کدام بازارها سال آینده پرسود هستند؟ / بازار ارز مه آلود است

بررسی یک دهه تحولات بازار ارز، طلا و مسکن نشان می دهد که این بازارها همواره در اقتصاد ایران موج ساز بوده‌اند .در واقع تغییر در هر کدام از این بازارها،به سایر بخش های اقتصاد هم سرایت کرده است.

از شش ماه قبل که روند افزایشی قیمت دلار شروع شد تا به امروز، سرمایه های زیادی در اقتصاد ایران جابجا شده اند.ماجرا از تثبیت نرخ سود بانکی بر روی نرخ 15 درصد شروع شد.آنهایی که پولشان را در بانک ها سپرده گذاری کرده بودند، وقتی دیدند بانکها قرار نیست دیگر سودهای بالا بپردازند، پولشان را از بانکها خارج کردند و روانه بازارهای موازی مثل سکه و ارز کردند.

این رفتار صاحبان سرمایه تنها یک دلیل روشن داشت؛ تداوم رکود در اقتصاد.اگرچه مسئولان اقتصادی کشور عنوان می کنند که رشد اقتصادی به معنای عبور اقتصاد از رکود است،اما واقعیت این است که بخش بزرگی از رشداقتصادی اتفاق افتاده ناشی از نفت بوده است.

اقتصاددانان می گویند،رشد واقعی اقتصاد زمانی اتفاق می افتد که روند تشکیل سرمایه ثابت مثبت باشد،اما در دوبخش مهم اقتصاد کشور یعنی مسکن و صنعت این شاخص ها یا منفی بوده یا رشد بسیار اندکی داشته است. بررسی ها نشان می دهد که رشد تشکیل سرمایه ثابت در سال 1394 برابر با 12- درصد و در سال 1395 برابر با 3.7- درصد بوده است.در 9 ماهه امسال نیز نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت تنها ۰.۱ درصد بوده است.

حالا با استناد به همین دو شاخص می توان رفتار صاحبان سرمایه برای گرفتن سود بیشتر در بازارهای طلا و سکه،ارز و مسکن را تحلیل کرد.به گفته اقتصاددانان رشد منفی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص ناشی از عدم تحقق بودجه‌های عمرانی و کاهش سرمایه‌گذاری در بخش ساختمان است. در چنین شرایطی وقتی بانک مرکزی تصمیم می گیرد که نرخ سود بانکی را کاهش دهد در واقع جرقه ای در خرمن پول افکنده است.

شاید بانک مرکزی پیش بینی نمی کرد که با این تصمیم پولی،کنترل بازار ارز از دستش خارج شود؛چه آنکه بارها ولی الله سیف رییس کل بانک مرکزی در مقابل پرسش هایی که رسانه ها با نگرانی ازاو درباره شیب فزآینده قیمت دلار می پرسیدند تنها به این جمله که« این افزایش ها ناشی از تغییرات فصلی است» بسنده می کرد.اما بعد ازعبور از تحولات فصلی مثل سال نوی مسیحی و سال نوی چینی ارز از افزایش باز نایستاد.

اندراحوالات بازار مسکن

اگر مبنای تغییر را در بازار مسکن افزایش میزان معاملات در شش ماهه دوم سال جاری قرار دهیم،بازار مسکن رو به رونق گذاشته است؛ اما این دلیل خروج مسکن از رکود نیست.از شش ماه قبل که قیمت مصالح ساختمانی رو به افزایش گذاشته،هزینه تمام شده ساخت و ساز را هم افزایش داده است.از سویی برخی اقتصاددانان معتقدند که افزایش نرخ ارز مانع از جهش قیمتی در بازار مسکن خواهد شد.

بنا به گفته این گروه از کارشناسان از آنجا که در اقتصاد ایران، نرخ ارز به عنوان یک جانشین برای بازدهی مسکن عمل می‌کند، بنابراین با افزایش عایدی نرخ ارز و بازار ارز، مـردم بـه داد و سـتد ارز روی خواهنـد آورد و در نتیجه با افزایش بازدهی ارز، تقاضا برای مسکن کاهش خواهد یافت.

از سوی دیگر،گروهی هم می گویند، نرخ ارز می‌تواند بر هزینه کالاها و خدمات مورد نیاز ساخت مسکن نیز تاثیرگذار باشد. یعنی با افزایش نرخ ارز، هزینه ساخت مسکن افزایش خواهد یافت. یعنی افزایش شاخص تورم تولیدکننده مصالح ساختمانی که طی شش ماه اخیر رخ داده، محرک افزایش نسبی قیمت مسکن در سال آینده می شود.

در این میان موسسه مطالعات اقتصادی بامداد هم پیش بینی کرده است که:« بازار مسکن پس از رکود سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ ، در سال ۱۳۹۷ بصورت کاملا آهسته و‌ محدود از رکود خارج شده و رشد قیمت مسکن در اکثر ماههای سال آینده بیشتر از نرخ تورم اما حداکثر تا ۲۵ الی ۳۰ درصد خواهد بود.»

ریسک نکنید

پیش بینی ها حکایت از آن دارد که مهمترین تحولات سال آینده در سه بازار موازی یعنی ارز،سکه و طلا خواهد بود.از امروز مشخص است که خیلی از سپرده گذاران بانکها پولهایشان را به امید سودبیشتر به این سه بازار برده اند.این هجوم نقدینگی سبب شده تا این بازارها سال آینده همچنان در راس اخبار باشند.خیلی ها هم ممکن است از همین امروز وسوسه شوند و بخواهند وارد این بازارها شوند،اما کارشناسان می گویند،این بازار پرریسک است.

اگرچه ارز همچنان با قیمت هایی که تاکنون تجربه نشده،می تازد و طلا و سکه هم به تأسی از این افزایش ها رو به افزایش است، اما واقعیت این است که بازارهایی مه آلود هستند. سکان هدایت این بازارها در اختیار بانک مرکزی است.اگر بانک مرکزی از سیاست های تازه پولی در سال آینده رونمایی کند،تجربه سال 90 برای سرمایه گذاران کم تجربه تکرار خواهد شد.تجربه تلخ کسانی که یک شبه دارایی های خود را در اثرسرمایه گذاری در سکه از دست دادند.

شیر ارز هم در دست دولت است؛هرزمان اراده کند،می تواند بازار را کنترل کند.کما اینکه حالا با کم کردن عرضه ارز مانع از خروج ارز از کشور در پی سفرهای نوروزی شده است.

تنها بازار معقول در این میان بورس است.اما در این شرایط اما بورس آنطور که انتظار می رفت،بازدهی بالایی را تجربه نکرده است.سرمایه گذاران بورسی نگران آینده این بازار هستند،از همین رو در یکماه اخیر شاخص کل بورس رو به کاهش است.در واقع معامله گران منتظرند که شرایط سایر بازارها را بسنجند.