خدمات پرداخت الکترونیکِ رایگان برای مردم گران تمام می‌شود

محمد نژادصداقت، کارشناس حوزه پرداخت الکترونیک در تشریح علل عدم موفقیت تلاش ها برای راه اندازی سامانه های پرداخت خرد و اصلاح نظام کارمزد در ایران گفت: مدل اقتصادی یا همان «بیزینس مدل » اشتباهی که در حوزه پرداخت الکترونیک با آن درگیر هستیم، عمده ترین مانع این اصلاحات ساختاری است. یکی از مسائل اصلی در این مدل، گستردگی، سهولت در دسترسی و رایگان بودن شبکه پرداخت آنلاین در ایران است. به جرأت می توانم بگویم چنین شبکه وسیع و قابل اطمینانی از نظر دسترسی به صورت آنلاین در منطقه ما اصلاً وجود ندارد و در سطح جهان هم کم نظیر است.

وی افزود: این البته لزوماً به معنای یک نقطه قوت نباید تلقی شود بلکه مشکلات و تهدیدهایی که طی سال های گذشته کشور ما از ناحیه تحریم های خارجی با آن مواجه بود، ایجاد چنین شبکه ای را به یک نیاز تبدیل کرده بود که نظام بانکی و سرمایه گذاران توانستند با صرف هزینه های قابل ملاحظه ای این نیاز را تا حدود زیادی برطرف کنند. به گونه ای که درحال حاضر ابزارهای پرداخت الکترونیک چه در بستر کارتخوان های فروشگاهی و چه در بستر تلفن همراه به اندازه کافی در اختیار و دسترس کاربران وجود دارد. به گونه ای که با اطمینان می توان گفت تمام زیرساخت های نرم افزاری و سخت افزاری لازم برای اینکه یک تراکنش با یکی از ابزارهای پرداخت الکترونیک در لحظه و به صورت آنلاین با حداقل مشکل انجام شود در ایران فراهم است.
به گفته این کارشناس حوزه پرداخت الکترونیک "در بیزنس مدل فعلی کاربر هیچ هزینه ای بابت تراکنش آنی و آنلاین پرداخت نمی کند و شرکت پی اس پی هم بابت هر تراکنش، کارمزد دریافت می کند بنابراین کاملاً طبیعی است هر مدلی که به کاهش تعداد تراکنش ها منجر شود، به سود پی اس پی ها نیست. خواه این مدل، گسترس پرداخت های آفلاین باشد یا انتقال حتی بخشی از کارمزد به پذیرنده یا مشتری.

وی در پاسخ به این سؤال که روند فعلی تا کجا ادامه می یابد، گفت: کافی است آمارهای شاپرک را به صورت ماهانه و سالانه مقایسه کنیم؛ تعداد تراکنش ها همچنان روند صعودی دارد و این یعنی با همین اندازه فعلی رشد اقتصاد کشور، هنوز بازارها و فعالیت هایی وجود دارند که هر ماه به مجموعه استفاده کنندگان از ابزارهای پرداخت الکترونیک اضافه می شوند. ضمن اینکه اندازه اقتصاد هم دائماً بزرگتر می شود بنابراین در آینده نه چندان دور شبکه پرداخت باز هم باید گسترش پیدا کند تا نیازهای بیشتر بازارها و کاربران را تکافو کند و این گسترش مستلزم سرمایه گذاری بیشتر و بیشتر است. این سرمایه گذاری می تواند به جای گسترش همین شبکه آنلاین، در راستای ایجاد و توسعه شبکه آفلاین و پرداخت خرد انجام بگیرد که مقرون به صرفه تر و اقتصادی تر است.

نژادصداقت تأکید کرد: نکته مهم جلوگیری از ادامه تحمیل هزینه های بیشتر به شبکه بانکی است. شکی نیست که در مدل فعلی، فشار هزینه ای اصلی به بانک ها وارد می شود که قطعاً با واسطه، مردم را هم متأثر می کند بنابراین ایجاد و توسعه شبکه پرداخت خرد و اصلاح نظام کارمزد باید در دستور کار قرار بگیرد تا از ادامه و افزایش این فشار هزینه ای به شبکه بانکی و نهایتا مردم جلوگیری شود.

علاوه بر این موارد نباید از این واقعیت هم غفلت کنیم که تمرکز بر پرداخت آنلاین و صرف هزینه های سنگین از سوی بانک ها برای پرداخت کارمزدها، کاربران را از فوائد استفاده از برخورداری از زیرساخت های پرداخت الکترونیک در بسیاری از حوزه ها محروم کرده است. به عنوان مثال در حوزه حمل و نقل عمومی عملاً از فوائد پرداخت الکترونیک محروم هستیم چرا که با مدل فعلی باید حتماً زمانی برای وارد کردن رمز، برقراری ارتباط آنلاین میان چند دیتاسنتر و hellip; صرف شود و به این ترتیب عملاً امکان استفاده از ابزار پرداخت الکترونیک وجود ندارد چون منجر به ایجاد صف و اختلال در سرویس های عمومی می شود.