ایران تنها کشوری نخواهد بود که از تحریم نفتی آمریکا و عدم تمدید معافیت‌های تحریمی برای کشورهای خریدار نفت این کشور آسیب می‌بینند.
چین و هند به عنوان دو کشور بیشترین میزان واردات نفت از ایران که بیشترین بهره را از معافیت‌های تحریمی می‌بردند نیز از این مسئله آسیب خواهند دید.
البته تهران و واشنگتن می‌توانند از طریق مذاکره تنش بین خود را حل کنند، اما گفت‌وگو بین دو طرف بعید به نظر می‌رسد و در واقع خریداران آسیایی نفت ایران که پیش‌تر واردات خود را کاهش داده بودند حالا باید به طور کامل واردات نفت متوقف کنند.
از نظر دیپلماتیک، کشورهای بزرگ آسیایی نظیر چین و هند بر سر یک دو راهی سخت قرار گرفته‌اند اما از نظر اقتصادی، گزینه‌های جایگزین زیادی ندارند. در صورتی که تحریم‌ها را نادیده گرفته و به خرید نفت ایران ادامه دهند، پالایشگاه‌ها، مؤسسات مالی، شرکت‌های بیمه‌ای و کشتیرانی خود را در معرض اقدامات تنبیهی آمریکا قرار می‌دهند. برای بسیاری از این مؤسسات و شرکت‌ها قطع دسترسی به نظام مالی آمریکا و دلار بسیار مخرب است و حتی برای چین و با همه آمادگی این کشور برای مقابله با آمریکا این مسئله بسیار گران تمام می‌شود.
یکی از نگرانی‌های اصلی بازار این بود که پس از تصمیم آمریکا برای عدم تبلیغ معافیت‌های از تحریم نفت، قیمت این حامل انرژی در بازار به شدت افزایش یابد.
برای چین و هند شرایط سخت‌تر است، چرا که در کنار بالا رفتن قیمت نفت، این کشورها شاهد پایین آمدن ارزش پولی ملی خود در برابر دلار هستند. بنابراین اثر بالا رفتن قیمت نفت برای آنها بر قیمت حامل‌های انرژی دوچندان خواهدبود. البته پس از این اقدام، قیمت نفت رشد چندانی را نداشته است. قیمت نفت برنت در حدود ۷۰ دلار باقی مانده و تشدید اختلاف تجاری بین چین و آمریکا که چشم‌انداز رشد اقتصاد جهانی و اقتصاد چین را تیره کرده‌اند انتظار برای کاهش تقاضای نفت در بازار جهانی را تقویت کرده و از بالا رفتن قیمت جلوگیری می‌کنند.
از طرف دیگر، تضمین آمریکا نسبت به اینکه کشورهایی نظیر عربستان و دیگر اعضای اوپک کمبود نفت ایران را جبران می‌کند نیز به کاهش نگرانی‌ها در بازار کمک کرده است. با این حال توقف خرید نفت از ایران برای چین و هند بسیار گران تمام خواهد شد.
عراق و عربستان که می‌توانند نفت باکیفیت مشابه نفت ایران را به چین و هند صادر کنند، اخیراً قیمت نفت خود را برای خریداران آسیایی افزایش داده و حتی در برخی موارد به بالاترین میزان در چند سال گذشته رسانده‌اند. در واقع اگرچه قیمت نفت خاورمیانه در بازار تعیین می‌شود، اما تخفیف یا بالا بردن قیمت از سوی تولیدکنندگان، مرجع واقعی تعیین قیمت در بازار است.
در واقع میزان تخفیف قیمت از سوی کشورهای تولیدکننده نفت است که مقصد محموله‌های نفتی در آسیا را مشخص می‌کند. شرکت نفت دولتی آرامکوی عربستان قیمت نفت ماه ژوئن برای اروپایی‌ها و آسیایی‌ها را افزایش داده اما برای آمریکا کاهش داده است. عراق هم قیمت نفت خود برای همه کشورها را افزایش داده و بیشترین افزایش قیمت نفت عراق مربوط به کشورهای آسیایی است. البته هم عربستان و هم عراق با هدف کسب درآمد نفتی بیشتر در حال کاهش صادرات به آمریکا و روانه کردن نفت بیشتر به آسیا هستند.
همواره نفت پرسولفور ترش با تخفیف بیشترین نسبت به نفت کم‌سولفور شیرین در بازار به فروش می‌رسد چرا که نفت ترش برای پالایش نیاز به گذراندن مراحل بیشتری در پالایشگاه‌هاست تا سولفور آن گرفته شود. با این حال اما از زمان اجرای توافق کاهش عرضه نفت اوپک و غیراوپک از ابتدای سال ۲۰۱۷ عرضه نفت ترش که غالباً در خاورمیانه تولید می‌شود، کاهش یافته و عملاً در فروش آن در مقابل نفت شیرین تخفیفی ارائه نمی‌شود. عربستان بزرگترین تأمین کننده نفت چین است و عراق نیز بیشترین نفت مورد نیاز هند را تأمین می‌کند.
