روز جهانی دریانورد چهارم تیر ماه مصادف با ۲۵ ژوئن و روز جهانی دریانوردی چهارم مهر ماه برابر با ۲۶ سپتامبر است که به دلیل تداخل با ایام عزاداری محرم، مراسم گرامیداشت این روز در ۲۷ مرداد ماه برگزار می‌شود. به بهانه این روز مشکلات دریانوردان را بررسی کردیم.
سامان رضایی - دبیر و نایب رییس هیئت مدیره انجمن صنفی دریانوردان ایران - درباره مشکلات دریانوردان مختلف که روی شناورهای بزرگ و کوچک کار می کنند صحبت کرد و مهمترین آن‌ها را دستمزد، بازگشت به وطن، عدم دسترسی به بازارهای کار خارجی به دلیل محدودیت‌های ناشی از تحریم های ظالمانه و غیره برشمرد.
وی افزود: یکی دیگر از مشکلات دریانوردان این است که همخوانی بین قانون کار و شغل دریانوردی وجود ندارد و مشکلات در این حوزه بدون همکاری سه ضلع مرتبط و متولی یعنی نهادهای حاکمیتی، کارفرمایان و جامعه دریانوردان ممکن نیست.
البته بیکاری دریانوردان در جایگاه‌ها و رتبه‌های مختلف به صورت فصلی یکی از معضلات این جامعه حدود ۱۳۰ هزار نفری در ایران بوده که بعضا گغته می‌شود به دلیل حضور دریانوردان خارجی به ویژه از کشورهای فلیپین، بنگلادش، پاکستان و... است چرا که آن‌ها حقوق و دستمزد کمتری دریافت می‌کنند و حتی کارفرمایان آن‌ها بعضا هیچ یک از حقوق طبیعی آن‌ها همچون حق بیمه را لازم نیست رعایت کنند.
علی‌اکبر مرزبان - مدیرکل امور دریانوردان و سازمان‌های تخصصی بین‌المللی سازمان بنادر و دریانوردی - در این باره به ایسنا گفت: با توجه به ماهیت بین المللی حمل و نقل دریایی در دنیا، کشتی‌های تحت پرچم کشورها از کارگران و دریانوردان خارجی استفاده می کنند و این مسئله طبیعی است و دریانوردان کشورهایی همچون فلیپین، هند، اوکراین، بنگلادش و... بیشترین فراوانی و تعداد را در میان دیگر دریانوردان دارند.
وی افزود: حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار دریانورد در دنیا روی کشتی‌های اقیانوس پیما فعالیت می‌کنند و فیلیپین در این میان حدود ۲۵ درصد از این جمعیت را دارد که تقریبا به ۴۵۰ هزار دریانورد می‌رسد. بنابراین بسیاری از کشتی هایی که این دریانوردان رویش کار می‌کنند، تحت مالکیت و پرچم کشورهای دیگر است و کار کردن دریانوردان خارجی در ناوگان دریایی کشوری دیگر، تقریبا طبیعی است.
مدیرکل امور دریانوردان و سازمان‌های تخصصی بین‌المللی سازمان بنادر و دریانوردی ادامه داد: دریانوردان ایرانی که گواهینامه گرفته اند، حدود ۱۳۰ هزار نفر هستند که البته این به بدان معنا نیست که همه آن‌ها جزو جمعیت فعال هستند. انجمن صنفی دریانوردان تجاری در کشور نیز وظیفه این را دارد که اگر کسی جویای کار باشد و شرکت هایی در حوزه دریانوردی جویای نیروی انسانی باشند، هماهنگی های لازم در راستای اشتغال به کار نیروی های داوطلب را انجام دهد.
مرزبان در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا دریانوردان خارجی شاغل روی شناورهای تحت مالکیت و پرچم ایران، باعث بیکاری دریانوردان ایرانی نشده‌اند؟ گفت: قانون کار به‌کارگیری دریانوردی خارجی را منع نکرده است و در این زمینه جلسات متعددی برگزار کرده ایم و همایش ارگان های دریایی و اشتغال مطرح و کارگروهی برای آن نیز تشکیل و مقرر شد تا شرکت‌های داخلی از دریانوردان ایرانی بیشتر استفاده کنند.
وی اضافه کرد که گرچه وزرات کار، تعاون و رفاه اجتماعی وظیفه تعیین حقوق و دستمزد و بیمه را بر عهده دارد اما وضعیت اشتغال در حوزه دریانوردی بحرانی نیست و مشکل چندانی در این زمینه به ویژه در شناورهای بزرگ و صنعتی نداریم. این مسئله عمدتا در شناورهای کوچک و سنتی وجود دارد که در این راستا درصدد تشکیل بانک اطلاعاتی هستیم تا با همکاری همه دستگاه‌های متولی بتوانیم ساماندهی بهتری در این زمینه داشته باشیم.