امام خمینی (ره) بنیانگذار انقلاب اسلامی ایران یکی از معدود رهبران دنیا بودند که نسبت به مسائل اقتصادی باتمرکز و حساسیت ویژه ای اظهار نظر داشتند. نظریات اقتصادی و رهنمودهای ایشان نه تنها در طول سالهای حیات ایشان مورد استفاده و بهره برداری اقتصاد کشور و اجزای آن قرار می گرفت، که می توان به جرئت گفت به عنوان کتابی راهگشا در برحه های زمانی مختلف می توان از آن برای حل مشکلات و گذر از بحران های اقتصادی بهره گرفت.
خصوصا در شرایط فعلی اقتصاد کشور که اغلب مسئولان از آن به عنوان دوران جنگ اقتصادی نام می برند، نگاهی به فرمایشات امام خمینی (ره) می تواند راهگشای مصائب و مشکلات متعددی در خوزه های خارجی و داخلی باشد.
امام خمینی (ره) پیش و بعد از انقلاب بزرگ اسلامی با اشاره به ضروریات اقتصادی حکومت اسلامی و قوانین اسلام فرموده اند: اگر قوانین اقتصادی اسلام اجرا شود، مملکت یک اقتصاد مترقی خواهد داشت.
در ادامه به بخشی کوتاه از بیانات بنیانگذار فقید انقلاب اسلامی در حوزه اقتصاد اشاره خواهد شد :
ارزش کار و کارگر در اسلام
من از تمامی کارگران می خواهم که کار خود را دنبال نموده و مشغول جمع آوری مدارکی باشند که موجب تسهیل رسیدگی به کار خود، کارخانه و کارفرما شود. من دست تمامی کارگران را می فشارم.
تعدیل ثروت
مطمئن باشید آنچه صلاح جامعه است، در بسط عدالت و رفع ایادی ظالمه و تأمین استقلال و آزادی و جریانات اقتصادی و تعدیل ثروت به طور عاقلانه و قابل عمل و عینیت، در اسلام به طور کامل می باشد و محتاج به تأویلات خارج از منطق نیست.
اخذ مالیات براساس موازین
چون حکومت اسلام حکومت قانون است، قانون شناسان، و از آن بالاتر دین شناسان، یعنی فقها، باید متصدی آن باشند. ایشان هستند که بر تمام امور اجرایی و اداری و برنامه ریزی کشور مراقبت دارند. فقها در اجرای احکام الهی امین هستند. در اخذ مالیات، حفظ مرزها، اجرای حدود امینند. نباید بگذارند قوانین اسلام معطل بماند، یا در اجرای آن کم و زیاد شود. اگر به اخذ مالیات پرداخت، باید روی موازین اسلام، یعنی بر وفق قانون اسلام عمل کند. حق ندارد یک شاهی اضافه بگیرد. نباید بگذارد در بیت المال هرج و مرج واقع شود.
جنگ اقتصادی
هر که ازش هر کاری می‌آید راجع به اقتصاد باید بکند. ننشیند یک طبقه [که] یک طبقه دیگر بکند. رعیتها کم کاری نکنند. آنهایی که در کارخانه‌ها کار می‌کنند کم کاری نکنند، سستی نکنند، امروز ملت شما در حال جنگ اقتصادی است.
ضرورت و اولویت داشتن خودکفا شدن در همه امور
ما باید خودکفا بشویم، ما باید کشاورزیمان را همچو درست بکنیم، همه دست به هم بدهند، کشاورزها، دولت، اشخاص دیگر که این کشاورزی به حدی برسد که ما بتوانیم صادر بکنیم. مملکت ما صادرکننده بوده است؛ و حالا ما گرفتار این معنا شدیم. مملکت ما یک آذربایجانش چنانچه درست کشاورزی بشود، یک خراسانش اگر درست کشاورزی بشود، برایمان کافی است؛ ما بَقیش را باید صادر بکنیم.
