طلای دست دوم و کم اجرت بخریم یا نخریم؟

اما خرید طلای بی‌اجرت هم داستان خودش را دارد و کمتر کسی دقیقاً می‌داند طلای بی‌اجرت با چه روش و معیاری، توزین و خرید و فروش می‌شود. چند روز قبل برای خرید یک قطعه کوچک طلای کم اجرت وارد طلافروشی شدم و فروشنده بعد از کسب اطمینان از خرید من، آن را از ویترین در آورد و شروع به توزین و محاسبه کرد. محو تماشای انگشتان طلافروش بودم که با سرعت و بی‌درنگ روی اعداد ماشین حساب، بالا و پایین می‌رفت و خودش هم زیر لب مشغول زمزمه و حساب و کتاب بود. سرانجام قیمتی به من گفت که تفاوت زیادی با طلای دست اول یا نو نداشت! علت را جویا شدم که آنقدر از درصد و کارمزد و وزن و عیار و وضعیت اقتصادی و بازار و تورم و تحریم گفت که ترجیح دادم با یک عذرخواهی طلافروشی را ترک کنم.
تنها چیزی که برای من از حضور چند دقیقه‌ای در طلافروشی به جا ماند، نه طلای کم اجرت، بلکه تصاویری شبیه تردستی‌ بود که فروشنده با حرکات سریع انگشتانش روی ماشین حساب به اجرای آن پرداخت و در نهایت هم به قیمتی رسید که فقط خودش از محاسبه آن سر در می‌آورد!
اما این سؤال همچنان برای من باقی ماند که طلای کم اجرت یا حتی بدون اجرت بخرم یا نخرم؟ این سؤال را فارغ از ممنوعیت‌های قانونی که اتحادیه طلا و جواهر برای صنف خود وضع کرده است از فعالان این حوزه پرسیدم.
قانون را دور می‌زنند
محمد کشتی آرای از اعضای هیئت مدیره اتحادیه طلا و جواهر در پاسخ به سؤال ما شفاف‌سازی کرد و گفت: «فروش طلای کم اجرت و بدون اجرت قانونی نیست و هر واحد صنفی که نسبت به فروش اینگونه طلا اقدام کند، خلاف قانون عمل کرده است. برخی از این طلاها فاقد کد استاندارد هستند، وقتی طلا بدون کد استاندارد باشد صحت و سلامت آن را نمی‌توان تأیید کرد و بعضاً اینگونه طلاها عیار پایین دارند یا حتی تقلبی هستند.»
وی ادامه داد: «البته طلاهای دست دوم که دارای کد استاندارد باشد هم وجود دارد ولی در این بخش دو چالش و نگرانی هست که به‌شدت منافع خریدار را به خطر می‌اندازد. یکی اینکه کد جعلی است، دوم؛ مصنوع فلزی با طلا آبکاری شده است و سومین مشکل این است که کد استاندارد حک شده روی آن بسیار قدیمی است.»
ریسک طلای کم اجرت
وی افزود : «افرادی که برای خرید طلای ارزان قیمت اقدام می‌کنند بعضاً می‌خواهند با حداقل بودجه، صاحب یک قطعه طلا شوند یا برای سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پولشان طلایی بخرند که موقع فروش با کاهش اجرت آن، ضرر نبینند. اما از این امر اطلاع ندارند که خرید طلای کم اجرت و بدون اجرت ریسک بیشتری برای آنها دارد و احتمال دارد پولی که پرداخت کردند سوخت شود.»
سکه یا طلا
شاید وجود همین مشکل باعث شده که کارشناسان وقتی در برابر سؤال مردم قرار می‌گیرند که برای حفظ ارزش پولشان چه کاری باید بکنند؟ توصیه می‌کنند که خرید سکه سودده‌تر از خرید طلای ساخته شده و حتی کم اجرت است.
