فروش نفت در بورس انرژی به عنوان یکی از راهکارهای فروش نفت و افزایش سهم بخش خصوصی در معاملات نفتی، چند ماهی است که در دستور کار قرار گرفته است اما با وجود آنکه شیوه‌نامه جدیدی برای روش نفت نیز توسط وزیر نفت ابلاغ شده، اما همچنان محموله‌هایی که به بورس می‌آیند بی‌مشتری می‌مانند.
اما چرا در شرایطی که نفت عرضه شده در بورس با تخفیف قابل قبولی نسبت به قیمت‌های جهانی عرضه می‌شود، در بورس انرژی خریدار ندارد؟
یکی از این دلایل را باید در جدید بودن این ساز و کار جستجو کرد. فروش نفت خام تا پیش از این به طور کامل توسط وزارت نفت انجام می‌شد و حتی نحوه خرید و فروش، بارگیری و بازاریابی آن نیز به صورت کامل توسط دولت صورت می‌گرفت.
بنابراین بخش خصوصی شناختی از این بازار ندارد و زمان لازم است تا با این ساز و کار و ریسک‌های بازار نفت آشنا شود. پیش از این وزیر نفت نیز اعلام کرده بود که تا زمان فروش محموله‌های نفتی به عرضه در بورس انرژی ادامه می‌دهیم.
از سوی دیگر بخش خصوصی نسبت به استمرار عرضه نفت در بورس و سرعت تحویل محموله‌ها نگران است. نگرانی بخش خصوصی تا حدی قابل قبول است زیرا قرار است تحویل نفت به صورت زمینی و در خشکی انجام شود در حالی که تا پیش از این تحویل محموله‌ها در اسکله‌های نفتی انجام می‌شد.
همچنین بخش خصوصی همچنان ساز و کار تعریف شده برای خرید نفت از بورس انرژی را ناکارآمد می‌داند و وارد معامله نمی‌شود.
آمادگی اتاق بازرگانی ایران برای گشایش بازار فروش نفت
در این زمینه، «آرش نجفی»، نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا با بیان اینکه در ابتدا با مکانیسم تعریف شده از سوی وزارت نفت برای فروش نفت خام در بورس موافق نبوده، گفت: اما با صحبت با مدیران و کارشناسان این بخش، مشخص شد که این شیوه کارآمد است.
وی مهمترین دلیل عدم حضور بخش خصوصی در معاملات نفت خام را عدم اطمینان به این فرآیند دانست و افزود: بخش خصوصی نگران تاخیر در تحویل محموله‌ها و عدم استمرار آن است اما این ساز و کار در شرایط فعلی مطلوب به نظر می‌رسد.
به گفته نجفی اگر شفافیت بیشتری صورت بگیرد این یک مدل از فرآیند پیش فروش نفت بوده و دستورالعمل وزیر نفت نیز فروش نفت را کارآمد کرده است.
نجفی با اشاره به اینکه اکنون مشتریانی هستند که می‌توانند کل حجم عرضه شده نفت خام در بورس را بخرند، تاکید کرد: اگر تعاملی بین بورس انرژی و بخش خصوصی صورت گیرد و بازایابی‌های خصوصی و بین‌المللی انجام شود، می‌توان به حضور بخش خصوصی امیدوار بود.
نایب رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: کمیسیون انرژی اتاق ایران آمادگی دارد تا در چارچوب تفاهم نامه همکاری به عنوان نماینده بخش خصوصی، بازاریابی و گشایش بازار فروش نفت در بورس انرژی را بر عهده گیرد.
بخش خصوصی باید بازار نفت خام را بشناسد
همچنین «امیرحسین تبیانیان»، نماینده شرکت ملی نفت در بورس انرژی با بیان اینکه ساز و کار فروش نفت در بورس انرژی شیوه جدیدی است، گفت: لازم است زمان بگذرد تا این ساز و کار برای هر دو طرف قابل اجرا باشد.
وی با اشاره به اینکه در عرضه نفت در بورس تنها ما دخیل نیستیم، افزود: بانک‌ها، بورس و کارگزاری‌ها نیز در این زمینه نقش ایفا می‌کنند بنابراین عرضه نفت یک اکوسیستمی است که دستگاه‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف را درگیر می‌کند.
تبیانیان ادامه داد: طبیعی است که در ابتدای کار انتظار حجم بالای معاملات را نداشته باشیم.
به گفته تبیانیان، در حال حاضر مشتریانی که برای خرید نفت اقدام می‌کنند، مشکلاتی دارند که کار را نه غیرممکن اما سخت و زمان‌بر می‌کند.
وی حجم معاملات خرید و فروش نفت را چند میلیون دلاری دانست و گفت: با گذشت زمان بخش خصوصی نحوه استفاده از این مکانیسم را یاد می‌گیرد و شرکت ملی نفت نیز اشکالات را رفع خواهد کرد.
نماینده شرکت ملی نفت در بورس انرژی با اشاره به اینکه تاکنون بخش خصوصی و غیردولتی در معاملات نفت خام حضور جدی نداشتند، افزود: اما در مورد فرآورده‌های نفتی عملکرد قابل قبولی داشته‌اند.
وی تاکید کرد: این فضا به تازگی ایجاد شده و بخش خصوصی باید بازار نفت خام را بشناسد زیرا نوسانات در بازار نفت خام قابل توجه است.
۲۳۲۳۱