سه الگوی بازی در بورس
روند کم‌نوسان بازار سهام در شرایطی ادامه دارد که به‌نظر می‌رسد تعدد «عدم قطعیت‌ها» منجر به رفتار چندگانه معامله‌گران شده است.
نااطمینانی به روند نرخ ارز، سرنوشت برجام، قیمت کالاها در بازار جهانی، آینده نرخ سود و شیوه جدید گزارشگری مالی پنج نقطه ابهامی است که سهامداران را با خود درگیر کرده است. بنابراین بورس‌بازان با وجود عملکرد مناسب بخش مهمی از شرکت‌ها در سال ۹۶ و برخی پتانسیل‌های مثبت در آینده، دچار نوعی بی‌تصمیمی شده‌اند. در این میان، سرمایه‌گذاران براساس تحمل ریسک سه نوع استراتژی را در پیش گرفته‌اند. سهامداران با ریسک‌پذیری بالا از سطوح قیمتی فعلی سهام استفاده کرده و با امید به آینده اقتصادی-سیاسی کشور اقدام به خرید می‌کنند. طبیعتا در صورت بازگشت رونق به بورس، این گروه متناسب با ریسک پذیرفته‌شده می‌توانند بیشترین سود را کسب کنند و برعکس. در سوی دیگر، افراد با ریسک‌پذیری متوسط هستند که استراتژی «صبر و انتظار» را در پیش گرفته‌اند و حضور چندانی در نقش خریدار ندارند. این گروه در مواجهه با روندهای مثبت سهام نیز به سرعت در موقعیت فروش قرار می‌گیرند. دسته سوم اما سرمایه‌گذاران ریسک‌گریز هستند که سهام خود را با توجه به ابهامات موجود نقد کرده و سرمایه خود را به سمت دارایی‌های امن هدایت کرده‌اند.
بورس تهران این روزها با گام‌هایی کند و محتاط حرکت می‌کند. این احتیاط را می‌توان در ثبت نوسانات اندک روزانه شاخص سهام به وضوح دید. این فضا سبب شده تداوم رالی صعودی بورس که در نیمه دوم سال جاری بسیاری از سهامداران را غافلگیر کرد، در کوتاه مدت تا حدودی رنگ ببازد. دیروز نیز در ادامه داد و ستدهای محتاطانه سهام، سرمایه‌گذاران شاهد حاکمیت جو انتظار و کاهش نوسانات قیمت سهام بودند. در نهایت نماگر اصلی بازار با افت ۱/ ۰ درصدی مواجه شد و در سطح ۹۸ هزار و ۸۰ واحدی ایستاد. ارزش داد و ستد خرد روزانه سهام نیز در سطح محدود ۱۰۰ میلیارد‌تومانی قرار داشت که نشانه‌ای جدی از احتیاط و تردید معامله‌گران در مقطع فعلی تلقی می‌شود. به نظر می‌رسد تا زمان رفع ابهامات درخصوص تحولات مهم اقتصادی و سیاسی در سطح داخلی و خارجی وضعیت رکود و انتظار در بازار سهام کما بیش تداوم یابد.
