شاید بتوان گفت روز یکشنبه، دلار نوسانی‌ترین روز معاملاتی از اوایل دی‌ماه را تجربه کرد. با این حال، همچنان نتوانست به بالای مرز 12 هزار تومانی برسد. اکثر فعالان بازار ارز، مقابله بازارساز با نوسانگیران را متغیر اثرگذاری دانستند که منجر به تغییر مسیر دلار از ابتدای این روز تا بعد از ظهر شد. به باور شماری از فعالان، بازارساز از یک سو اقدام به عرضه حواله دِرهم کرد و از سوی دیگر، عرضه ارز از کانال صرافی‌های منتخب را نیز افزایش داد.
البته در این میان، برخی معامله‌گران نیز باور داشتند بیش از عرضه بازارساز، خروج نوسانگیران پیش از ورود دلار به کانال 12 هزار تومان، عامل معکوس شدن جهت حرکت دلار بوده است. این عده می‌گویند نوسانگیران با تصور اینکه بازارساز به خروج دلار از مرز 11 هزار تومانی حساس است، در محدوده 11 هزار و 900 تومانی فروش‌های خود را بالا بردند.
به هر حال، نوسانات روزهای گذشته نرخ ارز و به ثبات رسیدن مجدد بازار، بار دیگر نشان داد بانک مرکزی به‌عنوان بازارساز حوزه ارز، نبض نرخ‌ها را در دست داد و اجازه نوسانات شدید و افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها را نمی‌دهد.
رضا ترکاشوند، دبیرکل کانون صرافان پیش از این در گفت‌وگو با ایرناپلاس گفته بود: مدیریت بانک مرکزی در حوزه کنترل نقدینگی و گردش نقدینگی ریالی، تعریف و مدیریت تقاضا در بازار و همچنین مدیریت عرضه، باعث شده امکان رشد قیمت ارز تا حدی کنترل شود و سفته‌بازی‌ها به مقدار زیادی کاهش یابد.
به گفته او، تدابیری اندیشیده شده تا صادرکنندگان بتوانند ارز خود را در داخل و خارج از کشور به صراف‌ها و بانک‌ها بفروشند. این تصمیم باعث شده تا عرضه در بازار نسبتاً زیاد شود، تقاضا را پوشش داده و نرخ‌ها را کنترل کند.
*تسهیل خرید ارز صادرکنندگان
ترکاشوند درباره خرید ارز از صادرکننده‌ها در خارج از کشور اظهار کرد: خرید ارز در خارج از کشور را برای بانک‌ها و صرافی‌های بانکی، مجاز اعلام کردند و صادرکنندگان خرد، مراجعه خوبی برای فروش ارز خود داشتند. اکنون عرضه ارز توسط صادرکنندگان خرد در حد زیر یک میلیون یورو در بازار مشهود است، به‌طوری که برخی اوقات صرافی‌ها و بانک‌ها امکان خرید ندارند، زیرا خرید آن‌ها زیاد شده و فروش آن‌ها کاهش می‌یابد.
*خرید و فروش ارز ضابطه‌مند شود
دبیرکل کانون صرافان درباره تأثیر برخوردهای قهری گفت: مسئولان بارها تأکید کرده‌اند که در وضعیت جنگ ارزی هستیم و در این رابطه نمی‌توان تعارف کرد. هر چند گاهی به‌علت ملاحظات سیاسی، روی این مسئله تأکید زیادی نمی‌شود، اما واقعیت این است که دشمنان ما هر چه توان دارند، به کار گرفته‌اند تا ما را محدود کنند. ما نیز متقابلاً باید تدابیری بیندیشیم تا بتوانیم فضا را کنترل کنیم.
دبیرکل کانون صرافان در این رابطه افزود: در داخل کشور، عرضه ارز به‌صورت اسکناس و خرید و فروش آن باید قانون‌مند شود و صرفاً در چارچوب صرافی‌ها صورت گیرد.
ترکاشوند درباره وضعیت بازار ارز در پایان سال 1397 اظهار کرد: پیش‌بینی بازار باید با فاکتورهای مختلف تحلیل بنیادین صورت گیرد. این در حالی است که وضعیت پلت‌فرم‌های سیاسی منطقه خیلی قابل تعریف نیست. بنابراین اما و اگرهای زیادی در این زمینه وجود دارد و بازار قابل پیش‌بینی نیست. اگر بانک مرکزی و دولت بتوانند تنش‌ها را کنترل کنند، ارز در همین قیمت خواهد ماند یا حتی پایین‌تر نیز خواهد آمد.
