رونمایی یک معضل جدید/جامعه بیکاران در حال پیر شدن

بیکاری از مسائل عمده اقتصادی و اجتماعی است که به صورت مستقیم بر یکایک افراد جامعه اثرگذار می باشد. با توجه به آنکه بیکاری علاوه بر آثار سوء روحی و روانی بر فرد بیکار،تبعات اجتماعی و عواقبی برای خانواده و جامعه نیز به همراه دارد، از این رو جامعه شناسان معتقدند که بیکاری به یک پدیده اجتماعی تبدیل شده است.

جوانان بیکار زیر 30 سال در واقع اصلی ترین گروهی هستند که به دنبال کار می باشند و حل مساله بیکاری در این گروه سنی، به معنای عبور کشور از بحران بیکاری و پیشگیری از برخی آسیب های اجتماعی خواهد بود. از یک سو با افزایش تعداد جوانان تحصیل کرده و نیز افزایش زنان، تقاضا برای ورود به بازار کار به ویژه برای گروه سنی کمتر از 30سال در حال افزایش است و از سوی دیگر با بالا رفتن تمایل جوانان به ادامه تحصیلات دانشگاهی و ارتقای سطح تحصیلات خود با تصور شانس دستیابی به مشاغل بهتر با اخذ مدارج علمی بالاتر و نیز کشش پایین جذب کارجویان از سوی بازار کار، سن بیکاران در حال افزایش است.

بررسی نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در سال 1397 حاکی از آن است تعداد قابل توجهی از بیکاران مربوط به گروه سنی 30 سال و بیشتر است (البته واضح است که تجمع بیکاران در گروه سنی 30تا40 سال بیشتر از رده های سنی بالاتر می باشد) گروهی که انتظار می رود پس از سن 30 سالگی با اتمام دوران تحصیلات و خدمت وظیفه برای مردان مشغول فعالیت باشند و تشکیل خانواده دهند و به عنوان افراد مولد نقشی در ایجاد ارزش افزوده در کشور داشته باشند.

نتایج این بررسی،نشان دهنده آن است که بیشترین نسبت جمعیت بیکار که طول مدت بیکاری آنها یک و سال بیشتر بوده است مربوط به رده سنی 29-25 ساله تقریباً 35.9 درصد می باشد.

در همین راستا طی سال های مذکور بیشترین نسبت جمعیت بیکار که طول مدت بیکاری آنها بین 7تا12 ماه بوده است، مربوط به جوانان 24-15 ساله با تقریباً 31.8 درصد و همچنین سهم قابل توجهی از جمعیت بیکار که طول مدت بیکاری آنها کمتر از 6ماه بوده است، مربوط به گروه سنی 30 ساله و بیشتر با تقریباً 52.0 درصد می باشد که به نظر می رسد با افزایش سن بیکاران سختگیری آنان در انتخاب شغل متناسب با شأن اجتماعی کمتر می شود.

شاخص بیکاری بلند مدت بر مدت زمان بیکاری توجه ویژه دارد. یعنی مدت زمانی که شخصی یک سال و یا بیشتر،بدون شغل و در جستجوی کار بوده است. شاخص مذکور از تقسیم تعداد بیکاران در گروه سنی معین با طول مدت بیکاری یکسال و بیشتر بر جمعیت فعال همان گروه سنی محاسبه می شود.

اگر طول مدت بیکاری، مخصوصاً مدتی که شخص تحت پوشش بیمه بیکاری با حمایت های مشابه است، طولانی شود، اثرات سو روحی و روانی به دلیل از دست دادن عایدی و درآمد نیز کاهش قابلیت استخدام برای وی، به همراه خواهد داشت. به علاوه اینکه طولانی شدن مدت بیکاری به ویژه برای بیکاران قبلا شاغل هزینه های سنگینی را به دولت جهت تأمین هزینه های بیمه بیکاری تحمیل خواهد نمود.

براساس بررسی های آماری،بیشترین نرخ بیکاری بلند مدت در سال 97 مربوط به گروه سنی 29-25 ساله با نرخ 11.0 درصد می باشد که به نظر می رسد یکی از دلایل آن به اتمام رسیدن تحصیلات تکمیلی و توقع جهت کسب موقعیت شغلی بهتر و متناسب با تحصیلات تکمیلی باشد.

همچنین کمترین نرخ بیکاری بلند مدت در میان مردان و زنان در سال مذکور مربوط به رده سنی 30ساله و بیشتر با نرخ 28 درصد است. این امر می تواند ناشی از آن باشد که این گروه از افراد به دلیل افزایش سن،داشتن شغل برایشان نسبت به ماهیت شغل (توجه به تناسب شغل با تحصیلات،مهارت و...) از اولویت بیشتری برخوردار است.

معمولا بخشی از بیکاران را «بیکاران قبلا شاغل» تشکیل می دهند. بر این اساس طی دوره مورد بررسی در حدود 23.6درصد از بیکارانی که طی 5سال گذشته شاغل بوده اند، بیکاری بلند مدت را تجربه کرده اند. این در حالی است که این نسبت برای «بیکاران قبلا غیر شاغل» 57.5 درصد می باشد.

توزیع نسبی برآورد جمیت بیکار 15ساله و بیشتر حاکی از آن است که تقریباً 42.0 درصد از مردان و 56.0 درصد از زنان در گروه سنی 29-25 ساله به مدت یکسال و بیشتر در انتظار یافتن شغل بوده اند همچنین تقریباً 29.4 درصد از مردان و 57.1 درصد زنان در گروه سنی 30 ساله و بیشتر به مدت یکسال و بیشتر در انتظار یافتن شغل بوده اند.

به نظر می رسد بالا بودن این میزان در زنان به دلیل حساسیت آنها برای یافتن نوع کار مورد علاقه و نیز عدم مسئولیت مستقیم آنان در تأمین معاش خانواده نسبت به مردان و یا به لحاظ ترجیح کارفرمایان در بکارگماری مردان نسبت به زنان باشد. سهم بیکاری 15تا29ساله از کل بیکاران کشور در سال 97 تقریباً 52.9 درصد است،سهم بیکاران با طول مدت بیکاری بلندمدت از کل بیکاران کشور در سال 97، تقریباً 37.8 درصد است.