یکی از مهمترین مواردی که ماههاست توسط موافقان تصویب لوایح مرتبط با گروه ویژه اقدام مالی FATF، مطرح شده و اخیرا مجددا مورد تاکید قرار گرفته است، بهبود روابط بانکی در صورت تصویب این لوایح است. به عنوان مثال، لعیا جنیدی معاون حقوقی رئیس جمهور بعد از بررسی موضوع لایحه پالرمو در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام در تاریخ ۳۰ دی ماه گفت: «تصویب لایحه پالرمو، هم اصلاح و بهبود بانکداری خودمان و هم برقراری ارتباط با بانکداری بین المللی را به همراه دارد و ما به برقراری ارتباط با بانکداری بین المللی نیاز داریم».
همچنین غلامعلی جعفرزاده نایب رئیس فراکسیون مستقلین مجلس شورای اسلامی در قالب یادداشتی در روزنامه ایران در تاریخ ۲ بهمن ماه، نوشت: «بدون خروج قطعی از لیست کشورهای غیر همکار FATF، چطور زمینه ارتباطات بانکی و مراودات مالی برای کشورمان فراهم میشود؟ واقعیت این است که قرار گرفتن در لیست کشورهای غیر همکار FATF که در ایران به لیست سیاه مشهور شده است، می‌تواند هر اقتصاد نرمالی که دارای روابط بدون تنش بین‌المللی در سطح جهان است را وارد یک موقعیت بحرانی کند. قطع و انسداد روابط بانکی به تنهایی زمینه امکان به زیر کشیدن بزرگ‌ترین اقتصادهای دنیا را دارد». اما این دیدگاه مقامات دولتی و برخی نمایندگان مجلس تا چه حد صحت دارد؟
*برای سوئیفت و بانکهای جهان، تحریم‌های آمریکا مهمتر است یا استانداردهای FATF؟
واقعیت این است که تحریم‌های آمریکا بسیار مهمتر از رعایت الزامات FATF است. به چند دلیل:
1- بانکهای جهان، به دلیل عدم رعایت مقررات تحریمی آمریکا، جریمه های هنگفتی شده اند. به عنوان مثال، بانک HSBC لندن نیز در سال 2012، به مبلغ 1.9 میلیارد دلار، جریمه شد. این امر به علت انجام روابط تجاری با مشتریانی از کشورهای تحریمی ایران، لیبی، کوبا و سودان بود. همچنین در سال 2014، BNP Paribus بانک فرانسه نیز به دلیل انجام تراکنش‌های دلاری برای کشورهایی که در لیست سیاه آمریکا قرار دارند محکوم به پرداخت 8.9 میلیارد دلار جریمه شد. به علاوه، COMMERS BANK آلمان دومین بانک بزرگ این کشور نیز در سال 2015 به دلیل انجام تراکنش‌های بانکی برای دو کشور تحریمی ایران و سودان به پرداخت جریمه 1.5 میلیارد دلاری از جانب آمریکا محکوم شد. تصاویر زیر، شاهدی بر این موضوع است.
۲- اهمیت این موضوع به قدری برای بانکها مهم بوده که سوئیفت که صرفا یک سامانه پیام رسانی است؛ از سال 2014، اقدام به راه‌اندازی خدمت غربالگری تحریم‌ها (Sanctions Screening) کرده است. سوئیفت در توضیحات خود برای ارائه و تبلیغ این خدمت اعلام کرده است: «تحریم‌ها به چند دلیل مهم هستند: 1- هر روز اعضای بیشتری بر لیست تحریمی آمریکا، افزوده میشود و به همین دلیل لیست تحریمی مورد استفاده آمریکا نیاز به به روز شدن دارد. سالانه 20 درصد به اعضای لیست تحریمی آمریکا اضافه میشود. 2- عدم رعیات مقررات تحریمی آمریکا منجر به کاهش 50 درصدی در سالهای 2014 و 2015در روابط کارگزاری با بانکهای آمریکا شده است. 3- بانکها از سال 2008 تا سال 2015 خصوصا در سالهای 2014 و 2015، مقدار بیشتری جریمه شده اند».
سوئیفت در ادامه توضیحاتش برای راه اندازی خدمت غربالگری تحریم‌ها اعلام کرده است که این خدمت، 36 لیست را از کشورهای مهم به طور ویژه آمریکا را پوشش می‌دهد. تاکید ویژه این نهاد بر لیست تحریمی آمریکا به این دلیل است که لیست تحریمی آمریکا، افراد و اعضای بسیاری دارد.
با توجه به آنچه گفته شد، می‌توان نتیجه گیری نمود که مساله تحریم‌ها، هم برای بانکهای دنیا و هم برای سوئیفت اهمیت بسیار بیشتری نسبت به الزامات FATF دارد. بنابراین هدفگذاری دولت مبنی بر اینکه برای حل مشکلات بانکی، باید از لیست سیاه FATF خارج شد، صحیح به نظر نمی‌رسد. در واقع، دولت باید به جای تمرکز صرف بر مساله FATF، تمامی همت خود را بر راهکارهای اثربخش مقابله با تحریم قرار دهد.