*بازار ارز در اختیار دولت است
احمد انارکی محمدی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با ایرناپلاس گفته بود که بازار ارز در اختیار دولت است و قطعاً دولت می‌تواند در این زمینه تعیین‌کننده باشد، منتها باید مانند همیشه ارز در اختیار داشته باشد. هنگامی که 55 میلیارد ارز حاصل از صادرات نفت در اختیار دولت است و قطعاً می‌تواند نسبت به تنظیم بازار ارز نیز اقدام کند.
انارکی محمدی درباره وضعیت نرخ ارز در پایان سال جاری گفت: امیدواریم بشود نرخ کنونی را نگاه داریم. لازم است به جامعه نیز امید داده شود. همچنین برای جلوگیری از سوداگری‌ها و سوءاستفاده‌ها، لازم است دولت بتواند در پایان سال قیمت ارز را ثابت نگاه دارد. همواره در پایان سال میلادی، قدری افزایش نرخ ارز را شاهد بوده‌ایم و در پایان سال شمسی نیز با توجه به انجام سفرها، چنین اتفاقی رخ می‌دهد. امیدواریم دولت بتواند قیمت واقعی ارز را نگاه دارد.
*کنترل بازار یا سرکوب نرخ
وی درباره حجم منابع و مصارف ارزی کشور گفت: بیش از 40 میلیارد دلار در سال از محل صادرات غیرنفتی وارد کشور شده که تقریباً به همین میزان نیز واردات کالا داشته‌ایم و این نسبت تقریباً برابر بوده است. در عین حال، 55 میلیارد دلار ارز ناشی از صادرات نفت داشتیم که این بخش می‌تواند بازار را تنظیم کند.
انارکی محمدی با تأکید بر اینکه با عنایت به شرایطی که بر کشور حکم‌فرماست، سرکوب نرخ ارز قطعاً نمی‌تواند پاسخگو باشد، اظهار کرد: این سرکوب در نقطه‌ای تمام می‌شود و ارز قیمت کاذب خود را از دست داده، قیمت واقعی خود را پیدا کرده و افزایش می‌یابد.
*نرخ‌ها به هم نزدیک شود
به گفته این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، قیمت ارز مهم نیست، بلکه تثبیت این نرخ است که اهمیت دارد. زیرا باعث می‌شود بتوانیم برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری کنیم، وگرنه نوسان قیمت ارز می‌تواند خسارتی جبران‌ناپذیر به بخش تولیدی و سرمایه‌گذاری وارد کند. اگر دولت بتواند یک قیمت تثبیت شده از نرخ ارز و نزدیک به قیمت واقعی ارائه کند، این کار بسیار مهم و اثرگذار است.
وی با اشاره به چند نرخی که اکنون برای ارز وجود دارد، گفت: فاصله بین ارزهای آزاد نیز خیلی مهم است. اکنون ارز 4200 تومانی، نیمایی، سنا و ارز بازار سیاه را داریم. هر چقدر فاصله این نرخ‌ها بیشتر باشد، رانت بیشتری نیز ایجاد می‌شود و هزینه‌های ما نیز بالا می‌رود. لازم است این فاصله‌ها کاهش یابد و به یک قیمت مطلوب و معقول دست یابیم.
*مقابله موفق با هیجانات بازار
بانک مرکزی از ابزارهای کافی برای کنترل نرخ ارز برخوردار است. در دوره مدیریت جدید نیز با اتخاذ تصمیماتی جهت سهولت خرید ارز از صادرکننده‌ها، کنترل سرعت گردش پول در جامعه و همچنین همکاری با نهادهای دیگر و کنترل اقدامات نوسانگیران و مقابله با آن‌ها، موفق شده تا حد زیادی جلوی نوسانات قیمت‌ها در بازار ارز را بگیرد و شاهدیم که چند ماه است نرخ‌ها در این بازار از ثبات نسبی برخوردارند. البته بیش از آنکه عوامل بنیادین جدی در ایجاد نوسانات یاد شده نقش داشته باشد، به بهانه‌هایی از جمله تحریم‌ها، دشواری ورود ارز به داخل کشور، تنش‌های منطقه‌ای و... در بازار رخ می‌داد.
گزارش از حامد حیدری