روابط سال‌هاي اخير تهران و مسکو پيوسته رو به توسعه بوده است. رهبران دو کشور نشان داده‌اند که از اين روابط استقبال به عمل مي‌آورند. در يکي از اين نمونه‌ها مي‌توان به ديدار ويژه پوتين با رهبر انقلاب اشاره داشت که رييس جمهور روسيه مستقيما از فرودگاه به ديدار حضرت آيت اله خامنه‌اي شتافت. بنابر اين کاربرد استفاده از واژه رنسانس براي روابط اقتصادي و سياسي ايران و روسيه در اينجا مصداق پيدا مي‌کند؛ هنگامي‌که رؤساي جمهور دو کشور چند بار به صورت پياپي با هم درباره انواع همکاري‌ها گفت و گو کردند. حتي رهبر انقلاب نيز از گسترش روابط دو کشور در ديدار ولاديمير پوتين با ايشان نيز استقبال کردند. بر اساس تحليلگران، همکاري دو کشور به شکلي بي‌سابقه در تاريخ مدرن براي يکديگر در بعد اطلاعاتي و عملياتي - اقتصادي ضروري و اساسي است. چنانچه رهبر انقلاب در آخرين ديدار خود با پوتين بر اين موضوع تاکيد داشتند.
رهبر انقلاب در اين ديدار گفته بودند: همکاري‌هاي ايران و روسيه مي‌تواند منجر به انزواي آمريکا شود... ما قادر به مقابله با تحريم‌هاي آمريکا و منزوي ساختن آمريکا با کنار گذاشتن دلار آمريکا و انجام مبادلات با پول ملي خود در مراودات مالي يک و چندجانبه هستيم. درست به همين دليل است که پنجشنبه گذشته مذاکره علي‌اکبر ولايتي، مشاور بين‌الملل رهبري با ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه در مسکو، از آغاز فصل تازه‌اي در روابط سياسي - اقتصادي بين دو کشور را خبر مي‌دهد. مذاکره‌اي که درباره گسترش مناسبات اقتصاد بوده و بر اساس گفته‌هاي ولايتي، پوتين آمادگي کشورش را براي توسعه همکاري‌هاي نفتي و گاز تا سقف 50 ميليارد دلار اعلام کرده است.
مشاور رهبر انقلاب در امور بين‌الملل همچنين درباره مذاکره صورت گرفته بين خود و پوتين گفته است: در رابطه با مسائل نفتي، هسته‌اي صلح‌آميز، ارتباطات، راه‌آهن و کريدور شمال به جنوب سن‌پترزبورگ به چابهار نيز مطالبي گفته شد.
مؤلفه‌هاي پيش روي روابط ايران و روسيه
در حقيقت، منافع رو به رشد روسيه در ايران، مثل گذشته، تابع عوامل بيروني بوده و هست. تنش‌هاي روسيه با آمريکا و اتحاديه اروپا بر سر اوکراين در سال 2014، دليل ديگري براي تقويت همکاري روسيه با ايران بود. رويارويي روسيه با غرب – که حداقل از پايان جنگ سرد بي‌سابقه بود – مسکو را وادار به افزايش تماس‌ها با کشورهاي خاورميانه ازجمله ايران کرده است. مقامات روسي بر اين باورند که روابط خوب با کشورهاي خاورميانه تضميني براي دوري روسيه از انزواي بين‌المللي و جبران تحريم‌هاي تحميل‌شده از سوي آمريکا، اتحاديه اروپا و شرکاي آن‌ها خواهد بود. ايران ازنظر روسيه، تبديل به رهبر مهم منطقه‌اي شده و از قابليت نفوذ در افکار عمومي‌جهان اسلام برخوردار است. روسيه کشوري با جمعيتي بالغ‌بر 144 ميليون نفر است و بازار بسيار بزرگي دارد که مي‌تواند فرصت‌هاي زيادي را در اختيار ايران قرار بدهد. با توجه به تحريم ورود کالاهاي کشاورزي از اتحاديه اروپا و ضرورت تأمين مواد غذايي موردنياز اين کشور، فرصت بزرگي در اختيار ساير کشورها قرارگرفته است. همچنين ترکيب کالاهاي وارداتي اين کشور نشان مي‌دهد نزديک به 40درصد واردات کشاورزي و مواد غذايي روسيه توليدات گوشتي، لبنيات، ميوه و سبزي است و بخش عمده‌اي از واردات اين اقلام تا قبل از بحراني شدن روابط از اتحاديه اروپا تأمين‌شده است. سرانجام آنکه تنش با غرب، شرکت‌هاي روسيه را وادار به جستجوي فرصت‌هاي تجاري و سرمايه‌گذاري در آسيا به‌خصوص در ايران کرده است.
