اقتصاد کشور از سال گذشته در معرض تلاطم و نوسانات شدید قیمت‌ها قرار گرفت. نخستین شوک را نرخ ارز به بازارها و قیمت اغلب کالاها واردکرد. اثرات این شوک منجر به افزایش قیمت تمام شده تولید بسیاری از کالاها مانند محصولات کشاورزی، دارویی، لبنی و ... شد. به دنبال این جهش قیمت سفته بازان و سودجویان نیز از فرصت استفاده کرده و اقدام به احتکار و اختفاء کالاها کردند.
در ادامه این اتفاقات مردم نیز به تکاپو افتاده و با ترس و واهمه از کاهش یا قحطی کالا اقدام به خرید بیش از نیاز اجناس کردند. صف های خرید کالاهای ضروری همچون رب گوجه فرنگی ،دستمال کاغذی، برنج، گوشت،مرغ و... و حتی غیر ضروری همچون ارز و خودرو و بنزین... روز به روز طولانی تر شد. اما عامل اصلی این رفتار و در پی آن بروز بحران‌های جدی تر چیست؟
مهدی کریمی تفرشی، رئیس هیات مدیره اتحادیه تعاونی‌های توزیع و فروش محصولات غذایی در گفت و گو با خبرآنلاین در خصوص زمینه و عوامل اصلی این بحران گفت: هر چند تعامل با جهان و بویژه کشورهای اروپایی در مقطع کنونی برای ایران بسیار مهم و تعیین کننده است اما مسئله خروج آمریکا از برجام تنها بخشی از تاثیر گذاری در مسائل و چالش های اقتصادی کشور را عهده دار است و سهم عمده ای از مشکلات اقتصادی کشور را باید در سیستم مدیریتی و بی نظمی در نظام درونی اقتصادی کشور و اخلال های داخلی جستجو کرد.
وی افزود: بی اعتمادی عمیق مردم به سیاست گذاری های اقتصادی دولت که بویژه در سال های اخیر شدت گرفته و عدم احساس امنیت اقتصادی موجب شده تا جو روانی وذهنی ایجاد شده در جامعه مردم را به سمت یک الگوی غلط پیش ببرد. الگوی تقاضای بیش از حد نیاز و غیرمعقول. غافل از اینکه این الگوی تقاضای بیمارگونه حاکم بر جامعه خود یکی از اصلی ترین عوامل ایجاد و رشد تورم در کشور است.
این فعال اقتصادی با تشریح جو روانی حاکم بر جامعه گفت: ترس از آینده مبهم اقتصادی، ترس از بروز قحطی و نگرانی از ایجاد فاصله طبقاتی و فشار تجربیات تلخ گذشته و تبلیغات رسانه ای حاکم، همگی مردم را به سمت تشکیل صف های طولانی برای خرید در شرایطی که قیمت اجناس و کالاهای مصرفی مردم چندبرابر می شود سوق می دهد و این رفتار مخرب خود بر افزایش قیمت و ایجاد حباب تورمی در بازار می افزاید.
وی تاکید کرد: ضمن اینکه تعادل نظام عرضه و تقاضا برای ایجاد تعادل در قیمت گذاری ضروری است. طبیعی است که با افزایش میزان تقاضا در جامعه مسئله کمبود اجناس و بالطبع افزایش قیمت ها شدت بیشتری به خود می گیرد.
به گفته کریمی تفرشی متاسفانه در شرایط بحران های مختلف و بروز احساس عدم امنیت، تمایل به خود محوری و اولویت دادن به منافع خویش در اغلب افراد برجسته می شود و بروز این خصوصیت به تجارب تاریخی و اجتماعی افراد در اجتماع و ساز و کارهای تربیتی بنیادین بستگی دارد.
کریمی با اشاره به تاریخ رفتار اقتصادی مردم در بحران های بزرگتر گفت: اما چرا مردمی که در شرایط سخت جنگ تحمیلی پشت هم ایستادند و با همدلی و اتحاد از تمامیت ارضی کشور دفاع کردند امروز مسئولیت های اجتماعی خود را نادیده می گیرند و با رفتارهای غلط اجتماعی و اقتصادی به بروز بحران برای همنوعان خود دامن میزنند؟
وی تاکید کرد: یک دلیل اساسی برای بروز این تعارض و ناهنجاری را باید در سیاست گذاری ها و سیستم های مدیریتی کشور جستجو کرد. عدم موفقیت دولت در کنترل بحران های اقتصادی، عدم پاسخگویی درست و مناسب به خواسته ها و نیازهای اساسی و نارضایتی عمومی مردم، عدم واکنش های عملی مناسب از سوی تصمیم گیران نظام در شرایط بحران که مردم واقعا تحت فشار هستند در بروز این ناهنجاری های اجتماعی نقش بسیار مهم و تعیین کننده ای دارد.
این کارشناس اقتصادی معتقد است: شفافیت و واکنش های عملی مناسب در مسیر حفظ منافع مردم و پاسخگویی درست و به موقع از سوی مسئولین و ایجاد امنیت برای سرمایه گذاری و کسب و کار در جامعه و اینکه مردم تلاش های مجدانه دولت و مسئولین را در راستای رفع مشکلات با درک متقابل حس و باور کنند نیاز اساسی جامعه بویژه در شرایط فعلی است.
وی در پایان با تاکید بر وظایف نهادهای حاکم بر اقتصاد کشور در کنترل افکار عمومی گفت: آرام سازی جو روانی و فضای ذهنی جامعه در شرایط بحران از وظایف اصلی سیستم مدیریتی کشور، دولت و مسئولین و از همه مهمتر رسانه است به ساز و کاری بنیادین و اساسی نیاز دارد.