زیان چندصد میلیاردی غول نفتی/ عرضه آرامکو در بورس به تعویق می‌افتد؟

نگاهی به پیشینه و عملکرد این شرکت بزرگ نفتی عربستانی نشان از اهمیت آن در اقتصاد جهانی دارد. شرکتی که ترامپ برای تحریم نفتی ایران از آن به عنوان جایگزین تولید نفت ایران نام می‌برد.

بعد از تحریم و کاهش صادرات نفتی ایران، آرامکو یکی از گزینه‌های مناسب جهت ورود به بازار نفت ایران در منطقه بود. خالد الفالح وزیر انرژی عربستان بعد از تحریم نفتی ایران طی نشستی در مورد چگونگی تأمین نیازهای نفتی ژاپن به عنوان یکی از مشتریان نفت ایران توسط عربستان با وزیر اقتصاد و تجارت ژاپن گفتگو کرد.

این دو مقام امروز در امارات با هم دیدار کردند. الفالح به گزارشگران گفت: «آن‌ها درباره مسائلی مانند امنیت انرژی ژاپن و نحوه کمک عربستان برای تأمین نیازهای نفتی این کشور صحبت کردند».

آرامکو سعودی غول نفتی عربستان

شرکت آرامکو به عنوان یکی از پولدارترین شرکت‌های دنیا درآمدی نزدیک ۳۵۵.۹۰۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۸ به‌عنوان یکی از سودآورترین و باارزش‌ترین شرکت‌های جهان شناخته می‌شود. ارزش بازار آرامکو در دنیا معادل ۱۰ تریلیون دلار آمریکا برآورد شده است.

بلومبرگ در گزارشی سود خالص این شرکت را تقریباً با سود خالص شرکت‌های اپل، آلفابت، گوگل و اکسون‌موبیل برابر دانسته است، اگرچه فهرست درآمد این شرکت سعودی، از زمان تأسیس آن در سال ۱۹۷۰ تاکنون فاش نشده است.

زمان آغازبه‌کار شرکت سعودی آرامکو با سرمایه گذاری استاندار اویل کالیفرنیا به ۲۹ مه ۱۹۳۳ برمی‌گردد. طی ۱۰ سال حفاری بالاخره این شرکت توانست به استخراج نفت دست پیدا کند. در سال ۱۹۴۴ شرکت استاندار اویل کالیفرنیا-عربستان، نام خود را به شرکت نفتی عربستان-آمریکا یا «آرامکو» تغییر داد. در سال ۱۹۴۸ شرکت استاندارد اویل نیوجرسی (موبیل) ۳۰٪ درصد و شرکت سوکونی وکیوم (اکسون) معادل ۱۰٪ درصد از سهام این شرکت را خریداری کردند و به این ترتیب شرکت استاندارد اویل کالیفرنیا (شورون) و شرکت نفت تگزاس (تکزاکو) به‌عنوان سرمایه‌گذار در یکدیگر ادغام شده و هریک سهمی برابر ۳۰٪ درصد را به خود اختصاص دادند.

در سال ۱۹۵۰، ملک عبدالعزیز بن آل سعود با تهدید به ملی کردن تأسیسات نفت کشور، شرکت آرامکو را وادار ساخت تا سود حاصل از فروش نفت را به صورت مساوی و پنجاه-پنجاه میان شرکت و دولت عربستان تقسیم نماید.

در سال ۱۹۷۳، دولت عربستان سعودی ۲۵٪ درصد از سهام آرامکو را از آن خود ساخت. این رقم را تا سال ۱۹۷۵ به ۶۰٪ درصد افزایش یافت و تا سال ۱۹۸۰ با تصاحب ۱۰۰٪ سهام شرکت، کنترل کامل شرکت آرامکو را به دست گرفت. در ماه نوامبر سال ۱۹۸۸، شرکت نفتی عربستان-آمریکا، نام خود را به شرکت نفت عربستان سعودی یا سعودی آرامکو تغییر داد.