در این فضای احتیاطی بسته به میزان ریسک‌پذیری یا ریسک گریزی، می‌توان تحرکات سهامداران را در سه الگو مشاهده کرد. اولین دسته بورس بازانی هستند که با ریسک‌پذیری بیشتری در سمت خرید حاضر می‌شوند، دسته دوم اما با برخورداری از درجه متوسطی از ریسک‌پذیری در سمت خرید و فروش فعالیت چندانی ندارند. دسته سوم معامله‌گرانی هستند که در این شرایط ترجیح می‌دهند نقدینگی خود را به سمت دارایی امن‌تری همچون دلار یا سپرده‌های بانکی و اوراق بدهی ببرند. جایی که حالا بسته ضد التهاب نرخ ارز از سوی بانک مرکزی با انتشار گواهی سپرده با نرخ ۲۰ درصدی و همچنین افزایش نرخ سود اوراق خزانه اسلامی جذابیت بیشتری از سوی این بازارها ایجاد کرده است. اما توجیه این بورس بازان در انتخاب الگوی معاملاتی خود چیست و کدام دسته بازدهی بیشتری را کسب می‌کنند؟
مواجهه بورس بازان با پنج بازی‌ساز
همان‌طور که در گزارش پیشین «دنیای‌اقتصاد» با عنوان «پنج بازى‌ساز بورس ۹۷» اشاره شد، نگاه بازار سهام در شرایط فعلی به متغیرهای کلیدی هچون نرخ دلار، قیمت جهانی کالاها (به ویژه نفت و فلزات پایه)، نرخ سود سپرده‌های بانکی، شیوه جدید گزارشگری مالی شرکت‌ها و عوامل غیراقتصادی (برجام) است. ابهام موجود در روند آتی این پنج عامل با سیطره فضای احتیاط و انتظار موجب تضعیف معاملات سهام شده است. در این فضا نماگر اصلی بازار نوسانات محدودی را تجربه می‌کند. رفع ابهام این عوامل با دادن دید روشن‌تر به سهامداران در مورد روند آتی این پنج بازی ساز، سمت و سوی بورس تهران در سال آینده را مشخص می‌کند. بر همین اساس می‌توان به وضوح مشاهده کرد که عوامل پنج گانه مذکور حالا بیشترین نقش را در تفکر معاملاتی و نحوه اتخاذ استراتژی سهامداران دارند. ردپای این عوامل را می‌توان در نحوه داد و ستد این بورس بازان با درجه مختلفی از ریسک‌پذیری مشاهده کرد. «دنیای اقتصاد» با رصد نحوه فعالیت اهالی تالار شیشه‌ای سه جبهه متفاوت معاملاتی را شناسایی کرده است.
شناسایی تفکر معاملاتی
دسته اول سهامدارانی هستند که با برخورداری از ریسک‌پذیری بالا از سطوح قیمت‌های کنونی در معاملات استفاده می‌کنند. این افراد با امید به آینده برجام و همچنین روند قیمت کالاها در بازارهای جهانی در سمت خرید حاضر می‌شوند. این گروه از معامله‌گران اصلاح قابل توجه قیمت در بازارهای جهانی را چندان محتمل نمی‌دانند و از سوی دیگر معتقدند ریسک چندانی متوجه وضعیت سیاسی کشور نخواهد بود. بر همین اساس برای جانماندن از موج صعودی احتمالی سهام تحت تاثیر سیگنال‌های سیاسی و اقتصادی با قدرت بیشتری در معاملات حضور می‌یابند. این گروه از فعالان بورس قاعدتا به دلیل ریسک‌پذیری بالاتر، در صورت رونق بورس بازدهی بالاتری نیز کسب می‌کنند.
دسته دوم در شرایط کنونی سهامدارانی هستند که درجه متوسطی از ریسک‌پذیری دارند. این سهامداران جامعه آماری بیشتری در بورس تهران دارند. در سطوح فعلی قیمت‌ها تمایل چندانی به فروش ندارند، چرا‌که امید زیادی به ایجاد موج اطمینان از رفع ابهامات بورس دارند. با این حال در حالت آماده‌باش برای فروش هستند. ممکن است با رشد محدود قیمت‌ها به فروش سهام خود اقدام کنند. علاوه بر این اگر در کوتاه‌مدت از ناحیه یکی از پنج عامل مذکور در گزارش سیگنالی منفی مشاهده شد، ترجیح می‌دهند پرتفوی خود را نقد کنند. این افراد در بخش خرید نیز فعلا تحرک چندانی ندارند. یا به این دلیل که منتظرند سیگنال‌های جدیدی برای اطمینان‌بخشی به معاملات سهام به وجود آید یا به این علت که در انتظار اصلاح جدی‌تر قیمتی برای ورود به معاملات هستند. به نظر می‌رسد زمان ورود این افراد عمدتا در یکی دو ماه آینده باشد. جایی که احتمالا ابهامات پیش روی بازارهای جهانی مرتفع شده باشد و شرکت‌ها برای گزارش وضعیت عملکرد سالانه خود به مجمع می‌روند. به عبارت دیگر این افراد پلن خرید خود را موکول به زمانی کرده‌اند که دید روشن‌تری نسبت به عوامل اثر‌گذار در بازار سهام پیدا کنند. این زمان به نظر می‌رسد در ماه‌های نخست سال آینده همگام با برگزاری مجامع باشد. اما میزان بازدهی این گروه در صورت تجدید موج صعودی و احیای معاملات سهام، نسبت به سرمایه‌گذاران با درجه ریسک بالاتر (گروه‌اول)، کمتر است.
