امنیت اسکناس و ایران چک ها از جمله مواردی است که بارها مورد تاکید بانک مرکزی و سیستم بانکی کشور است اما علی رغم این تاکیدها و هشدارهای مستمر از سوی سیستم بانکی و نهادهای امنیتی، باز هم شاهد بروز مشکلات و ایران چک های تقلبی در سطح شهر هستیم که بروز این اتفاق ها لزوم تشریح نکات امنیتی ایران چک ها و همچنین آشنایی شهروندان با موارد امنیتی ایران چک ها را می طلبد.
از طرفی اخیرا نیز از سوی بانک مرکزی اعلام شد از آنجایی که در حال حاضر کارکرد ایران‌چک این بانک و همچنین فرآیند انتشار و توزیع آن مشابه اسکناس بوده و به همین علت، ممهور کردن ایران‌چک به مهر شعبه، فاقد ضرورت اولیه آن است.
همچنین درج مهر بر روی ایران‌چک مشکلاتی را در خصوص شمارش و پاکسازی آن ایجاد و این امر علاوه بر ایجاد هزینه، مانع استفاده بهینه از تجهیزات نوین تفکیک اسکناس می‌شود. بر این اساس و با تصمیم کمیسیون پولی و بانکی بانک مرکزی مقرر شد ایران‌چک‌های تحویلی به بانک‌ها، بدون درج مهر شعبه در اختیار مشتریان قرار گیرند. پیش از این ممهور بودن ایران چک ها به مهر شعبه الزامی بود. در همین راستا مجدد نکات امنیتی چهار ایران چک های رایج در کشور در زیر آورده شده است تا موارد امنیتی این چک ها مورد بررسی قرار گیرد:
ویژگی‌های امنیتی ایران چک ۵۰۰۰۰۰ ریالی طرح بارگاه امام رضا (ع) - مشهد
1- ریز نوشته (میکروپرینت) : نوشته‌های بسیار ریزی که با ابزار بزرگ‌نمایی قابل مشاهده هستند و تنها به وسیله دستگاه‌های چاپ امنیتی، چاپ می‌شوند.
۲- طرح مخفی : این طرح در چاپ برجسته به صورت مخفی قرار دارد و با قرار دادن اسکناس در راستای چشم، به شکل تقریباً افقی، در مقابل نور، نمایان خواهد شد.
۳- نخ امنیتی پنجره‌ای : این نخ از نوع هولوگرافیکی با ریزنوشته به گونه‌ای درون کاغذ قرار گرفته که قسمتی از آن نمایان و قسمتی دیگر در بطن کاغذ، مخفی می‌باشد و با قرار دادن ایران‌چک از رو در مقابل نور تمام نخ نمایان خواهد شد.
۵- چاپ نامرئی : بخش‌هایی از تصویر یک پرنده و عدد ۵۰ با مرکب نامرئی چاپ شده است که زیر نور ماوراءبنفش با رنگ‌های قرمز و آبی به صورت مکمل، نمایان می‌شوند.
۶-چاپ برجسته : این چاپ در ۳ رنگ انجام شده است که به سهولت با انگشتان دست قابل لمس و شناسایی می‌باشد.
۷- طرح مکمل : این طرح به صورت تصویری و عدد ارزشی به گونه‌ای چاپ شده است که قسمتی از طرح در رو و قسمتی دیگر در پشت ایران‌چک قرار گرفته و در مقابل نور همدیگر را کامل می‌کنند.
۸- واترمارک : تصویر سه بعدی یک پرنده و عدد ۵۰ به صورت روشن (الکتروتایپ)، در خمیر کاغذ قرارگرفته و در مقابل نور قابل رویت است.
۹- شماره سریال : چاپ شماره سریال‌ها با استفاده از مرکب قرمز و مشکی فلورسنت بوده و تحت تابش نور ماوراءبنفش به رنگ‌های طلائی مایل به زرد و سبز تغییر رنگ می‌دهند.
ویژگی‌های امنیتی ایران چک ۵۰۰۰۰۰ریالی طرح قدیم
۱- ریز نوشته (میکروپرینت) : نوشته‌های بسیار ریزی که با ابزار بزرگ‌نمایی قابل مشاهده هستند و تنها به وسیله دستگاه‌های چاپ امنیتی، چاپ می‌شوند.
۲- واتر مارک : نقش تصویر فردوسی در خمیره کاغذ دیده می‌شود.
۳- طرح مکمل : این طرح به صورت عدد ۵۰۰.۰۰۰، به گونه‌ای چاپ شده است که قسمتی از طرح در رو و قسمتی دیگر در پشت ایران‌چک قرار گرفته و در مقابل نور همدیگر را کامل می‌کنند.
۴ - نخ امنیتی پنجره‌ای : این نخ از نوع هولوگرام و با نوشته ۵۰۰.۰۰۰، به صورت بی‌رنگ در بطن نخ می‌باشد.
۵- نخ امنیتی پنهان : این نخ درون کاغذ قرار گرفته و از نوع فلورسنت و با نوشته بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
۶-چاپ برجسته : کلیه نقاطی که به رنگ بنفش و آبی روی ایران‌چک نشان داده شده است، چاپ برجسته می‌باشند که با انگشتان دست به سهولت قابل لمس و شناسایی است.
۷- مرکب حراراتی : رنگ به کار گرفته شده در چاپ آرم بانک مرکزی، به گونه‌ای است که با لمس انگشتان دست و افرایش گرما، ناپدید و پس از سرد شدن مجدد ظاهر می‌شود.
