سوداگران جولان می‌دهند/ شمارش معکوس برای لایحه مالیات بر عایدی

اگرچه از معرفی مالیات بر عایدی سرمایه در جهان بیش از یک قرن می‌گذرد، اما طی سال‌های اخیر میزان استقبال کشورها از این نوع مالیات به جهت افزایش یکپارچگی، انسجام و کارایی نظام مالیاتی، بازتوزیع درآمد و ثروت در جامعه و کاهش انگیزه‌های سوداگرانه در بازار برخی دارایی‌ها، بسیار افزایش یافته است؛ به گونه‌ای که در سال ۲۰۰۱، در ۱۱۴ کشور این نوع مالیات برقرار شده بود اما این تعداد در پایان سال ۲۰۱۷، به ۱۸۷ کشور افزایش یافت.

در ایران نیز بارها کرباسیان وزیر وقت اقتصاد و تقوی نژاد رئیس وقت سازمان امور مالیاتی کشور ابلاغ کردند که ابزار بررسی عایدی سرمایه افراد در دست است و امکان اجرای مالیات بر عایدی سرمایه وجود دارد؛ اما این مباحث جامه عمل نپوشید و تنها در مقام سخن باقی ماند.

تا اینکه سال گذشته و در خلل مطرح شدن لزوم گسترش پایه‌های مالیاتی جهت افزایش درآمدهای دولت و جایگزینی این درآمدها به جای درآمدهای نفتی، مباحث جدی تری در خصوص تهیه طرحی تحت عنوان مالیات بر عایدی سرمایه در ایران مطرح شد؛ به گونه‌ای که محمدقاسم پناهی سرپرست پیشین سازمان امور مالیاتی در اسفندماه سال گذشته، دستور کار اصلی این سازمان را برای سال ۹۸ تهیه و ارائه لایحه مالیات بر عایدی سرمایه عنوان کرده بود.

احتمال ارسال لایحه مالیات بر عایدی سرمایه هفته بعد به دولت

پس از این اظهارنظر در اوایل اردیبهشت ماه فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی از آماده شدن پیش نویس لایحه مذکور خبر داد و گفت که این لایحه تا پایان خرداد ماه نهایی می‌شود.

خرداد به پایان رسید و خبری از نهایی شدن لایحه مالیات بر عایدی سرمایه نشد؛ تا اینکه محمدعلی دهقان دهنوی معاون اقتصادی دژپسند یک شنبه نهم تیر ماه از نهایی شدن لایحه مذکور خبر داد و گفته بود که این لایحه تا پایان هفته (هفته گذشته) به دولت ارسال می‌شود.

پی گیری های خبرنگار مهر از وزارت اقتصاد از این حکایت دارد که پیش نویس لایحه مالیات بر عایدی سرمایه به تازگی آماده و نهایی شده است و با پایان جلسات کارشناسی، پیش نویس لایحه برای تأیید، به دفتر وزیر امور اقتصادی و دارایی ارسال شده است و پس از تایید دژپسند لایحه مالیات بر عایدی سرمایه به احتمال زیاد هفته آینده به دولت ارسال می‌شود.

همچنین دهقان دهنوی امروز در گفتگویی در رابطه با برخی بندهای پیش بینی شده در این لایحه، گفته است: در این لایحه مالیات بر سپرده‌های بانکی از دستور کار خارج شده و تنها عایدی بر سرمایه و بخش‌های مختلف آن نظیر مسکن تدوین شده است. باید تاکید شود که در لایحه جدید دولت، انواع مالیات بر عایدی سرمایه مدنظر قرار گرفته شده است.

نمایندگان مجلس مراقب لابی گری ها باشد

در سوی دیگر ماجرا، مجلس به دلیل تعلل دولت در تهیه لایحه مالیات بر عایدی سرمایه اقدام به تهیه و تصویب طرحی کرده است که با الحاق یک ماده به قانون مالیات‌های مستقیم با عنوان «مقابله با سوداگری و کاهش التهابات بازار مسکن» مالیات بر عایدی مسکن را شامل می‌شود.

این موضوع ابهاماتی در روند بررسی لایحه دولت به وجود آورده است، با این حال آنطور که دهقان دهنوی گفته است به دلیل اینکه دولت مجری است لوایح پیشنهادی قوه مجریه در اولویت نمایندگان مجلس برای بررسی و تصویب قرار می گیرد.

در این بین آنچه که اهمیت دارد این است که با توجه به اینکه مالیات بر عایدی سرمایه به دلیل از بین بردن انگیزه های سوداگرای در بازاهای مختلف، یکی از پر چالش ترین طرح‌های اقتصادی محسوب می‌شود، قطعاً شاهد لابی گری های زیادی در مجلس جهت به تاخیر انداختن و یا سنگ اندازی های بی مورد در روند تصویب نهایی لایحه خواهیم بود.

بنابراین انتظار می رود با توجه به اینکه کمتر از ۹ ماه تا پایان عمر مجلس دهم باقی مانده است، دولت و نمایندگان، به صورت ویژه و اولویت دار و با رعایت تمام اصول و قواعد اقتصادی، زوایای مختلف را بررسی و اجرای مالیات بر عایدی سرمایه را در دستور کار قرار دهند.

«نرخ مالیات» و «بازه زمانی» باید مورد توجه قرار گیرد

البته ذکر این نکته بسیار ضروری است که متولیان امر در روند بررسی مالیات بر عایدی سرمایه باید توجه داشته باشند که این نوع مالیات باید در راستای مقابله با دلالان و سوداگران و تنظیم بازار اجرا شود.

در این راستا وحید شقاقی شهری کارشناس اقتصادی به خبرنگار مهر گفت: در تمام دنیا، مالیات بر عایدی سرمایه یک پایه مالیاتی بسیار دقیق برای افزایش درآمدهای دولت و مسدود کردن مسیر سفته بازی و سوداگری است.

وی افزود: با توجه به اینکه اخذ مالیات بر عایدی سرمایه راه خوبی برای کاهش سفته بازی در بازارهای مختلف است، همواره در ایران در برابر اجرای آن مقاومت‌های زیادی صورت گرفته است.

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه «نرخ مالیات» و «بازه زمانی» دو ملاحظه جدی در اجرای مالیات بر عایدی سرمایه است، گفت: مالیات بر عایدی سرمایه باید به صورت یک طرح جامع در بازارهای مختلف همزمان اجرا شود تا از این طریق جلوی کوچ نقدینگی از یک بازار به بازار دیگر گرفته شود.

وی با بیان اینکه اولویت اجرای مالیات بر عایدی سرمایه باید مقابله با سوداگری یا ورود دلالان باشد، افزود: باید در نظر داشته باشیم که مالیات بر عایدی سرمایه زمانی به اقتصاد کمک می‌کند که به صورت دقیق در قالب یک طرح جامع و نه فقط در یک بازار خاص اجرا شود. اما باید به تدریج و گام به گام برای اجرای آن قدم برداریم.

شقاقی شهری تاکید کرد: باید ابتدا از بازارهایی که سفته بازی بالایی دارند آغاز کنیم، بازارهایی مثل خودرو، طلا و سکه که در آنها خرید و فروش یک شبه گسترش دارد و بعد به سایر بازارها وارد شویم.

این اقتصاددان افزود: باید مراقبت زیادی در این حوزه شود و تحلیل درستی از کوچ نقدینگی داشته باشیم چرا که انتقال نقدینگی از یک بازار به بازار دیگر به التهاب دامن می‌زند.