«ارزش پول ملی» به نگاه سیاسی آلوده شده است

«سیدکمال سیدعلی» که روز یکشنبه در تبیین چرایی وضعیت کنونی بازار ارز ایران و نوسان های اخیر با خبرنگار ایرنا گفت وگو می کرد، درباره اینکه گفته می شود بانک مرکزی با هدف حفظ ارزش پول ملی در بازار ارز دخالت می کند، اظهار داشت: نمی شود گفت که اگر پول ملی تضعیف شد، پس هزار تا گرفتاری بوجود می آید یا وقتی پول ملی تقویت شده، مشکلی پیش نخواهد آمد.
معاون اسبق ارزی بانک مرکزی تاکید کرد: بانک مرکزی باید کل سیاست های پولی کشور را تدوین کند و با حفظ استقلال وظایف خود را انجام دهد تا اقتصاد در نقطه تعادل بماند.
مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات ایران تاکید کرد: حفظ ارزش پول ملی فقط با ابزار فروش ارز امکان پذیر نیست بلکه با حرکت نرخ تنظیم مجدد، نرخ سود در بازار و مدیریت بازار بین بانکی ریالی میسر می شود به شکلی که پول در زمینه های مختلف در بازارهای موازی بازده متناسب خود را داشته باشد.
این کارشناس ارزی اظهار داشت: وقتی می گوییم پول ملی تضعیف شده است، یعنی این واحد پولی در مقایسه با سایر ارزها تضعیف شده است؛ اما پرسش این است که چرا از سال 92 تا همین چند ماه پیش، ارزش پول ملی از نوسان ها آسیب ندید در حالی که به دلیل کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی، بسیاری از کشورها مجبور به تعدیل نرخ پول ملی خود شدند.
معاون اسبق ارزی بانک مرکزی تاکید کرد: کشورهای مختلف در مورد تولید و صادرات خود به موضوع ارزش پول ملی توجه ویژه دارند؛ برخی از کشورها حتی ارزش پول ملی را ضعیف نگه می دارند تا قدرت صادراتی بیشتری داشته باشند.
وی افزود: نه تقویت و نه تضضعیف پول ملی افتخار نیست بلکه بستگی به سایر متغیرهای اقتصادی دارد؛ شما نمی توانید به تولید و اشتغال توجه نکنید و بگویید که می خواهم ارزش پول ملی را تقویت کنم.
سیدعلی با بیان اینکه مقوله ارزش پول ملی به بحثی سیاسی تبدیل شده است و در هر دوره ای دولت ها می خواهند بگویند که تاثیری بر پول ملی داشته اند، ادامه داد: اگر تورم داشته باشید، به این معنی است که با تثبیت نرخ ارز صادرات، تولید و اشتغال را سرکوب می کنید.
وی افزود: خوب است که دولت ها با تقویت بهره وری، تولید و ایجاد اشتغال کامل بازار و پول ملی را تقویت کنند زیرا وقتی تولید ناخالص داخلی افزایش یابد، خود به خود پول ملی تقویت می شود.
سیدعلی با تاکید بر اینکه باید مکانیسم ارزی خود را برای مدیریت مداخله در بازار تغییر دهیم، گفت: می دانید بانک مرکزی دامنه مجاز نوسانات نرخ ارز دارد؛ یک دامنه احتیاطی، یک دامنه غیرمجاز و یک دامنه غیرمجاز که باید تصمیم به مداخله بگیرد.
این مدیر سابق ارزی تاکید کرد: اگر بخواهیم از اول سال تا آخر سال در بازار مداخله کنیم، این دیگر مداخله نیست بلکه فروش ارز به شکل جاری و روزمره است.

