بازار زیرزمینی ارز چالش مهم توسعه نظام مالیاتی کشور است

سید کامل تقوی‌نژاد در یازدهمین همایش سیاست‌های مالی و مالیاتی ایران که در دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران در حال برگزاری است، با اشاره به اینکه مالیات یکی از متغیرهای کلیدی و تاثیرگذار در اقتصاد هر کشور است، گفت: دولت‌ها برای انجام وظایف ذاتی خود در حوزه‌های مختلف نظیر تامین امنیت، آموزش، بهداشت و همچنین تولید کالاهای عمومی که بخش خصوصی مایل و قادر به فعالیت در این زمینه‌ها نیست به نمایندگی از طرف مردم به عنوان اداره‌کننده جامعه به منابع مالی زیادی نیاز دارند. در این میان مالیات به عنوان مهمترین منبع تامین مالی مطمئن و پایدار محسوب شده و همواره یکی از دغدغه‌های سیاستگذاری اقتصادی به طور اعم و سیاستگذاری مالیاتی به طور خاص می‌باشد.

به گفته تقوی‌نژاد، هرگونه تلاش برای توسعه نظام مالیاتی بدون شناخت ارکان این نظام شامل تولید ملی و نحوه توزیع آن قوانین و مقررات مالیاتی و سازمان وصول مالیات غیر ممکن بوده و یا تلاش نافرجام است.

وی با اشاره به اهداف و ضرورت‌های توسعه نظام مالیاتی گفت: بخشی از این اهداف ریشه در ضرورت تامین مالی بودجه دولت از طریق مالیات‌ها و برخی دیگر ریشه در کارکردهای اقتصادی و اجتماعی مالیات به عنوان ابزاری برای تخصیص منابع و بازتولید درآمد و ثروت در جامعه دارد.

تقوی‌نژاد افزود: درخصوص اهداف تامین مالی نسبت به مالیات به تولید ناخالص داخلی و سهم مالیات از منابع بودجه به عنوان دو شاخص مهم ارزیابی میزان تحقق این هدف می‌باشد.

رئیس سازمان مالیاتی ادامه داد: در رابطه با شاخص نسبت‌های مالیاتی دستیابی به نرخ 15 تا 20 درصد و در خصوص شاخص سهم مالیات از منابع بودجه به طور متوسط بین 60 تا 70 درصد هزینه‌های بودجه عمومی به عنوان معیارهای کفایت تامین بودجه از طریق مالیات تلقی می‌شود.

وی با اشاره به چالش‌های توسعه نظام مالیاتی کشور گفت: این چالش‌ها را می‌توان در 3 بخش کلی شامل چالش‌های ناشی از وضعیت اقتصاد کلان، چالش‌های مربوط به فرآیند سیاستگذاری و سیاست‌ها، قوانین و مقررات مالیاتی و سرانجام چالش‌های اجرایی دسته‌بندی کرد.

به گفته رئیس سازمان مالیاتی ترکیب نامناسب تولید ملی و نحوه توزیع آن در کشور در کنار گسترش اقتصاد زیرزمینی شامل شکل‌گیری شرکت‌های کاغذی و پدیده کدفروشی،‌ رواج کارت‌های بازرگانی اجاره‌ای، رواج حساب‌های اداره‌ای، قاچاق گسترده کالا، بازار زیرزمینی ارز، از مهمترین این چالش‌ها می‌باشد.

وی با اشاره به چالش‌های مربوط به فرآیند سیاستگذاری در حوزه مالیاتی گفت: نبود یک مرجع تخصصی در کنار متکثر بودن مراجع تاثیرگذار و همچنین ناکارآمدی نظام فعلی مالیات بر درآمد و معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی گسترده مهمترین چالش‌های فرآیند سیاستگذاری مالیاتی می‌باشند.

رئیس سازمان مالیاتی با اشاره به چالش‌های اجرایی نظام توسعه مالیاتی گفت: عدم استقلال و کفایت بودجه سازمان، کمبود منابع ساختار منابع محور سازمان، عدم همکاری در ایجاد پایگاه اطلاعات اقتصادی، مشکلات نظام تشخیص مالیات و پایین بودن درجه تمکین مودیان از مهمترین چالش‌های حوزه اجرایی در توسعه نظام مالیاتی می‌باشد.

معاون وزیر اقتصاد با اشاره به برنامه‌های اصلاح و توسعه نظام مالیاتی کشور گفت: علیرغم اقدامات مهم انجام شده باور داریم هنوز از یک نظام مالیاتی کارا و مطلوب فاصله زیادی وجود دارد. نسبت پایین مالیات به تولید ناخالص داخلی با حدود 9 درصد، سهم پایین مالیات از منابع بودجه عمومی با حدود 36 درصد و نسبت پایه مالیات با هزینه‌های جاری با 49 درصد گواه این مدعاست.

وی با اشاره به ابعاد و اصلاح توسعه نظام مالیاتی کشور گفت: مولفه‌ها یا ابعاد اصلاح نظام مالیاتی در همه کشورها حول دو محور کلی شامل اصلاح سیاست‌ها، قوانین و مقررات و همچنین اصلاح سازمان وصول مالیات استوار است.

رئیس سازمان نظام مالیاتی افزود: در این راستا اهم محورهای برنامه اصلاح مالیاتی عبارتند از اصلاح سیستم مالیات بر درآمد کشور،‌ اصلاح نظام مالیاتی و مشوق‌های مالیاتی، اصلاح نظام بازرسی مالیاتی، اصلاح ساختار سازمانی با محوریت بهبود تمکین، اصلاح نظام جذب و گزینش نیروی انسانی خاص سازمان.