تا 200 هزار تومان اجرت
کارشناسان می‌گویند که خرید طلا برای سرمایه‌گذاری نمی‌تواند رفتار اقتصادی خوبی برای حفظ ارزش پول باشد. شاید یک جهش قیمت بتواند به دارنده طلا سود بدهد اما جهش قیمت دائمی نیست لذا خرید سکه گزینه بهتری است، وقتی حدود 120 تا 200 هزار تومان بابت ارزش افزوده و اجرت از هر گرم طلا گرفته می‌شود، سوددهی آن را به‌شدت کم می‌کند لذا همین امر نشان می‌دهد که خرید طلا با صرفه نیست.
سراغ فروشنده مطئمن بروید
البته کارشناسان می‌گویند اگر طلای کم اجرت یا بدون اجرت خریداری شود که به فروشنده آن اطمینان صد درصدی وجود داشته باشد باز بهتر از خرید طلای نو برای سرمایه‌گذاری است.
دام طلاهای تقلبی برای فروشنده‌های نابَلد
اما وی این جمله کارشناسان را رد کرد و گفت: «من هم‌صنفی‌هایم را می‌شناسم برخی از آنها آنقدر تخصص ندارند که بتوانند طلای تقلبی یا آبکاری شده را از طلای اصل تشخیص دهند. آنها نیز با خرید طلای ارزان قیمت متحمل خسارت مالی می‌شوند لذا ممکن است فردی که به او اطمینان دارید به جهت نداشتن تخصص در دام فروشندگان طلای تقلبی بیفتد.»
از اتحادیه بپرسید
با وجود تمام مشکلات و شائبه‌هایی که در خرید طلای کم اجرت وجود دارد برخی از مردم این گفته‌ها را جدی نمی‌گیرند و برای خرید طلای کم اجرت سراغ واحدهای صنفی می‌روند که به آن اطمینان دارند. اگر افرادی در این شرایط قرار گرفتند محمد کشتی آرای به آنها توصیه کرد که می‌توانند لحظه خرید و به‌صورت آنلاین با کارشناسان اتحادیه طلا و جواهر تماس بگیرند.
طلای کم اجرت چیست و از کجا می‌آید؟
سؤال دیگر ما از ایشان در مورد این بود که طلای کم اجرت و بی‌اجرتی که از آن در بازار طلا صحبت می‌شود، چیست؟ اگر در گوگل سرچ کنید تنها به این جمله می‌رسید که طلای کم اجرت طلایی است که در گذشته توسط فرد دیگری خریداری شده و در صورت نیاز یا تغییر، فرد تصمیم به فروش آن گرفته است.
اما ابعاد دیگری از این ماجرا را نمایان کرد. وی گفت: «برخی از واحدهای صنفی برای اینکه بتوانند طلاهای تقلبی یا عیار پایین خود را به فروش برسانند با بیان کلمه کم اجرت رغبت در بین مردم و خریداران ایجاد می‌کنند.»
وی ادامه داد: «در برخی از کارگاه‌های زیرزمینی طلا با عیار پایین (کمتر از17) و حتی تقلبی تولید می‌شود. این طلاها را با استدلال تولیدکننده بودن با قیمت‌های پایین به واحدهای صنفی می‌فروشند. برخی با علم به این اتفاق می‌خرند و برخی دیگر که تعدادشان زیاد است، اطلاع ندارند.»
کشتی آرای اذعان داشت: «طلای دست دوم(طلایی که قبلاً توسط مردم خریداری شده است) هم در زمره طلای بدون اجرت قرار می‌گیرد، که متأسفانه قابل کنترل نیست.»
کد طلا در فاکتور بیاید
ابهام دیگری که به وجود آمد این بود که طلاهای نو هم ممکن است با مشکل عنوان شده مواجه شود. چاره چیست؟ کشتی آرای گفت: «طلاهای نو توسط بازرسان و بنکداران به‌صورت متناوب بررسی می‌شود و امکان تخلف در آن بسیار کمتر است. اما طلاهای کم اجرت در ویترین مغازه‌ها نیست که قابل رصد باشد. از مردم می‌خواهیم اگر طلای نو می‌خرند حتماً از فروشنده بخواهند که کد حک شده روی آن در فاکتور قید شود تا تخلف احتمالی کاهش پیدا کند.»
