فناوری اطلاعات و ارتباطات با حوزه تأثیرات گسترده بر فرهنگ، اشتغال، اقتصاد، سیاست و hellip; امروزه از بحث برانگیزترین و حساس ترین بخش های اداره کشور به حساب می آید.
یکی از چالش های زمستانی این حوزه، لایحه بودجه و جایگاه فاوا در آن است که امسال انتقادات توئیتری وزیر ارتباطات را نیز برانگیخت و فضای بحث و گفتگو را از همیشه داغ تر کرد.
با توجه به آراء و نظرات مختلف در این زمینه، در ادامه به تشریح چگونگی تخصیص بودجه به حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و نهادهای مرتبط با آن می پردازیم:
با توجه به اینکه بودجه عمومی دولت در سال 1398 مبلغی بالغ بر 407 هزار میلیارد تومان پیش بینی شده است می توان گفت که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با ایجاد درآمد 6800 میلیارد تومانی حدود 1٫6٪ در تأمین بودجه عمومی و 3٪ در میزان درآمدهای دولت سهم دارد. این در حالی است که مهم ترین منابع عمومی دولت یعنی منابع نفتی ومالیاتی به ترتیب حدود 35٪ و 37٪ درمجموع بودجه عمومی نقش دارند.
پژوهشگاه فضایی ایران،سازمان تنظیم مقررات وارتباطات رادیویی، دبیرخانه کمیسیون تنظیم مقررات،پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان فضایی ایران، دبیرخانه شورای اجرایی فناوری اطلاعات وشرکت سهامی ارتباطات زیرساخت رامی توان به عنوان مهم ترین نهادهای وزارت فاوامعرفی نمود که دربودجه این وزارت برای خودجایگاهی دارند.
از دیگربازیگران ونهادهایی که به طور مستقیم با این حوزه مرتبط بوده و ردیف بودجه مختص خود را دارند می توان به مرکز ملی فضای مجازی،پژوهشکده مطالعات فناوری (وابسته به نهاد ریاست جمهوری) و پژوهشکده فناوری اطلاعات و ارتباطات(وابسته به جهاد دانشگاهی) شاره کرد. حذف مرکز ملی فضایی از لایحه بودجه 98 اتفاقی است که در نهادهای فعال حوزه فاوا بایدبه آن توجه نمود.
در لایحه امسال درمجموع 3763 میلیارد تومان به وزارت ارتباطات اختصاص یافته که نسبت به سال گذشته کاهشی 4 درصدی داشته و شورای عالی فضای مجازی با بودجه 45 میلیارد تومانی رشدی 88 درصدی را پیش رو خواهد داشت که به جای خود قابل توجه و تحلیل است. پس از خود وزارت ارتباطات از مجموعه نهادهای ذیل این وزارت، پژوهشگاه فضایی ایران و سپس سازمان تنظیم مقررات بیشترین بودجه را به خود اختصاص داده اند. اگر از دیدگاه برنامه ها به بودجه نگاهی بیندازیم، درمجموع امسال دو برنامه «توسعه کاربردها و خدمات بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات » و «توسعه زیرساخت های بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات » بیشترین بودجه رااز اعتبارات وزارت ارتباطات به خود اختصاص داده اند. (به ترتیب بالغ بر 38٪ و 3٪)
از نظر درآمد، در لایحه امسال درآمدی 6884 میلیارد تومانی ازوزارت ارتباطات انتظار می رود که سازمان تنظیم مقررات با نقشی بیش از93٪ ، رتبه اول در ایجاد درآمد دولتی را کسب کرده است. شرکت ارتباطات زیرساخت که مسئولیت فروش پهنای باند را بر عهده دارد با حدود 4٪ ، پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات با حدود 5/. ٪ و سازمان فضایی نیز با حدود 2/. ٪ در رتبه های بعدی درآمدی وزارت فاوا قرار می گیرند.
درلایحه 98 درآمدهای زیربرای سازمان تنظیم مقررات، به عنوان اصلی ترین منبع درآمدوزارت ارتباطات پیش بینی شده است:
حق امتیاز شبکه و جریمه عدم انجام تعهدات (6090 میلیارد تومان، بالغ بر 94٪ درآمد سازمان و 88٪ درآمد کل وزارت)حق استفاده از فرکانس رادیویی (185 میلیارد تومان، کمتر از 3٪ درآمد سازمان)درآمد حاصل از نامبرینگ ( 86 میلیارد تومان، بیش از 1٪ درآمد سازمان)درآمد حاصل از حق السهم سازمان (70 میلیارد تومان)
آذری جهرمی در انتقاد خود نسبت به لایحه بودجه با عنوان کردن تعیین تکلیف فرکانس های در انحصار صداوسیما و کابل های مسی در انحصار مخابرات، در حقیقت تصمیمی را هدف قرار داده که قابلیت افزایش درآمد وزارت از بزرگ ترین منبع درآمدیش، یعنی سازمان تنظیم مقررات را بسیار بالا می برد. ایشان همچنین انتقاداتی نسبت به بودجه دولت الکترونیک داشته اند که به جای خود قابل بحث و بررسی است؛ به صورت خلاصه در بودجه 98 به سازمان هایی به صورت مجزا بودجه هایی جهت توسعه خدمات دولت الکترونیک خود اختصاص داده شده است که می تواند نقش مهمی در این امر ایفا نماید؛ اما وزارت ارتباطات به عنوان اصلی ترین بازیگر این حوزه تنها ردیف بودجه ای 22 میلیارد تومانی با عنوان «توسعه زیرساخت های خدمات دولت هوشمند و تولید محتوای بومی » دریافت می کند که این مورد ازنظر وزیر ارتباطات موردنقد قرارگرفته است.
** حسین زیبنده