۶ ابزار قدرتمند دولت برای تضمین عرضه ارز صادرکنندگان

دقیقا از روزی که رئیس جمهور پشت تریبون از عرضه نکردن ارز صادراتی گلایه و آن را به مثابه خیانت عنوان کرد، حجم عرضه ارز صادراتی در بازار ثانویه ارزی به میزان قابل توجه افزایش یافت و رکورد زد.

روز یکشنبه این هفته میزان عرضه ارز در این بازار به 234 میلیون یورو رسید. همچنین حجم عرضه در روز دوشنبه 167 میلیون یورو بود، اما این رقم در روز گذشته به 64 میلیون یورو کاهش یافت.

عرضه 401 میلیون یورو در 2 روز کاری، در حالی انجام شده که متوسط روزانه عرضه ارز در این بازار از 16 مرداد ماه تا 17 شهریور به طور متوسط 41 میلیون و 600 هزار یورو بوده است.

همان طور که در گزارش آمار صادرات غیرنفتی در 5 ماهه امسال نشان می‌دهد در دوره مذکور 19 میلیارد حجم صادرات غیرنفتی 19 میلیارد دلار بوده است. این رقم گویای منابع در اختیار قابل توجه صادرکنندگان برای تامین نیازهای ارزی کشور است. متوسط ماهانه این میزان صادرات، 3.8 میلیارد دلار است. بنابراین همه صادرکنندگان در 26 روز کاری هر ماه می‌توانند به طور متوسط 146 میلیون دلار یا حدود 123 میلیون یورو ارز به بازار ثانویه عرضه کنند.

در واقع در 30 روز کاری بازار ثانویه امکان عرضه روزانه 109 میلیون 360 هزار یورو در مجموع 3 میلیارد و 281 میلیون یورو وجود داشت اما در 30 روز کاری گذشته تنها یک میلیارد و 589 میلیون یورو عرضه شده است. بنابراین یک میلیارد و 692 میلیون یورو کمتر از آنچه که باید عرضه می‌شد، عرضه شده است.

بانک مرکزی و دولت به روش‌های مختلف می‌توانند صادرکننده ارز را مجاب به عرضه ارز در بازار ثانویه کنند. در قالب نظام انگیزشی عرضه ارز به بازار را به شدت تقویت خواهد کرد.

با توجه به اینکه اغلب صادرکنندگان بزرگ اعم از پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها و فلزات، روغن‌سازان و انثال آنها سهامداران دولتی دارند، سیاست‌های تشویقی و تنبیهی به شرح زیر قابل اجراست:

1- اجرای سیاست پیمان‌سپاری ارزی

2- اعمال ممنوعیت‌های صادراتی برای شرکت‌های دولتی و غیر دولتی که از عرضه ارز خود استنکاف می‌کنند

3- افزایش نرخ مالیات‌ها برای صادرکنندگانی که با کم اظهاری یا عدم عرضه، حجم فروش را در بازار ثانویه کاهش می‌دهد.

4- قطع یا افزایش قیمت خوراک پتروشیمی‌هایی که ارز خود را به بازار عرضه نمی‌کنند

5- استفاده از ابزار بهره مالکانه معادن برای صادرکنندگان مواد معدنی

6- برخورد و عزل اعضای هیات مدیره شرکت‌های دولتی یا نیمه دولتی که ارز صادراتی را عرضه نمی‌کنند.

اجرای این نظام انگیزشی قطعا به جریان پایدار و مداوم عرضه ارز در بازار ثانویه کمک کرده و حتی امکان تعمیق بیشتر بازار ثانویه و افزودن سایر نیازهای ارزی در این بازار را امکان‌‌پذیر می‌کند.