این شرکت همچنین دارای بالاترین حجم ذخایر نفتی ثبت شده‌است. شرکت سعودی آرامکو، مسئولیت ۹۹٪ درصد از ذخائر نفت خام کشور عربستان سعودی، به میزان ۲۵۹ میلیارد بشکه (در حدود یک چهارم مجموع ذخائر نفت فعلی جهان) می‌رسد، بر عهده دارد. این شرکت دولتی عربستان مالک اصلی میدان نفتی غوار است که بزرگترین میدان نفتی جهان به‌شمار می‌آید. ذخایر تقریبی این میدان در حدود ۱۲ برابر ذخائر نفتی کل ایالات متحده آمریکا است. بزرگ‌ترین میدان نفتی جهان در کنار این ذخایر نفتی دارای ۲۷۹ هزار میلیارد متر مکعب ذخایر درجای گاز طبیعی است.

تولید سالانه نفت خام این شرکت، معادل ۱۰ میلیون بشکه است. شرکت سعودی آرامکو در بین کمپانی‌های نفتی، بالاترین سطح تولید را دارد. این شرکت به‌طور میانگین معادل ۱۰ میلیون و ۶۲۵ هزار بشکه در روز، نفت خام تولید می‌نماید.

شرکت نفتی سعودی آرامکو در مجموع دارای ۱۵ پالایشگاه نفت است، که ۴ پالایشگاه در مالکیت کامل آن و ۱۱ پالایشگاه دیگر با مشارکت شرکت‌های دیگر است.

پالایشگاه جده، پالایشگاه ریاض، پالایشگاه ینبع و پالایشگاه رأس تنوره به طور کامل در مالکیت آرامکو بوده و ۶ پالایشگاه آرامکو موبیل با مشارکت اکسون‌موبیل، پالایشگاه آرامکو شل با مشارکت رویال داچ شل، پالایشگاه پترو رابغ با مشارکت سومیتومو کمیکال، پالایشگاه لوبریف با مشارکت شرکت سرمایه‌گذاری جدوا، پالایشگاه ساتورپ با مشارکت توتال، پالایشگاه یانبو با مشارکت ساینوپک نیز از دیگر پالایشگاههایی هستند که آرامکو به صورت مشترک در آنها سهام دارد.

این شرکت در ۵ پالایشگاه بین‌المللی معتبر دنیا نیز سهم دارد. پالایشگاه فوجیان در چین، پالایشگاه ساینوپک سنمی در چین، پالایشگاه موتیوا با مشارکت موتیوا انترپرایز در ایالات متحده آمریکا، پالایشگاه شووا شل با مشارکت رویال داچ شل در ژاپن و پالایشگاه اس-اویل با مشارکت اس-اویل در کره جنوبی.

نخستین حمله موشکی به آرامکو

سال گذشته شهریور ماه نخستین بار یکی از پالایشگاه‌های این شرکت مورد اصابت موشک‌های یمن قرار گرفت.

پس از آن پالایشگاه‌های این شرکت بارها و بارها مورد حمله موشکی و پهپادی نیروهای انصارالله یمن قرار گرفت. اما طی این یکسال صدمات و خساراتی که به این شرکت وارد شد به اندازه حمله اخیر پهپادهای یمنی به این شرکت طی روزهای گذشته نبود.

طبق گزارش دویچه وله حمله به تأسیسات شرکت ملی نفت عربستان لطمات وسیعی بر جا گذاشته است. قرار است که این شرکت تا چند هفته دیگر وارد بازار بورس شود. تحلیل‌گران تخمین می‌زنند که ارزش این شرکت با این حمله "۵۰۰ میلیارد دلار افت کرده باشد".

