شرط بازگشت ارزش به پول ملی

افول ارزش پول ملی همزمان به دلیل افزایش نرخ برابری با دلار و همچنین افزایش حجم نقدینگی در اقتصاد از اوایل سال جاری آغاز شد و باعث شد نرخ تورم حالا بر اساس آمارهای مرکز آمار از مرز ۲۳ درصد هم عبور کند.

بسیاری از اقتصاددانان در سال‌های گذشته با ایجاد اصطلاحاتی مانند "فنر نرخ ارز" نسبت به سرکوب نرخ ارز و عدم تناسب آن با تورم رو به رشد در اقتصاد هشدار داده بودند. آزادسازی نرخ ارز اما به دلایل مختلف از جمله فشار تحریم‌های آمریکایی و همچنین امیدواری برخی اقتصاددانان برای افزایش صادرات در اوایل سال در دستور کار دولت قرار گرفت.

با این حال بسیاری از اقتصاددانان معتقدند که پیچیدگی مسائل اقتصادی بسیار بیشتر از تئوری‌های خشک ریاضی‌وار است که مثلاً با افزایش یک شاخص، شاخص‌های دیگر هم متحول شوند.

ارزش پول ملی متغیر است

در همین باره امیرحسین خالقی در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه حفظ ارزش پول ملی از ابعاد سیاسی برای سیاستمداران خیلی مهم است، اظهار کرد: ارزش پول ملی طبق همان تعریفی که از برابری با دلار و طلا وجود دارد در واقع یک قیمت است که می‌تواند متغیر باشد اما مهم این است که در طول زمان دچار تغییرات خیلی شدید نشود.

این اقتصاددان با اشاره به دغدغه فعالان اقتصادی درباره اهمیت بیشتر ثبات قیمت دلار نسبت به قیمت آن ادامه داد: برای سنجش ارزش پول ملی می‌توان یک سبد کالا در ایران را با یک سبد کالا در یک کشور پایه مقایسه کرد و نسبت پول‌هایی که برای آن هزینه می‌شود را هم به دست آورد.

او با اشاره به شرایط تورمی و نسبت آن با ارزش پول ملی گفت: در طی سال‌های گذشته نزدیک به ۲۵ درصد به صورت بالقوه افزایش حجم پول داشته‌ایم که در سوی دیگر تورم کمتری داشته‌ایم. تفاضل این دو در سال‌ها انباشته می‌شود و خودش را به صورت یک جهش قیمتی نشان می‌دهد. زمانی که سرعت تولید نقدینگی در کشور به دلایل مختلف بسیار بالاتر از رشد اقتصادی واقعی باشد کاهش ارزش پول ملی اجتناب ناپذیر است.

صادرات می‌تواند ارزش پول ملی را برگرداند

این اقتصاددان با اشاره به برخی مزایای کاهش ارزش پول ملی در کشورها این مزایا را تحت شرایط خاصی ممکن ارزیابی کرد و گفت: کاهش ارزش پول ملی می‌تواند باعث افزایش انگیزه برای صادرات شود و خود این روال در بلندمدت می‌تواند باعث بازگشت ارزش به پول ملی شود.

او محدودیت‌های جدی برای انتقال ارز، فضای بسیار بد کسب و کار و مداخله دولت در اقتصاد را مانعی برای عدم تحقق صادرات و افزایش ارزش پول ملی توصیف کرد.

چین ارزش پولش را مصنوعی پایین آورد

خالقی به ایده جنگ‌های ارزی در فضای اقتصاد بین‌المللی هم اشاره کرد و گفت: کشوری مانند چین به صورت مصنوعی ارزش پول ملی خود را پایین می‌آورند تا رقابت‌پذیری صادرات را بیشتر کند و از آن طرف واردات را هم سخت‌تر کنند. در تئوری‌های اقتصادی یک منحنی داریم که بر اساس آن در ابتدا به دلیل چسبندگی قیمت‌ها یک کاهش در تراز تجاری را تجربه می‌کنیم اما در ادامه به شروطی صادرات هم افزایش پیدا می‌کند؛ هرچند اقتصاد بسیار فضای پیچیده‌ای است و شاید نتوان تنها با یک تئوری مشخص اتفاقات رخ داده در آن را توضیح داد.

کاهش ارزش پول (Devaluation) یا کاهش ارزش پول ملی، در سیاست پولی مدرن، به معنای کاهش ارزش واحد پول یک کشور، نسبت به قیمت طلا یا سایر پول‌های خارجی است.

این اتفاق می‌تواند باعث افزایش میزان صادرات و دشواری واردات کالا شود؛ همانند سیاستی که چین در پی گرفته است با این حال در ایران این کاهش ارزش پول ملی به دلیل ضعف بنیادهای صنعتی مولد نتیجه‌ای جز قاچاق مایحتاج خوراکی مردم به خارج از کشور در پی نداشته است.