بازار ارز ایران در سال 96 با تلاطم جدی ارزی مواجه شد. تلاطمی که از سال 91 به بعد چندان به غیر از مدت محدودی در آذر ماه سال 95 در بازار مشاهده نشده بود .
رشد بهای ارز در سال 96 قابل پیش‌بینی بود،اما این رشد و نوسان‌ها بسیار فراتر از این پیش‌بینی‌ها رفت و با وجود تزریق‌های نقدی بانک مرکزی به بازار، نرخ ارز مدام در حال افزایش بود و حتی از مرز 4900 تومان هم گذشت.
در سال 95 منابع ارزی شامل 44 میلیارد دلار ارز حاصل از صادرات غیرنفتی، 10 میلیارد دلار صادرات خدمات، 26 میلیارد دلار ارز فروخته شد توسط بانک مرکزی به بانک‌ها و 11 میلیارد دلار ارز مداخله‌ای بود. در واقع تقریبا بازار ارز سال گذشته در مجموع 91 میلیارد دلار به خود دیده است.
در بخش مصارف ارزی هم، 43 میلیارد دلار واردات و 18 میلیارد دلار واردات خدمات (مانند سفر) مجموع مصارف ارزی کشور بوده است. با این حساب مجموع مصارف ارزی 61 میلیارد دلار بوده و این ارقام اختلاف 30 میلیارد دلاری را بین منابع و مصارف ارزی نشان می‌دهد.
در این زمان بود که بحث ساماندهی بازار ارز جدی شد. برخورد دلالان سر پایی، صرافی‌های غیرمجاز، صرافی‌های غیرمجاز بدون تابلو و راه‌اندازی سامانه نیما. هر چند که این سامانه مراحل ابتدایی خود را می‌گذراند اما در صورت تکمیل و ادامه این روند می‌تواند به بازاری مجازی برای معاملات حواله‌ای صرافی‌ها تبدیل شود. اما کارکرد سامانه نیما چیست؟
نیما سامانه‌ای برای خرید و فروش ارز است و امکان رصد معاملات را به بانک مرکزی می‌دهد. به زبان ساده، در این سامانه بازرگان در سامانه جمع تجارت ثبت سفارش کرده و همانجا به سامانه نیما اعلام نیاز به ارز می‌کند. بازرگان این تقاضا را برای همه صراف‌ها به صورت مناقصه عرضه می‌کند و یا می‌تواند فقط برای یک صرافی تقاضای را ارائه دهد. صرافی‌ها متناسب با ارز مورد نیاز نرخ‌های خود را پیشنهاد می‌دهند و متقاضی می‌تواند یکی از این پیشنهادها را انتخاب کرده و معامله را انجام دهد.
در این سیستم، فروشنده، خریدار، میزان و نوع ارز معامله شده به طور کامل و شفاف ثبت می‌شود و درواقع جریان کالا، ارز و ریال با این سامانه به یکدیگر متصل خواهند شد.
یکی از قابلیت‌های این سامانه رتبه‌بندی صرافی‌ها براساس عملکرد است. در این سیستم مشخص می‌شود یک صرافی‌ها در چه مدت توانست تقاضای ارز را تامین کند و چند مورد ابطال معامله داشته است. بنابراین صراف‌ها به طور خودکار رتبه بندی می‌شوند.
با توجه به اینکه فروش مستقیم ارز از صادرکننده به واردکننده براساس قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز ممنوع است، این سامانه نقش موثری در جلوگیری از قاچاق کالا و ارز ایفا خواهد کرد.
طبق اطلاعات واصله فاز دوم نیما در سه ماهه اول سال آینده نهایی و به بهره‌برداری می‌رسد و صادرکنندگان به سامانه نیما می‌پیوندند. طبق زمان‌بندی انجام شده سامانه نیما تا پایان خرداد بخش حواله‌ای بازار ارز را به طور کامل ساماندهی خواهد کرد.
با توجه به اهمیت قابل ملاحظه سامانه نیما در ساماندهی بازار ارز، جلوگیری از فعالین دلالان و صرافی‌های غیرمجاز و کنترل قاچاق، خبرگزاری فارس در سال آینده پیشرفت این پروژه را به طور مداوم پیگیری خواهد کرد.