دورنما
مرتضي خوانساري ديپلمات بازنشسته و کارشناس مسائل بين‌المللي، گفته است: حال اگر بخواهيم اين وضعيت سياسي و اقتصادي ايران و روسيه را در مناسبات دو کشور براي همکاري‌هاي مشترک، يا همکاري‌هاي مشترک روبه توسعه مبتني بر مناسبات استراتژيک تعريف کنيم، بايد بتوانيم بر اساس واقعيت‌هاي روابط دو کشور براي گسترش و توسعه آن برنامه و استراتژي تدوين کنيم. او که باخبر آنلاين گفت‌وگو کرده ، گفته است: يک مشکل روسيه اين مي‌تواند اين باشد که وضعيت سياست داخلي و خارجي اين کشور بعد از فروپاشي شوروي هنوز به مرحله تثبيت نهايي نرسيده و طي دو ده اخير نتوانسته، يک شريک منطقه‌اي يا فرا منطقه‌اي راهبردي براي خود داشته باشد. به گفته تحليلگران سياسي و اقتصادي همين امر اين مسئله موجب شده تا روسيه به فکر يک شريک منطقه‌اي براي خود باشد و ايران بهترين موقعيت در اين زمينه دارد.
تقويت سياست نگاه به شرق
مهدي سنايي ، سفير ايران در روسيه درباره چشم‌انداز همکاري‌هاي دو کشور، گفته است: روسيه يک کشور اوراسيايي است و تقويت سياست نگاه به شرق در شرايط جديد سياست خارجي روسيه طبيعي است. در اين چهارچوب تقويت رويکرد روسيه به خاورميانه مي‌تواند با توجه به نارضايتي‌ها از سياست‌هاي برخي کشورهاي غربي در خاورميانه قابل توجه باشد.
با توجه به تلاش بازيگران مختلف منطقه‌اي و بين المللي براي ايفاي نقش در خاورميانه، منطقي است که مقامات ايران و روسيه تلاش خود را بر هم افزايي و تقويت همکاري قرار دهند و منافع خود را در تقابل يکديگر ترسيم نکند.
در حال حاضر ديالوگ سازنده‌اي بين مقامات دو کشور شکل‌گرفته است.
يکي از ويژگي‌هاي گسترش روابط پرداختن همه‌جانبه به حل‌وفصل آن‌ها بوده است، ازجمله به‌تدريج روند نزولي روابط تجاري دو کشور متوقف و در حال حاضر ارتقاي همکاري‌هاي اقتصادي و تجاري دو کشور مشاهده مي‌شود.
به هرحال با سفر مشاور رهبر انقلاب در امور بين الملل، عملا شاهد يک رابطه برد- برد اقتصادي خواهيم بود؛ چرا که دو کشور به اين امر واقف شده‌اند که بايد در مقابل تحريم‌هاي غربي رابطه استراتژيک اقتصادي داشته باشند.
بعد از برجام و با سعی کشور برای سرمایه گذاری خارجی تنها شاهد 12 میلیارد دلار سرمایه گذاری خارجی بودیم که بنا به ظرفیت های ایران مبلغ بسیار پایینی بود ولی سرمایه گذاری 50 میلیارد دلاری روسیه در ایران اگرچه هنوز اول راه سرمایه گذاری خارجی است ولی نسبت به 12 میلیارد دلار مبلغ قابل توجهی است.
اگر ایران به دنبال سرمایه گذاری خارجی بیشتر کشورهایی نظیر چین، روسیه و ترکیه رود هم توانسته سرمایه قابل توجهی را جذب کند و از این راه تکنولوژی های به روز را نیز وارد و مهندسی معکوس انجام دهد و به اشتغالزایی مضاعف کشور بیفزاید.