۸- مرکب ضد کپی : بعد از گرفتن کپی، رنگ این مرکب به قهوه‌ای تغییر می‌یابد
۹- در ناحیه شماره گذاری شده، عدد ۵۰ به صورت نامرئی وجود دارد که با تابش اشعه ماوراءبنفش، قابل رویت می‌باشد.
۱۰- طراحی خطی سه بعدی : طراحی ویژه‌ای که در آن نقش‌ها به صورت برجسته به نظر می‌آیند.
ویژگی‌های امنیتی ایران چک۱۰۰۰۰۰۰ ریالی (آبی رنگ)
۱- ریز نوشته (میکروپرینت) : نوشته‌های بسیار ریزی که با ابزار بزرگ‌نمایی قابل مشاهده هستند و تنها به وسیله دستگاه‌های چاپ امنیتی، چاپ می‌شوند.
۲- واتر مارک : نقش تصویر فردوسی در خمیره کاغذ و عدد ۱۰۰۰۰۰۰ به صورت روشن‌تر دیده می‌شود.
۳- طرح مکمل : این طرح به صورت عدد ۱۰۰۰۰۰۰، به گونه‌ای چاپ شده است که قسمتی از طرح در رو و قسمتی دیگر در پشت ایران‌چک قرار گرفته و در مقابل نور همدیگر را کامل می‌کنند.
۴ - نخ امنیتی پنجره‌ای : این نخ از نوع هولوگرام و با نوشته ۱، ۰۰۰.۰۰۰، به صورت بی‌رنگ در بطن نخ می‌باشد.
۵- نخ امنیتی پنهان : این نخ درون کاغذ قرار گرفته و از نوع فلورسنت و با نوشته بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
۶-چاپ برجسته : کلیه نقاطی که به رنگ سرمه‌ای و زرشکی، روی ایران‌چک نشان داده شده است، چاپ برجسته می‌باشند که با انگشتان دست به سهولت قابل لمس و شناسایی است.
۷- مرکب حراراتی : رنگ به کار گرفته شده در چاپ آرم بانک مرکزی، به گونه‌ای است که با لمس انگشتان دست و افرایش گرما، ناپدید و پس از سرد شدن مجدد ظاهر می‌شود.
۸- مرکب ضد کپی : بعد از گرفتن کپی، رنگ این مرکب به قهوه‌ای تغییر می‌یابد.
۹- در ناحیه شماره گذاری شده، عدد ۱۰۰ به صورت نامرئی وجود دارد که با تابش اشعه ماوراءبنفش، قابل رویت می‌باشد.
۱۰- طراحی خطی سه بعدی : طراحی ویژه‌ای که در آن نقش‌ها به صورت برجسته به نظر می‌آیند.
۱۱- طرح مخفی : نوشته ۱۰۰، IRAN CHEQUE در حالتی که ایران‌چک به صورت زاویه‌دار در مقابل چشم قرار بگیرد، قابل رویت می‌باشد.
ویژگی‌های امنیتی ایران چک ۱۰۰۰.۰۰۰ (قهوه‌ای رنگ)
۱- ریز نوشته (میکروپرینت) : نوشته‌های بسیار ریزی که با ابزار بزرگ‌نمایی قابل مشاهده هستند و تنها به وسیله دستگاه‌های چاپ امنیتی، چاپ می‌شوند.
۲- واتر مارک : نقش تصویر فردوسی در خمیره کاغذ و عدد ۱۰۰۰۰۰۰ به صورت روشن‌تر دیده می‌شود.
۳- طرح مکمل : این طرح به صورت عدد ۱۰۰۰۰۰۰، به گونه‌ای چاپ شده است که قسمتی از طرح در رو و قسمتی دیگر در پشت ایران‌چک قرار گرفته و در مقابل نور همدیگر را کامل می‌کنند.
۴ - نخ امنیتی پنجره‌ای : این نخ از نوع هولوگرام و با نوشته ۱، ۰۰۰.۰۰۰، به صورت بی‌رنگ در بطن نخ می‌باشد.
۵- نخ امنیتی پنهان : این نخ درون کاغذ قرار گرفته و از نوع فلورسنت و با نوشته بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
۶-چاپ برجسته : کلیه نقاطی که به رنگ سرمه‌ای و زرشکی، روی ایران‌چک نشان داده شده است، چاپ برجسته می‌باشند که با انگشتان دست به سهولت قابل لمس و شناسایی است.
۷- مرکب حراراتی : رنگ به کار گرفته شده در چاپ آرم بانک مرکزی، به گونه‌ای است که با لمس انگشتان دست و افرایش گرما، ناپدید و پس از سرد شدن مجدد ظاهر می‌شود.
۸- مرکب ضد کپی : بعد از گرفتن کپی، رنگ این مرکب به قهوه‌ای تغییر می‌یابد.
۹- در ناحیه شماره گذاری شده، عدد ۱۰۰ به صورت نامرئی وجود دارد که با تابش اشعه ماوراءبنفش، قابل رویت می‌باشد.
۱۰- طراحی خطی سه بعدی : طراحی ویژه‌ای که در آن نقش‌ها به صورت برجسته به نظر می‌آیند.
۱۱ -طرح مخفی : نوشته ۱۰۰، IRAN CHEQUE درحالتی که ایران‌چک به صورت زاویه‌دار در مقابل چشم قرار بگیرد، قابل رویت می‌باشد.