چه تعداد کارخانه طلا داریم؟
در حال حاضر 4700 تولیدکننده طلا در کشور وجود دارد که 1200 مجموعه آن در تهران است. با این تفاسیر استان‌های اصفهان، تهران، مشهد، تبریز، زنجان و یزد به ترتیب سهم بیشتری در تولید طلا دارند. البته تمام واحدهای تولیدی با افزایش قیمت طلا تا حد قابل توجهی از ظرفیت تولیدشان کم شده است.
قیمت طلای کم اجرت، استاندارد نیست
وی درباره قیمت طلای کم اجرت گفت: «این نوع طلا استاندارد نیست و به همین جهت نمی‌توان برای آن عددی را مشخص کرد. حتی 100 هزار تومان پایین‌تر از قیمت طلای نو برای آنکه بعضاً در بازار رسم شده مبنای مشخصی ندارد و نمی‌توان به‌عنوان یک قاعده به آن پرداخت.»
طلای کم اجرت چند؟
آنگونه که خبرنگار «ایران» با فعالان بازار صحبت کرد که اکثر آنها در سبزه‌میدان (بازار بزرگ تهران بورس فروش طلا) بودند، قیمت طلای خام 415 هزار تومان بود که با اجرت و سایر هزینه‌ها چون ارزش افزوده هر گرم طلا حداقل 535 هزار تومان تمام می‌شود.آنها هر گرم طلای بدون اجرت را 420 الی 430 هزار تومان می‌فروشند.
ما با طلای کم اجرت سرپا ماندیم
یکی از فروشندگان طلا در این بازار که هیچ طلای دست دومی در ویترینش نداشت و با اطمینان به خریدار طلاها را از کشوی مغازه خود خارج می‌کرد، گفت: اگر طلای دست دوم و کم اجرت نفروشیم دیگر نمی‌توانیم هزینه‌های خود را جبران کنیم و سرپا بمانیم. مردم حاضر هستند 3 میلیون تومان پرداخت کنند اما طلای کم اجرت بگیرند. تصور آنها این است که حتی اگر 200 هزار تومان کمتر پرداخت کنند، سود برده‌اند.
افشاگری طلا فروش
وی گفت: کار دیگری که ما می‌کنیم این است که طلای دست دوم را با قیمت پایین از مردم می‌خریم و با پرداخت آن (آبکاری و نونوار کردن طلا) با قیمت روزانه بازار می‌فروشیم. در این صورت هم می‌توانیم بخشی از هزینه‌ها را جبران کنیم. با افزایش قیمت طلا خیلی از مغازه داران وارد این حوزه شدند.
طلای دست دوم باید آب شود

محمدولی رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران هم در گفت‌وگویی که با روزنامه ایران داشت، گفت: «ممنوعیت فروش طلای کم اجرت و بدون اجرت (به غیر از اتحادیه طلا و جواهر که سالیان پیش تصویب شده بود) به وزارت صنعت، معدن و تجارت پیشنهاد شده است و آنها با توجه به استدلال‌هایی که ما داشتیم موافقت ضمنی خود را اعلام کرده‌اند. لذا به نظر می‌رسد بزودی ممنوعیت فروش طلای کم‌اجرت در سطح کشور ابلاغ شود.» وی با بیان اینکه در طلای کم اجرت احتمال ناخالصی، چالش‌های بهداشت فردی و تقلب زیاد است، افزود: «طلاهای دست دوم باید طبق قانون آب شود و به هیچ عنوان فروش آن درست نیست. این امر حتی به افزایش رکود در تولید طلا منجر می‌شود.»