در شرایط کنونی، عدم بهره‌مندی از سامانه‌های نظارتی مناسب جهت رصد کامل معاملات بازار ارز مشکلات زیادی را ایجاد کرده که از جمله آن، می‌توان به مشکلات به وجود آمده در ماههای اخیر اشاره کرد؛ به این معنا که عدم توانایی در شناسایی عرضه‌کنندگان و متقاضیان واقعی ارز، وجود بازارهای غیرمجاز متشکل از سفته بازان و دلالان و تشدید تقاضای کاذب به واسطه فعالیت سوداگرایانه ارزی از جمله این موارد است.
در این میان مهمترین پیامد مشکلات مذکور، غیرقابل کنترل شدن نرخ ارز توسط بانک مرکزی است که این امر، مشکلات زیادی را برای تولیدکنندگان، واردکنندگان و آحاد جامعه ایجاد کرده و شرایط اقتصادی را نا ایمن و سخت می کند.
در همین راستا بانک مرکزی سامانه ای تحت عنوان سامانه نیما را با هدف شفاف سازی بازار ارز و کمک به تصمیم‌گیری به منظور سیاست گذاری در حوزه موضوعات ارزی و تجاری کشور راه اندازی کرده تا بر اساس آن، با شناسایی نیازهای واقعی خرید ارز و حذف سیستماتیک فعالیت های سفته بازی و سوداگری، اثر قابل ملاحظه ای بر ثبات بازار داشته باشد.
در واقع، نظام یکپارچه معاملات ارزی که به اختصار «سامانه نیما» نامیده می شود، سامانه ای است که با هدف مدیریت بازار ارز و تسهیل تجارت توسط بانک مرکزی و با کمک وزارت صنعت، معدن و تجارت طراحی و پیاده سازی شده و در آن، تمامی عرضه و تقاضای ارزی کشور ثبت می شود. این سامانه که از تاریخ 28 بهمن به صورت آزمایشی کار خود را آغاز کرده است، امروز به صورت رسمی رونمایی می‌شود. در فاز نخست این سامانه، امکان درخواست صدور حواله ارزی توسط بانک ها به تمامی صرافی‌های مجاز اعم از صرافی های سهامی خاص (متعلق به بانک ها) و صرافی های تضامنی و همچنین امکان عرضه ارز صادرکنندگان فراهم گردیده است.
با توجه به تصمیمات اخیر بانک مرکزی و کمیته اقتصادی دولت مبنی بر الزام تامین ارز برای واردات کالا و خدمت از طریق سیستم بانکی، بازرگان موظف است جهت تامین ارز ثبت سفارشات خود به بانک های عامل مراجعه نموده و درخواست خود را ثبت نماید.
در وهله اول بانک عامل، متولی صدور حواله برای بازرگان خواهد بود؛ اما با توجه به عدم وجود روابط کارگزاری بانکی در برخی موارد، بانک عامل می تواند با کسب اجازه از بانک مرکزی از ظرفیت صرافی ها بهره گیرد.
یکی دیگر از تصمیمات دولت در سیاست های جدید ارزی، ملزم نمودن تمامی صادرکنندگان غیرنفتی به بازگردانی ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور است. در همین راستا صادرکننده موظف است پس از درج کوتاژ صادراتی، ارز حاصل از صادرات خود را به شبکه صرافی حاضر در سامانه نیما به فروش برساند.
حسین تاجیک مدیر ارزی سامانه تجارت گفت: وقتی شفافیت به‌وجود بیاید و فعالیت‌های غیرمجاز در بازار وجود نداشته باشد، اطلاعات صحیح تولید و اجازه سفته‌بازی و نوسان داده نمی‌شود.
وی ادامه داد: سامانه نیما ابزاری برای حاکمیت است که بتواند تصمیم صحیح را اتخاذ کند و بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته سامانه نیما تنها به‌صورت مقطعی و برای رفع مشکل رونمایی نمی‌شود و استفاده از آن دائمی است.
وی گفت الان نمی‌توان درباره اثربخشی این سامانه بر نرخ ارز نظر دقیق داد اما بعد از گذشت دو ماه می‌توان به شفافیت و کنترل بازار دست یافت.
تاجیک در پایان پیرامون اشکالات سامانه نیما افزود: هر سامانه‌ای در ابتدای کار می‌تواند اشکالات و ایراداتی داشته باشد، با توجه به دوره آزمایشی که داشتیم سعی ما این است که با کمترین ضعف‌ها مواجه و بتوانیم هرچه سریع‌تر فعالیت رسمی بازیگران رسمی ارز را داشته باشیم.