بر اساس آمارهای جهانی، ایران 7 درصد از ذخایر معدنی دنیا را به خود اختصاص داده است و وجود 8 معدن بزرگ در سطح کلاس جهانی خود دلیلی بر این مدعاست. اما سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که آیا ما توانسته ایم از این ذخایر بی نظیر معدنی به ویژه در حوزه کانی های فلزی در کشور بهره ببریم و میزان معادنی که تاکنون کشف شده، توانسته نمره خوبی در کارنامه کشور در حوزه اکتشاف به جا بگذارد یا خیر.
ذخایر غنی معادن فلزی در ایرانعلی اصغرزاده قوچانی مدیر اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران اظهار کرد: از آنجایی که کمربند کوه‌زایی پسین از کشور ما عبور کرده است، می‌توان گفت ایران کشوری با پتانسیل بسیار بالا در حوزه ذخایر معدنی است.
وی در تشریح کمربند کوه‌زایی پسین گفت: هر کشوری که بر روی این کمربند قرار دارد، دارای پتانسیلهای معدنی فلزی و حتی غیرفلزی بالایی است و نشانه این امر وجود 8 معدن بزرگ کشور در کلاس جهانی است.
مدیر اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی تصریح کرد: معادن فلزی غنی همچون انگوران، سنگان، مهدی آباد، چادرملو، گل گهر، سرچشمه، سنگون، نشان دهنده غنی بودن ایران در حوزه کانی‌های فلزی است.
اصغرزاده قوچانی تاکید کرد: وجود این کانی‌های و شواهد موجود و همچنین کشف بیش از 1000 اندیس معدنی (اندیس مکان‌هایی هستند که شواهدی دال بر وجود ماده معدنی در آنها وجود دارد) نشان می‌دهد که کشور در حوزه کانی‌های فلزی از ظرفیت بالایی برخوردار است.
وی ادامه داد: ممکن است برخی از اندیس‌ها باردار نباشند ولی زمانی که این تعداد زیاد از اندیس و نشانه‌های خوب زمین شناسی در یک منطقه وجود دارد می‌توان به راحتی نتیجه گرفت که به طور حتم در این منطقه کانی‌های فلزی یافت می‌شود.
مدیر اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران گفت: سنگ آهن، مس، سرب و روی، طلا، کرومیت، تیتان و آنتی موان کانی‌های فلزی هستند که کشور ایران در حوزه آنها قوی بوده و احتمال کشف معادن جدید در آینده نیز وجود دارد.
اصغرزاده قوچانی تصریح کرد: اکنون در کشور3 میلیارد و 100 میلیون ذخیره سنگ آهن قطعی کشف شده و قطعی بودن آن از این جهت است که علاوه بر پایان یافتن کار اکتشافی، با اطمینان و بدون خطا در آینده نزدیک قابل بهره‌بردرای هستند.
ثروت هنگفت نهفته در زیر زمینوی افزود: با توجه به قیمت جهانی سنگ آهن و یک ضرب و تقسیم ساده متوجه می‌شویم که تنها همین ذخیره جدید کشف شده چه ارزش هنگفتی داشته هر چند که باید هزینه‌های استخراج و بهره‌برداری را از آن کم کرد اما در عین حال می‌توان گفت همین اکتشاف جدید می‌تواند به عنوان یک سرمایه ملی مطرح شود.
مدیر اکتشاف ایمیدرو در پاسخ به این پرسش که آیا به نظر شما توانسته‌ایم در سال‌های گذشته از ظرفیت‌های معادن فلزی کشور بهره ببریم، یا خیر گفت: در کشور ما آنچه که در طول تاریخ اکتشافات رخ داده، 5 تا 6 میلیون متر حفاری برای رسیدن به ذخایر معدنی بوده است اما در کشورهای پیشرفته معدنی همچون کانادا و استرالیا هر ساله 6 میلیون متر حفاری انجام می‌َشود واز این مقایسه ساده می‌توان متوجه شد که ایران دارای معادن نهفته بی‌شماری است که باید برای کشف و استخراج آن اقدام جدی صورت گیرد.