از حصر(تحریم) اقتصادی خوفی نداشته باشید
از حصر اقتصادی ابداً خوفی نداشته باشید...درِ دنیا به روی ما بسته نخواهد شد. ما خدا را داریم. درِ دنیا به روی ما بسته بشود، در رحمت خدا به روی ما باز است. ما برای خدا می‌خواهیم اقدام کنیم. ما قیام کردیم برای خدای تبارک و تعالی.
وابستگی اقتصادی مُوَلِّد همه جور وابستگی
اگر مملکت شما در اقتصاد نجات پیدا نکند، وابستگی اقتصادی داشته باشد، همه جور وابستگیها دنبالش می‌آید. وابستگی سیاسی هم ما پیدا می‌کنیم. وابستگی نظامی هم پیدا می‌کنیم. برای اینکه وقتی ما چیزی نداشته باشیم که استفاده ازش بکنیم، دستمان را دراز کنیم طرف امریکا! او می‌تواند به ما تحمیل کند همه چیز را. ما وقتی می‌توانیم زیر بار او نرویم که در این قضیه قدرتمند باشیم. یک وقت او تشر بزند می‌گوییم نه، ما احتیاجی نداریم. حالا هم به او می‌گوییم.
استقلال اقتصادی، یک تکلیف شرعی
اگر ما در هجوم اقتصادی هم واقع شدیم که هجوم اقتصادی اسباب این بشود که وابسته به یک کشور دیگری باشیم، این هم یک وظیفه شرعی است که ما باید خودمان را نجات بدهیم. هر که ازش هر کاری می‌آید راجع به اقتصاد باید بکند. ننشیند یک طبقه [که] یک طبقه دیگر بکند. رعیتها کم کاری نکنند. آنهایی که در کارخانه‌ها کار می‌کنند کم کاری نکنند، سستی نکنند، امروز ملت شما در حال جنگ اقتصادی است. این طور نیست که یک وقت آرامش باشد، بگویید خوب ما نمی‌خواهیم زیاد منفعت ببریم. این اختیار با خودتان است. اینجا دیگر اختیار با مردم نیست. این اختیاری است که خدا دست اوست و او امر کرده است به این معنا. یعنی نمی‌شود که ما تحت نظارت یک کشوری باشیم که به دین اعتقاد ندارد و ما برویم تحت بیرق کُفر.
گرانفروشی خیانت است به مملکت اسلامی
امروز روزی نیست که استفاده چی ها راه بیفتند و بخواهند استفاده کنند؛ روز حمایت است امروز. از برادرانشان باید حمایت کنند؛ نه اینکه یک جنسی را که به ده تومان می خرند به صد تومان بفروشند. گرانفروشی امروز خیانت است به یک مملکت اسلامی. این خیانت را نکنند اینها؛ یک قدری با مردم ملایمت کنند. برادران خودتان هستند. با این برادرهایی که خون داده اند ...
برخورد اسلامی با مسائل مانع ایجاد احتکار
یکی هم اینکه باید دولت ما، ملت ما توجه به این معنا داشته باشد که در یک مملکتی که جنگ در آن هست، ممکن است که یک چیزهایی هم کمبود توی آن باشد. در ایران الحمد للَّه، کم است این. اما این طور نباشد که خودشان کمک کنند، مردمی کمک کنند بر اینکه کمبودی حاصل بشود، هجوم کنند- مثلًا- به خرید یک چیزی و نگهداری بخواهند بکنند. گمان نکنند که با این جنگی که آنجا واقع شده است، ایران در مضیقه واقع می‌شود. نه، ایران در مضیقه واقع نمی‌شود.
احتکار حرفه ای کثیف و ناشایست
در زمانی که حضور و کمک ملت شریف ایران به دولت و جبهه‌های جنگ هر روز بیشتر می‌گردد، عده‌ای از محتکران و گرانفروشان خدانشناس دست از این حرفه کثیف بر نمی‌دارند و به حال خود و کشور خود دلسوز نیستند، اینان باید از غضب الهی بترسند و بیش از این خود را در پیشگاه خدا و خلق خدا رسوا نکنند.