** باید تفاوت تورم داخلی و خارجی را در نرخ ارز اعمال کنیم
سیدعلی یادآور شد: از نظر اصول سیاست های پولی، بین رابطه برابری ریال با هر ارز با نرخ سود همان پول محلی یک رابطه مستقیم و مشخص وجود دارد.
مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات ایران ادامه داد: در روزگاری نرخ سود در ترکیه 60 درصد و حتی بیشتر بود و به همان نسبت پول لیر ترکیه نسبت به ارزهای جهانروا کاهش می یافت؛ اگر این اصل را بپذیریم که تبدیل پول محلی به ارز ارتباط مستقیمی با نرخ سود آن پول دارد، تصمیمات منطقی تری می گیریم.
معاون اسبق ارزی بانک مرکزی تاکید کرد: اگر تفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی را اعمال نکنیم، همین نوسان ها در بازار ارز بوجود می آید.
سیدعلی خاطرنشان کرد: وقتی می گوییم نرخ تورم داخلی در محدوده 20 درصد است، به این خاطر است که نرخ سود پول 20 درصد است؛ بنابراین باید این فاصله را با تضعیف پول محلی اعمال و در نرخ ارز متبلور کنیم وگرنه مشکلات اخیر در بازار بوجود می آید.
وی تاکید کرد: ابتدای دولت یازدهم هم گفتم که اقتصاد ما را تنبیه خواهد کرد؛ این فرمول همیشگی باید در بازار اعمال شود.

* در بحران نفتی سه سال پیش ارزش پول برخی کشورها یک سوم شد
سیدعلی در پاسخ به اینکه چرا در سه سال گذشته و با وجود افت قیمت نفت در بازارهای جهانی چنین نوسانی مشهود نبود، توضیح داد: چون برخی کشورها ذخایر ارزی بالایی دارند، بازار را با خرج کردن ذخایر مدیریت می کنند و اعمال تفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی را کنار می گذارند اما در نهایت منابع ارزی خارج می شود.
مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات ایران یادآور شد: دو سه سال پیش وقتی قیمت نفت از 100 دلار به 30 دلار رسید، همه کشورهای نفتی، نرخ ارزهای خود را تعدیل کردند؛ کانادا در حد 28 درصد و نروژ پول خود را 25 درصد تضعیف کرد.
سیدعلی اظهار داشت: روبل روسیه حدود 30 تا 40 درصد تضعیف شد و حتی جمهوری آذربایجان 50 درصد تا 60درصد پول ملی خود را تضعیف کرد تا اقتصادش آسیب نبیند اما چنین اتفاقی در ایران نیفتاد نه به این دلیل که تضعیف پول نداشتیم بلکه به این خاطر که با ذخایر ارزی، این تضعیف به تاخیر افتاد.

* اثر نرخ سود گواهی های سپرده ریالی بر بازار
مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات ایران درباره صدور گواهی سپرده ریالی بانکی با نرخ 20 درصد و اثر آن بر بازار ارز توضیح داد: این روش در کوتاه مدت جواب می دهد و در ماه های دیگر باید با ابزارهای دیگر وارد شد.
سیدعلی اظهار داشت: وقتی در گذشته نرخ سود را کاهش دادیم، منابع از بانک ها به سمت بازار ارز هدایت شد زیرا این بازار توان نقدشوندگی بالاتری نسبت به سایر بازارها دارد.
وی گفت: سه عامل شامل کاهش نرخ سود در شبکه بانکی از شهریور ماه، تزریق بیش از 11 هزار میلیارد تومان پول به سپرده گذاران موسسات غیرمجاز و در نهایت سیاست های ارزی بر بازار ارز و قیمت های آن اثر می گذارد.
سیدعلی در مورد سپرده گذاران موسسات غیرمجاز اظهار داشت: کسی که مدتها دوندگی کرده تا پول خود را پس بگیرد، دیگر دنبال سپرده گذاری در بانک ها نمی رود؛ این فرد دنبال سرمایه گذاری جدید یا ایجاد واحد تولیدی نیست بلکه یا سراغ بورس می رود یا ارز؛ حتی بازار مسکن هم در مقایسه با این دو نقدشوندگی کمی دارد.

* بازار ارز با استقلال بانک مرکزی مرتبط است
معاون اسبق ارزی بانک مرکزی اظهار داشت: مسئولان باید به این موضوع توجه کنند که اگر به دلایل سیاسی می خواهند به بازار ارز علامت بدهند اما خلاف اصول برنامه چهارم توسعه مبنی بر مدیریت شناور بازار ارز و نیز اعمال تفاوت نرخ تورم داخلی و خارجی عمل کنند، موفق نخواهند شد.
سیدعلی در عین حال مدیریت صحیح بازار ارز را با موضوع استقلال بانک مرکزی مرتبط دانست و گفت: در تمام این سال ها بانک مرکزی را در چارچوب دولت تصور کرده ایم و حلال مشکلات دولت بوده است در حالی که نباید چنین باشد.
وی افزود: اگر بخش تولید مشکل داشته یا بهره وری پایین بوده، به بانک مرکزی فشار آمده است تا با تسهیلات دهی مشکل را حل کند؛ یعنی بانک مرکزی را در کنار بودجه دولت ها و تامین مالی آن گذاشته ایم که این غلط است.