اصغرزاده قوچانی ادامه داد: در کشورهای پیشرفته معدنی همچون استرالیا، نه تنها کل کشور چندین بار از جهت اکتشاف معادن جدید بررسی شده بلکه مناطق معدنی قدیم نیز هر چند سال یکبار با روش‌های جدید اکتشافی بررسی شده و ذخایر جدیدی کشف می‌شود.
برای اکتشاف معادن جدید،به سرمایه زیادی نیاز داریموی با اشاره به ضرورت جذب سرمایه در حوزه اکتشاف معدن تصریح کرد: کشف پتانسیلهای جدید معدنی نیاز به سرمایه‌گذاری‌های بزرگی دارد و بدون شک با بودجه اندک دولتی نمی‌توان به این مهم دست یافت و در این راه نیاز به جذب سرمایه‌های خارجی داریم.
اصغرزاده قوچانی ادامه داد: تهیه منابع انسانی متخصص و ابزارهای سخت افزاری در جهت رسیدن به اکتشاف و شناسایی معادن بزرگ کشور هزینه‌های بسیار هنگفتی دارد که دولت به تنهایی از پرداخت آن عاجز است.
مدیر اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران در رابطه با مشکلات محیط زیستی اکتشاف و بهره‌برداری از معادن جدید گفت: در کشورهای پیشرفته برای کاهش آلودگی‌های محیط زیستی معادن نقشه راهبردی طراحی شده و معدن داران برای اینکه به محیط زیست آسیبی وارد نکنند، هزینه‌های بیشتری صرف می‌کنند اما متاسفانه در کشور ما با دیدن اولین مشکلی که معدن برای محیط زیست ایجاد کرده، خواستار لغو فعالیت‌های معدنی در یک منطقه می‌شوند.
وی اذعان کرد: تجهیزات و ماشین آلات بخشی از کار معدن است و در دهه‌های گذشته دولت چند بار به معدن داران برای خرید ماشین‌آلات وام داده است اما ضروری است که دولت دوباره برای تجهیز معادن از روش‌هایی همچون تسهیلات دهی، اجاره شرکتهای فروشنده ماشین آلات معدنی به شرط تملیک و یا کاهش تعرفه واردات ماشین‌آلات معدنی استفاده کند.
مدیر اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران افزود: رسیدن به این هدف نیازمند سیاست‌گذاری در این حوزه است و با توجه به منافعی که فعالسازی معادن در حوزه افزایش اشتغال و رونق اقتصادی در پی دارد، می‌طلبد که دولتمردان در این حوزه بودجه و تمرکز بیشتری به خرج دهند .
وی یادآور شد: زمانیکه دولت می‌خواهد از خودروسازان حمایت کند مبالغ هنگفتی را به عنوان وام به مردم می‌دهد تا صنعت خودروسازی از رکود دربیاید. نمونه چنین کاری را دولت می‌تواند با روش‌های زیادی در حوزه معادن انجام دهد.
اصغر زاده قوچانی گفت: کشورهایی که توسعه معدنی در آنها از اهمیت بالایی برخوردار است، برنامه‌های ویژه بلند مدتی در جهت توسعه و حمایت از معادن طرح ریزی کرده‌اند و نتیجه آن رونق اقتصادی در این کشورها بوده است.
وی کشور شیلی را به عنوان یک نمونه موفق در حوزه استفاده از معادن نام برد و گفت: شیلی توانست با فراهم آوردن شرایط مناسب و جذب سرمایه‌های خارجی معادن مس خود را شناسایی کرده و اکنون تامین کننده اول کانی مس در دنیا است.
مدیر اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران ادامه داد: کشورهای بزرگی مانند کانادا، شیلی، چین و حتی آمریکا بخش بزرگی از رونق اقتصادی خود را از طریق معادن تامین می کنند و این موضوع نقش حیاتی معادن در اقتصاد یک کشور را نشان می‌دهد.
وی تصریح کرد: در صورتیکه سرمایه‌گذاران خارجی امنیت و ضمانت سرمایه خود را در ایران حس کنند، به حوزه معادن ورود خواهند کرد زیرا ایران علاوه بر ویژگی غنی بودن معادن دارای امنیت و زیر ساخت‌های قوی همچون جاده، راه‌آهن و فرودگاه است که این موضوع کشور ما را از جهت ورود سرمایه گذاران خارجی جذاب کرده است.
