از ساز و کار تجارت ایران و اروپا با اعلام رسمی سه کشور فرانسه، انگلستان و آلمان آغاز پردهبرداری شد. اقدامی که مقامات دولت آن را گام ابتدایی برای مقابله اروپا در برابر تحریمهای آمریکا می خوانند. سه کشور اروپایی عضو برجام در قبال اجرای این ساز و کار از ایران خواسته اند به تمامی تعهدات یکطرفه خود در برجام عمل کند و همچنین اجرای الزامات FATF توسط ایران را هم از انتظارات درخواستی خود قرار داده اند!
سوالی که مطرح است این است که این ساز و کار چه مزایایی می تواند داشته باشد که غربی ها این شروط را ما به ازا آن مطرح کردهاند؟ پاسخ را شاید بتوان در گزارشی که وبسایت رادیو فرانسه در این راستا نوشته است جستجو کرد.
این رادیو دولتی فرانسه می نویسد: «اینستِکس» یا «ابزار حمایت از مبادلات بازرگانی» (INSTEX : Instrument in Support of Trade Exchanges) به صورت یک شرکت در فرانسه ثبت خواهد شد و مدیریت آن مدیریت آلمانی خواهد بود. به نوشتۀ مطبوعات آلمانی، آقای پِر فیشر، مدیر سابق «کومرس بانک» این مسئولیت را به عهده خواهد گرفت. سرمایۀ اولیۀ شرکت توسط سه کشور اروپایی امضاکنندۀ برجام یعنی فرانسه، آلمان و بریتانیا تأمین خواهد گردید.
رادیو فرانسه در توضیح بیشتری می افزاید: به طور خلاصه، در چارچوب «اینستکس»، ایران کالاهایی را به اروپاییها خواهد داد اما بر خلاف معمول، معادل پولی آن را از طریق بانکی دریافت نخواهد کرد. بلکه این پول در اختیار شرکتهای اروپایی قرار خواهد گرفت که آنها به نوبۀ خود کالاهایشان را (دارو، مواد غذایی، ...) به ایران تحویل خواهند داد.
رادیو دولتی فرانسه که کشورش میزبان این ساز و کار مالی است در بیانی روشن و معنادار معترف می شود: بعید به نظر میرسد که اینستِکس در مبادلات تجاری ایران و اروپا تأثیر چشمگیری داشته باشد. در آغاز گفته میشد که "ساز و کار ویژه" برای صادرات نفت به کار خواهد آمد اما با توجه به اینکه اروپاییان دیگر تقریباً هیچ نفتی از ایران نمیخرند، گشایش این کانال جدید بیشتر به درد شرکتهای کوچک خواهد خورد. تحویل مواد غذایی به ایران و همچنین دارو و هر آنچه مربوط به کمکهای انسانی است میتواند از این راه انجام گیرد.