*به حواله بیشتر توجه کنیم
مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات ایران درباره اینکه چرا در مباحث تجاری به حواله های ارزی توجه چندانی نمی شود، گفت: اعتقاد من هم همین است که باید سراغ حواله برویم زیرا وقتی صحبت از ارز می کنیم، هم ارز فیزیکی و هم ارز حواله ای باید در نظر گرفته شود.
سیدعلی توضیح داد: مصرف اسکناس به دو مورد یعنی مسافر و معاملات ارزی محدود می شود و جز این دو مصرف دیگری برای اسکناس نمی بینم؛ یکی از پیشنهادهای من هم این است که برای مدیریت بازار به نیاز ارزی و حواله ها و به مقصد مربوطه بیشتر توجه کنیم.
وی اظهار داشت: بر اساس مقررات مبارزه با پولشویی در هیچ کجای دنیا نمی توانید بیش از 10 هزار دلار ارز فیزیکی با خود حمل کنید و این موضوع مهمی است که بتوانیم بیشتر از نیاز واقعی مردم را از طریق حواله عمل کنیم.
سیدعلی با بیان اینکه آمارها از حدود 15 میلیارد دلار قاچاق حکایت دارد، اظهار داشت: باید مصارف ارزی برای واردات و نیز خروج سرمایه را بسنجیم و با محاسبه تقاضای احتیاطی آن را تعیین کنیم.

* باید نرخ تورم مورد توجه باشد
مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات ایران درباره اینکه گفته می شود افزایش نرخ ارز می تواند بر نرخ تورم اثر بگذارد، گفت: امروز توجه ما در اقتصاد کشور باید بر تورم و کنترل آن متمرکز شود و با توجه به نرخ سود 20 درصدی گواهی سپرده ریالی، باید طوری بازار مدیریت شود که نرخ ها به شرایط قبل برگردد.
سیدعلی تاکید کرد: اگر نرخ های سود به روال سابق بازنگردد، قیمت تمام شده پول برای بانک ها روز به روز افزایش می یابد و وضعیت ترازنامه بانک ها خیلی بدتر خواهد شد و نخواهیم توانست بانک ها را سرپا نگه داریم.
وی گفت: نباید فکر کنیم که فقط با نرخ ارز تورم ایجاد می شود؛ اتفاقا اگر ارز را اصلاح کنیم، خود سبب کاهش تورم می شود؛ شاید در کوتاه مدت ممکن است نرخ ارز قیمت ها را بالا ببرد اما در بلندمدت است که بر تورم اثر می گذارد.
سیدعلی اظهار داشت: دولت در کاهش نرخ تورم به 10 درصد موفق عمل کرده و باید تلاش کند که همان را نگه دارد.

*امکان تعدیل ارز با اصلاح قیمت حامل های انرژی وجود داشت
سیدعلی در پاسخ به اینکه گفته می شود دولت سال آینده قصد داشت با افزایش قیمت حامل های انرژی، نرخ ارز را تعدیل کند که با مخالفت مجلس روبرو شد، اظهار داشت: حتماً همین طور است؛ وقتی که با اقتصاد سیاسی برخورد کنیم و تمام تصمیمات سیاسی باشد، نرخ ارز را واقعی نکنیم نمی توانیم بگوییم که نرخ ارز حباب دارد.
وی تاکید کرد: وقتی با هر قیمتی دلار عرضه می کنید، می خرند؛ یعنی اینکه تقاضای آن هست مگر اینکه هیجانات بازار را کاهش دهید و یا در بازارهای موازی توزیع کنید تا نرخ ها کنترل شود.
سیدعلی گفت: کجا دنیا شنیده اید که مردم بخواهند ارز دیگری بخرند؟ مثلا در ژاپن مردم یورو بخرند یا حتی ترکیه؛ این مشکلات را آنجا هم دارند؛ اگر یادتان باشد چند وقت پیش نرخ لیر حدود 20 درصد سقوط کرد اما مردم به صرافی ها هجوم نبردند. وقتی همه داشته ها را روی میز می گذارید که قیمت پایین بیاید، یعنی دارید سرمایه خود را می فروشید.