شکست دولت بدون مشارکت ملت و بخش خصوصی
دولت چنانچه کراراً تذکر داده‌ام بی‌شرکت ملت و توسعه بخشهای خصوصی جوشیده از طبقات محرومِ مردم و همکاری با طبقات مختلف مردم با شکست مواجه خواهد شد. کشاندن امور به سوی مالکیت دولت و کنار گذاشتن ملت، بیماری مهلکی است که باید از آن احتراز شود و در این موضوع گزارشهای مختلفی می‌رسد و هیات دولت موظف است این امر را به طور همگانی گزارش دهد و کیفیت عمل را در اختیار عموم گذارد و این امر را جدی تلقی کند. و تذکر این نکته مهم است که دخالت دادن کسانی که در امور تجارت واردند، از بازاریان محرومیت کشیده و درد اسلام و انقلاب چشیده تا متخصصان وارد و مسلمان و متعهد از امور ضروری است. دولت و این دوستان باید دقیقاً توجه کنند که آزادیِ بخش خصوصی به صورتی باشد تا هر چه بهتر بشود به نفع مردم محروم و مستضعف کارکرد؛ نه چون گذشته تعدادی از خدا بی‌خبر در تمام امور تجاری و مالی مردم سلطه پیدا کنند.
جلوگیری از غارت منابع ملی نه قطع روابط با جهان
آنچه مورد نظر ماست یک نوسازی واقعی مبنی بر نیازهای اساسی اکثریت قاطع و فقیر مردم است. از منابع ارضی با توجه به نیازهای جامعه ما، به طور کامل و در رابطه با سایر ملتهای جهان استفاده خواهد شد. آنچه در زمینه اقتصادی مورد نظر ماست، جلوگیری از غارت منابع ملت ماست، نه قطع رابطه اقتصادی با کشورهای جهان. درست در چهارچوب یک معامله عادلانه است که نفت و گاز نیز به خریداران آن عرضه خواهد شد. مهمتر آنکه منافع حاصله از فروش منابع ارضی باید به مصرف پیشرفتهای اقتصادی ما برسد. و در این جهت ما قطعاً با جهان صنعتی در رابطه کامل خواهیم بود. ولی حق تصمیم‌گیری برای جهتی که اقتصاد ما انتخاب خواهد کرد، به عهده خود ما خواهد بود.
مبادلات تجاری بین المللی وابستگی نیست
همه عالم، یک احتیاجاتی دنیا به هم دارد؛ این وابستگی نیست. مثلًا ما احتیاج داریم که گندم بخریم. پول می‌دهیم گندم می‌خریم مثل یک آدمی [که به] نانوایی احتیاج دارد. اینها اسمشان وابستگی نیست. وابستگی این بود که زمان شاه بود و الّا خوب، شوروی هم از امریکا احتیاجش را می‌خرد اما وابسته به امریکا نیست. امریکا هم احتیاج دارد به یک جایی که از آنجا یک چیز، از ژاپن مثلًا چیز وارد بکند. مبادلات تجارتی؛ اسمش وابستگی نیست. وابستگی آن بود که ما در زمان شاه داشتیم که همه چیزمان را باید آنها بیایند اداره بکنند. مستشار بیاید و لشکر ما را آن طور بکند که کردند و آن طور خرابکاری. این مبادلات و باب خرید و فروش که متقابل یک اشخاصی با هم خرید و فروش دارند این وابستگی اسمش نیست. الآن ایران وابسته به هیچ جا نیست. و این بهترین چیزی است که جمهوری اسلامی آورده و آزادی هم هست.
آزادی واردات و صادرات براساس قانون و با نظارت دولت
برنامه‌ریزی در جهت رفاه متناسب با وضع عامه مردم توام با حفظ شعائر و ارزشهای کامل اسلامی و پرهیز از تنگ‌نظریها و افراط گراییها و نیز مبارزه با فرهنگ مصرفی که بزرگترین آفت یک جامعه انقلابی است و تشویق به تولیدات داخلی و برنامه‌ریزی در جهت توسعه صادرات و گسترش مبادی صدور کالا و خروج از تکیه به صادرات نفت و نیز آزادی صادرات و واردات و به طور کلی تجارت بر اساس قانون و با نظارت دولت در نوع و قیمت.
۲۲۶۲۲۶