در ماه آوریل هند به طور متوسط روزانه ۸۰۰هزار بشکه نفت از ایران وارد کرد که معادل ۷.۵ درصد کل واردات نفت این کشور در ماه مذکور محسوب می‌شود. چین در ماه آوریل روزانه ۱۰.۶۴ میلیون بشکه نفت خریداری کرده است.
واردات نفت هند از ایران نیز از ۳۴۱ هزار بشکه در روز در ماه مارس به ۳۱۷ هزار و ۵۰۰ بشکه در روز در ماه آوریل کاهش یافته، اما هنوز ایران حدود ۷ درصد نفت هند را تأمین می‌کند. ژاپن و کره جنوبی نیز در قالب معافیت‌ها به واردات نفت ایران ادامه دادند که البته حجم واردات آنها کمتر از هند و چین بود.
به نظر می‌رسد بالا رفتن قیمت نفت برای مشتریان آسیایی زودگذر نبوده چرا که آمریکا مصرّ به قفل کردن صادرات نفت ایران و رساندن حجم آن به صفر است.
از سال ۲۰۱۴ با سقوط قیمت نفت، این خریداران بودند که قیمت را در بازار تعیین می‌کردند و این امر باعث شد تا بسیاری از کشورهای تولیدکننده نفت در تأمین منابع مالی مورد نیاز خود با مشکل مواجه شوند.
این احتمال وجود دارد که تولیدکنندگان عمده نفت در بازار به خروج ایران از بازار به عنوان فرصتی برای بالا بردن توان چانه‌زنی خود و بازگرداندن اثرگذاری خود بر بازار استفاده کنند.
تا پیش از سال ۲۰۱۴ کشورهای تولیدکننده نفت خاورمیانه تعیین‌کننده قیمت نفت بازارهای آسیایی بودند و در واقع این کشورها به دلیل عدم وجود جایگزین در بازار نفت آسیا یکه‌تازی می‌کردند که این مسئله پس از سال ۲۰۱۴ کمرنگ‌تر شده بود، چرا که افزایش عرضه و کاهش تقاضا قدرت چانه‌زنی مشتریان نفت آسیایی را بالا برده بود، اما دوباره شرایط تغییر کرده و این پالایشگاه‌های آسیایی و مشتریان آسیایی نفت هستند که مجبورند هزینه کاهش عرضه به دلیل تحریم نفتی ایران را بپردازند.
جایگزین کردن نفت ایران برای هند و چین از دو منظر نامطلوب است، نخست اینکه آنها نفت ایران را با تخفیف خوب و به صورت اعتباری وارد می‌کردند و دوم اینکه آنها با پرداخت پول نفت به یوآن و روپیه هزینه مبادلات ارزی را نیز دور می‌زدند. هند و چنین همچنین روابط قابل توجه اقتصادی با ایران داشته و سرمایه‌گذاری جدی در این کشور انجام داده و می‌دهند، در عین حال دو کشور به خصوص چین در تلاش است تا روابط خود با آمریکا را نیز مدیریت کنند.
با توجه به همه آنچه که گفته شد، یک راه وجود دارد که چین و هند بتوانند ابتکار عمل در این زمینه را در دست گیرند و آن هم روی آوردن به طرح ایجاد کلوپ خریداران نفتی در آسیاست که به این دو کشور برای خرید نفت ایران در برابر واشنگتن قدرت چانه‌زنی می‌دهد. در صورتی که خریداران آسیایی نفت کلوپ خریداران را ایجاد کنند می‌توانند در برابر واشنگتن دست به دست هم داده و شرایط را به نفع خود تغییر دهند. ژاپن و کره البته هنوز تمایلی از خود برای پیوستن به این کلوپ نشان ندادند، اما گزارشات حاکی از آن است که چین و هند در حال رسیدن به اجماع در این زمینه هستند، حالا زمان آن رسیده است که دو کشور این طرح را به واقعیت بدل کنند.
در صورت تشکیل کلوپ نفتی، آنها فقط نباید با اوپک تعامل کنند، چرا که به نظر می‌رسد مذاکره با آمریکا از اهمیت بیشتری برخوردار باشد. در واقع بحران تحریم نفت ایران فرصتی عالی برای کلوپ خریداران نفتی برای ابراز وجود است.
انتهای پیام/