آرزوی برباد رفته آرامکو

به گزارش ایسنا امین ناصر، مهندس ۶۱ ساله سعودی و مدیرعامل شرکت "آرامکو"، قصد داشت ظرف چند هفته آینده این بزرگ‌ترین شرکت نفتی جهان را وارد بازار بورس کند؛ اتفاقی که بازارهای بین‌المللی بورس بی‌صبرانه انتظارش را می‌کشند، چرا که قرار بوده که این بزرگ‌ترین ورود یک شرکت به بازار بورس از نظر حجم سرمایه باشد.

شبکه "ان‌تی‌وی" در گزارشی به قلم "ولفرام وایمر" می‌نویسد، ریاض امید دارد که ارزش این شرکت بیش از دو هزار میلیارد دلار تعیین شود. با نگاهی به ارزش شرکت "لوفت‌هانزا" که هفت میلیارد دلار است می‌فهمیم اگر چنین اتفاقی بیافتد ارزش "آرامکو" حدود ۳۰۰ برابر "لوفت‌هانزا" خواهد شد.

این حملات زیان‌های اقتصادی عظیمی به بار آورده‌اند که بر ارزش "آرامکو" به‌سرعت تأثیر گذاشته است. تحلیل‌گران پتروشیمی در لندن می‌گویند، سرمایه‌گذاران جهان از این پس ریسک سرمایه‌گذاری در این شرکت را بالاتر از گذشته می‌دانند و ارزش سهام "آرامکو" در شرایط فعلی با خطر ریزش شدید روبروست.

از نظر آن‌ها، حتی اگر اوضاع در این شرکت به‌سرعت به حال عادی بازگردد ارزش درازمدت این شرکت باید کاملاً از نو ارزیابی شود.

به گفته آن‌ها، اکنون دیگر آسیب‌پذیری آرامکو بر همگان روشن شده و کسی ارزش درازمدت این شرکت را بیش از یک‌ونیم هزار میلیارد دلار ارزیابی نمی‌کند. با این وصف می‌توان گفت که ارزش این شرکت تنها در یک‌شب دست کم ۵۰۰ میلیارد دلار پایین آمده است.

قرار بود که اولین ورود "آرامکو" به بازار بورس در اوایل نوامبر اتفاق بیافتد. شاهزاده عبدالعزیز بن سلمان، وزیر جدید انرژی عربستان، چند هفته پیش گفته بود، این کشور در صدد است "آرامکو" را هر چه سریع‌تر وارد بازار بورس کند. حتی بنا بود "آرامکو" ابتدا فقط وارد بازار داخلی بورس شده و در سال ۲۰۲۰ وارد بازار بین‌المللی بورس (احتمالاً لندن) شود. اینک با این حملات همه این طرح‌ها به مخاطره افتاده است.

فروش سهام شرکت "آرامکو" طرح برجسته محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان بود. او قصد داشت که درآمد حاصل از این فروش را در صنایع جدید سرمایه‌گذاری کند تا اقتصاد عربستان را چندوجهی کرده و از وابستگی به عایدات نفتی برهاند. طرح او این بود که ابتدا پنج‌درصد از ارزش کل شرکت به صورت سهام وارد بازار بورس شده و ۱۰۰ میلیارد دلار درآمد به دست بیاید.

شرکت "آرامکو" هر روز ۵۰۰ میلیون دلار سوآوری داشته است. این شرکت روزانه ۱۰ میلیون بشکه نفت استخراج می‌کند که سه برابر شرکت‌های نفتی نظیر "اکسون‌موبیل" است.

حمله به دو پالایشگاه این شرکت باعث شد که حدود نیمی از تولیدات نفتی و گازی آن متوقف شود. لطمات وسیع گزارش شده ولی هنوز جزئیات ابعاد آن روشن نشده است. برخی از کارشناسان بر این باورند که بازسازی و ترمیم خرابی‌های ناشی از حمله به پالایشگاه "بقیق" می‌تواند چندین ماه طول بکشد.