اصغر زاده قوچانی افزود: از آنجاییکه ایران کشوری خشک و نیمه خشک است، رخ نِمون معدنی خوبی دارد به این معنا که پوشش گیاهی کم باعث شده تا به راحتی پتانسیلهای معدنی کشف و به بهره‌برداری برسد.
وی ابراز کرد: در کنار مسائل سیاسی نکته اصلی عدم توفیق ما در جذب سرمایه‌گذاران خارجی در سال‌های گذشته ، سو مدیریت‌ها و فقدان شفافیت در این حوزه بوده است و بدون شک با تغییر ساز و کارهای حوزه معدن می‌توان به فعال سازی معادن کشور و بهره برداری هر چه بیشتر از این سرمایه ملی امیدوار بود.
همه اکتشافات در سطح انجام شده استمحمدرضا بهرامن مدیر خانه معدن ایران اظهار کرد: از آنجایی که عمدتا برداشت از ذخایر حوزه پلی متال ها به صورت سطحی بوده و اکتشافات را کامل نکرده‌ایم، نمی‌توانیم بگوییم که ذخایر کشور در چه حدی برداشت شده و به چه میزان پتانسیل برداشت نشده وجود دارد.
بهرامن افزود: عملا از سه سال گذشته یک حرکت بزرگ در اکتشاف کشور آغاز شد و از آنجایی که عمدتا ذخایر غنی ایران کانی‌های فلزی است می‌توان امیدوار بود که شروع این حرکت مثبت به اکتشاف معادن فلزی بیشتری در ایران بیانجامد.
وی تاکید کرد: اکتشاف پهنه های معدنی کشور باید به صورت عمقی صورت گیرد و در تحقیقاتی که همین امسال انجام شد منجر به کشف ذخیره دو میلیارد تنی شد و این نشان می‌دهد اگر اکتشافات کامل شود، به ذخایر عظیم دسترسی پیدا خواهیم کرد.
مدیر اکتشاف سازمان توسعه و نوسازی ادامه داد: در صورتیکه بتوانیم از این سرمایه ملی و غنی کشور بهره ببریم عواید اقتصادی زیادی به کشور تزریق خواهد شد.
اصغرزاده قوچانی دسترسی به ذخایر واقعی را مستلزم به اکتشافات در عمق دانست و گفت: مطالعه در اعماق بیشتر به طور حتم موجب کشف ذخایر غنی جدید خواهد شد.
وی تصریح کرد: با توجه به ساختار زمین شناسی و ذخایر جدید که به آن دسترسی پیدا می‌کنیم، باید نگاه ما به معدن با نگاه به آمایش سرزمین و حفظ محیط زیست همراه باشد و با تدوین استراتژی‌های بلند مدت شرایطی به وجود بیاید که توسعه معادن به محیط زیست وارد نکند.
مدیر خانه معدن ایران بیان کرد: در طی 60 سال گذشته تمام عملیاتهای اکتشافی معدنی در عمق حداکثر 150 متری صورت گرفت اما امروز می‌بینیم که با انجام عملیاتی در عمق 1500 متری به یک ذخیره 1.5 میلیارد تنی دست یافتیم و این موضوع نشان دهنده اهمیت بردن اکتشافات به اعماق زمین است.
بهرامن ادامه داد: اکتشاف در عمق بیشتر مستلزم یک برنامه ریزی راهبردی از اکتشاف تا انتهای خط است.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان در آینده به جایگزینی نفت به جای مواد معدنی در کشور امیدوار بود، گفت: نمی‌توان نفت را از مواد معدنی جدا کرد زیرا نفت خود از ذخایر معدنی کشور به حساب می‌آید اما باید توجه داشت که در 60 سال گذشته در هیچ یک از حوزه‌های معدنی به جز نفت اکتشافات کاملی نداشته‌ایم و در صورت اکتشافات جدید در حوزه کانی‌هایی همچون کانی‌های فلزی امروز به کشف منابع جدید و ثروتهای بیشتری برای کشور باشیم.
وی در پایان تاکید کرد: بدون شک در صورتیکه سرمایه لازم در حوزه اکتشاف معادن صرف شود و با بهره‌گیری از یک برنامه راهبردی صحیح در آینده می‌توان یک منبع اقتصادی بزرگ به کشور اضافه کنیم.