دسته سوم را اما معامله‌گرانی تشکیل می‌دهند که کاملا ریسک گریز هستند. به وضعیت قیمت‌ها چندان توجهی ندارند و ترجیح می‌دهند پول خود را به سوی دارایی‌های امن‌تری چون دلار یا سپرده‌های بانکی و اوراق بدهی ببرند. وارد شدن این افراد به معاملات بورس قاعدتا نیازمند وضعیت باثبات معاملات سهام است. ایجاد اطمینان در وضعیت بازار سهام می‌تواند پول‌ها را به سوی این بازار جلب کند. این ثبات و اطمینان بازگشت نگرانی‌ها در عرصه اقتصادی – سیاسی داخلی و وضعیت بازارهای جهانی را می‌طلبد. میزان بازدهی این گروه نیز در دوران رونق بورس، مطابق با قاعده ریسک-بازدهی نسبت به دو گروه اول و دوم کمتر خواهد بود.
سمت و سوی بورس در سال ۹۷
در شرایط فعلی در فضای اقتصاد کلان، نرخ دلار نوسان‌های شدیدی را تجربه کرده است و بازارهای جهانی نیز با نوعی عدم قطعیت مواجهند. همچنین، انتشار اوراق گواهی سپرده با نرخ ۲۰ درصد از سوی بانک مرکزی به ابهامات موجود در بازار سهام بیش از پیش افزوده است. از سوی دیگر بازار نسبت به نحوه گزارشگری جدید مالی ابهام دارد. موضع ترامپ نیز در مورد برجام ابهام دیگر پیش روی سهامداران است. بر همین اساس شاید مهم‌ترین سوال پیش‌روی سهامداران سمت و سوی معاملات سهام در سال ۹۷ باشد. مجموعه «دنیای اقتصاد» برای بررسی دقیق‌تر و جامع‌تر عوامل تعیین‌کننده مسیر بورس در سال آینده همایشی با عنوان «سیاست‌های پولی و چالش‌های بانکداری و تولید» و «چشم‌انداز اقتصاد ایران در سال ۹۷» امروز و فردا (هفتم و هشتم اسفند) برگزار می‌کند. در این گردهمایی، علاوه بر آینده اقتصاد، مسیر بازارهای مختلف سرمایه‌گذاری در سال آینده از سوی کارشناسان و صاحب‌نظران اقتصاد ایران بررسی می‌شود. تحلیلگران سایت تحلیلی «دنیای بورس» در این همایش به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های بورس تهران در سال آینده می‌پردازند. علاقه‌مندان برای شرکت در این همایش می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر به آدرس events.den.ir مراجعه کنند یا با شماره‌های ۸۷۷۶۲۳۵۰ و ۸۷۷۶۲۳۵۲ تماس بگیرند.
عقب‌نشینی خودرویی‌ها
شاخص کل بورس تهران در معاملات دیروز تحت تاثیر فشار فروش سهامداران در مسیر نزولی قرار گرفت. مطابق پیش‌بینی‌های «دنیای اقتصاد» موج صعودی در گروه خودرو باز هم پایدار نبود. تا جایی که دو نماد «خساپا» و «خپارس» تحت تاثیر شناسایی سود از سوی معامله‌گران با فشار عرضه مواجه شدند و در صدر نمادها با بیشترین اثر کاهنده بر نماگر اصلی بازار قرار گرفتند. در گزارش پیشین «دنیای اقتصاد» با عنوان «بورس بازی در فضای تردید» به رشد بدون پشتوانه این گروه اشاره و احتمال تشدید فشار فروش در سهام این گروه تاکید شد. در این شرایط دیروز گروه خودرو با ثبت افت بیش از ۶/ ۱ درصدی شاخص، رتبه پنجم صنایع با بیشترین افت را به خود اختصاص داد. حجم داد‌و‌ستد‌های این گروه ۲۸۱ میلیون سهم به ارزش حدود ۳۰ میلیارد تومان بود. این معاملات بار دیگر صنعت خودرو را در صدر صنایع برتر بورس قرار داد.
