۳ درصد از افراد جامعه می‌شود و البته مضار آن تمامی اقتصاد و جامعه را در بر می‌گیرد. البته روز گذشته نیز، بخشنامه دیگری هم صادر گردید که بر اساس آن قیمت اقلام اساسی مورد نیاز مردم تا پایان فروردین سال ۹۷ افزایش نخواهد یافت .

ای کاش یکبار برای همیشه به این باور برسیم که با بخشنامه و دستور نمیتوان قیمتها را تثبیت کرد ، نرخها را تعیین نمود و اقتصاد را مدیریت کرد . بخشنامه ها صادر میشوند، اما اقتصاد و بازار راه خود را میرود و همگان مجبور به تبعیت از قانون عرضه و تقاضا هستند و بخشنامه ها هم چنانچه از این قانون نانوشته پیروی نکنند ، مثل همیشه راه به جایی نخواهند برد ومسئولین هم فقط میتوانند نظاره گر و احیانا توجیه گر اتفاقات باشند