تردید در گروه فلزی‌ها
گروه فلزات اساسی دیروز شاهد انتشار عملکرد گزارش ماهانه تعدادی از شرکت‌های زیر‌مجموعه بود. گزارش فولاد مبارکه در بهمن‌ماه منتشر شد تا قیمت این نماد پس از ۶ روز معاملاتی نوسان در محدوده منفی با رشد مواجه شود. میزان فروش «فولاد» در ماه گذشته نسبت به دی ماه ۱۵ درصد افزایش داشته است. همچنین محتوای این گزارش از پوشش ۹۷ درصدی میزان فروش از ابتدای سال حکایت می‌کند. بر همین اساس این نماد در ساعات ابتدایی معاملات تحت تاثیر محتوای این گزارش در مسیر صعودی حرکت کرد. با این حال در ادامه دامنه رشد قیمت این نماد محدود شد، امری که نشان‌دهنده سیطره احتیاط در معاملات این گروه به شمار می‌رود. دیگر نماد فولادی بورس یعنی «فخوز» با رشد ۱۳/ ۱ درصدی قیمت مواجه شد و در فهرست نمادهای اثر‌گذار بر شاخص کل قرار گرفت. در این میان گزارش‌های ماهانه دو شرکت«فرآور» و «فاسمین» نیز حاکی از افزایش میزان فروش نسبت به دی ماه (رشد به ترتیب ۸۸ و ۲۳ درصدی) است. «فاسمین» هر چند در ساعات ابتدایی معاملات با رشد قیمت مواجه شد، اما در ادامه تحت تاثیر فشار فروش سهامداران افت ۳۳/ ۰ درصدی را تجربه کرد. «فرآور» اما با رشد ۳۳/ ۱ درصدی به معاملات خود در روز گذشته پایان داد. دو قلوهای سنگ آهنی یعنی «کگل» و «کچاد» نیز با شیب ملایمی در مسیر نزولی حرکت کردند.
رصد سهام پالایشی
نمادهای زیر مجموعه گروه فرآورده‌های نفتی روز گذشته با فشار فروش از سوی اهالی تالار شیشه‌ای مواجه شد. «شتران» پس از تعدیل مثبت ۲۴ درصدی سود هر سهم خود دیروز بازگشایی شد و هر چند در ابتدا با رشد قیمت مواجه شد، اما در ادامه افت اندک ۱۴/ ۰ درصدی را به خود دید. دیگر نمادهای این گروه نیز نوسانات اندکی را ثبت کردند. به نظر می‌رسد تاخیر ارائه گزارش‌های عملکرد ۹ ماهه این شرکت ها، دادو‌ستد سهام این گروه را با احتیاط و تردید همراه کرده است.
در بازار چه گذشت؟
در مجموع در پایان معاملات دیروز گروه‌های خودرو، شیمیایی و فلزات اساسی با بیشترین حجم و ارزش معاملات در صدر برترین صنایع بورسی قرار گرفتند. شاخص کل بورس تحت تاثیر معاملات منفی در نمادهای مخابرات ایران، سایپا، چادرملو، ملی مس و پارس خودرو ۹۷ واحد افت کرد و به رقم ۹۸ هزار و ۸۰ واحد رسید. در مقابل نمادهای سرمایه‌گذاری غدیر و فولاد خوزستان مانع از افت بیشتر این نماگر شدند. صدرنشینی بازار نیز با بیشترین رشد قیمت متعلق به نمادهای مس شهید باهنر، ایران خودرو دیزل، ریخته‌گری تراکتورسازی ایران، محورسازان ایران خودرو، کمک فنر ایندامین، بهنوش ایران و رینگ‌سازی مشهد بود. در مقابل نمادهای سازه پویش، تکنوتار، کارتن ایران، صنایع شیمیایی سینا، داروسازی سینا، داده‌پردازی ایران و کاشی الوند با بیشترین کاهش قیمت در انتهای جدول معاملات نشستند.
سرمایه‌گذاران بورسی دیروز برای خرید اوراق صکوک ایران خودرو، واحدهای صندوق امین یکم و اوراق مشارکت ملی نفت ایران طولانی‌ترین صف‌های خرید را ثبت کردند. در مقابل گروهی دیگر از سرمایه‌گذاران با تشکیل صف‌های فروش طولانی تلاش کردند از اوراق صکوک ایران خودرو، واحدهای صندوق کمند، سهام مس شهید باهنر، حق تقدم سرمایه‌گذاری نیرو، اوراق صکوک سایپا و اوراق مشارکت شهرداری سبزوار خارج شوند. در پایان معاملات روز یکشنبه حق تقدم لیزینگ رایان سایپا با معامله ۱۸۲ میلیون سهمی بیشترین حجم معاملات و اوراق صکوک ایران خودرو با معامله ۲۵۰ میلیارد تومانی بیشترین ارزش معاملات را داشتند.
