چگونه پوتین دلال اعظم قدرت شد؟

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، روز‌های خوبی را سپری می‌کند. تلاش‌های او برای تبدیل روسیه به «ضامن صلح و امنیت بین الملل» به نتیجه رسیده و حداقل در خاورمیانه همه طرف‌ها برای دستیابی به اهداف‌شان به کاخ کرملین رجوع می‌کنند.
به گزارش سایت طلا به نقل از فرارو، حمله نظامی ترکیه به شمال شرق سوریه، ناگهان اوضاع میدانی آن منطقه را دگرگون کرد و فرصت کم نظیری در اختیار روسیه قرار داد تا نقش داور مسابقه را به عهده گیرد. ورود ارتش ترکیه به شمال سوریه، گروه‌های کردی مستقر در آن منطقه را در موقعیت سختی قرار داد به طوری که پس از چند سال مجبور شدند با دولت سوریه به توافق برسند. این توافق با نظارت روسیه انجام شد.
عصر چهارشنبه گذشته، ترکیه سومین عملیات نظامی خود در خاک سوریه را با هدف مقابله با گروه‌های مسلح کردی و ایجاد یک منطقه امن و نیز بازگرداندن آوارگان سوریه به این منطقه آغاز کرد. عملیات ترکیه، که «چشمه صلح» نام دارد، زمانی آغاز شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در اقدامی مناقشه‌برانگیز، دستور خروج نیرو‌های آمریکایی از منطقه عملیات ترکیه در شمال شرق سوریه را صادر کرد. امری که حمله ترکیه را تسهیل کرد و توسط بسیاری از ناظران، «خیانتی» به کرد‌های سوریه قلمداد شد. چرا که گروه عمدتا کردی موسوم به «نیرو‌های دمکراتیک سوریه» متحد کلیدی آمریکا در جنگ علیه داعش بود.

راه کرد‌های سوریه و ترکیه هر دو به پوتین ختم می‌شود

عقب‌نشینی آمریکا از شمال سوریه و حمله نظامی ترکیه، هیچ راهی جز تفاهم با دولت سوریه برای مظلوم عبدی، فرمانده نیرو‌های دمکراتیک سوریه، باقی نگذاشت. عبدی یک سال پیش با تلاش‌های همکارانش در زمینه لزوم تفاهم با مسکو و دمشق مخالفت می‌کرد، چون به حمایت آمریکا اطمینان داشت. اما تهاجم وسیع و قاطع ترکیه او را به پایگاه هوایی روسیه در حمیمیم برد. جایی که او با وساطت روسیه، با دولت سوریه بر سر استقرار ارتش سوریه در مناطق تحت سیطره کرد‌ها به توافق رسید.
شنبه شب گذشته، عبدی در پایگاه روسیه در حمیمیم با افسران ارتش سوریه به توافق رسید که بار دیگر ارتش سوریه در مناطق کردنشین مستقر شود. یگان‌های ارتش سوریه هم برای نخستین بار در چند سال از رود فرات عبور کردند و وارد مناطقی مانند تل تمر در نزدیکی مرز سوریه و ترکیه شدند. کرد‌ها اصرار می‌کنند که این توافق صرفا «نظامی» است و مسائل سیاسی را شامل نمی‌شود. به همین دلیل، پرچم سوریه را از برخی ساختمان‌های دولتی مجددا پایین کشیدند. اما واضح است که اوضاع میدانی، ماهیت تفاهمات سیاسی را هم مشخص خواهد کرد.

مذاکرات حمیمیم که از آغاز شب تا سپیده دم ادامه داشت، گام مهمی در مسیر حل و فصل اختلافات چندساله کرد‌های سوریه با دولت این کشور بود. این اختلافات هنوز به طور کامل حل نشده، ولی به احتمال زیاد در روز‌های آینده زیرنظر روس‌ها حل خواهد شد.
پس از تفاهم کرد‌ها با دمشق، ماموریت بعدی روسیه آغاز شد و آن جلوگیری از وقوع درگیری میان ارتش سوریه و ترکیه است. نیرو‌های نظامی هر دو کشور در شهر منبج در شمال حلب، رو در روی یکدیگر قرار گرفتند و بر اساس برخی گزارش‌ها، ارتش سوریه یک سرباز ارتش ترکیه را کشت. روسیه برای تنظیم تحرکات میدانی، در منطقه حائل میان نیرو‌های سوریه و ترکیه در شمال غرب منبج گشت‌های نظامی دایر کرد. وزارت دفاع روسیه نیز اعلام کرد که نیرو‌های روسی و ترکیه‌ای، تحرکات زمینی در منبج را با هم هماهنگ می‌کنند. همزمان، الکساندر لاورنتییف، نماینده ویژه کرملین در امور سوریه، تصریح کرد روسیه نخواهد گذاشت میان نیرو‌های سوریه و ترکیه درگیری نظامی رخ دهد. وی افزود گفتگو‌ها میان دو طرف از طریق واسطه‌های روس ادامه دارد.

"دلال اعظم قدرت"
روسیه تحرکات میدانی نیرو‌های ترکیه و سوریه را کنترل کرد و از دو طرف خواست بر اساس توافقنامه آدانا همکاری کنند. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، روز چهارشنبه، آمادگی کشورش برای کمک به تسهیل این همکاری را اعلام کرد.
توافق آدانا در سال ۱۹۹۸ بین ترکیه و سوریه امضا شد و بر اساس آن، سوریه حمایت از «حزب کارگران کردستان» را متوقف کرد و ترکیه نیز این اجازه را کسب کرد که در عمق پنج کیلومتری خاک سوریه علیه تهدیدات احتمالی، عملیات نظامی انجام دهد. با شروع عملیات جدید ترکیه در شمال شرق سوریه، بار دیگر ایده احیای این توافق به عنوان زمینه‌ای برای حل اختلافات سوریه و ترکیه مطرح شده است. روسیه نیز معتقد است این توافق، چارچوب مناسبی برای آغاز همکاری مرزی میان ترکیه و سوریه است.
در حالی که افسران روس به شدت مشغول تنظیم تحرکات میدانی در مناطق ملتهب سوریه بودند، ولادیمیر پوتین ظهر دوشنبه وارد عربستان شد. وی در جریان این سفر، ۲۰ توافق اقتصادی و تجاری با این کشور امضا کرد. پس از عربستان، پوتین عازم امارات شد و آنجا نیز توافق‌های متعددی امضا کرد.

سفر‌های پوتین و نیز برجسته شدن نقش روسیه در تحولات میدانی و سیاسی سوریه، موجب شد که بسیاری از ناظران در شرق و غرب از افزایش نفوذ روسیه در جهان، خصوصا در خاورمیانه سخن بگویند. روزنامه دیلی تلگراف بریتانیا در گزارشی نوشت: «همزمان با عقب نشینی آمریکا از خاورمیانه، روسیه مسئولیت دلال اعظم قدرت در خاورمیانه را به عهده گرفت.» روزنامه رأی الیوم نیز در سرمقاله روز سه شنبه خود با اشاره به سفر پوتین به ریاض و ابوظبی، نوشت: «دست پوتین از امضای توافقات تجاری، نظامی و نفتی خسته شد.»
ماکسیم ترودولیوبف، پژوهشگر ارشد انستیتوی کنان و روزنامه نگار در روزنامه روسی ویدوموستی، طی یادداشتی تحت عنوان «ترکیه حمله می‌کند، روسیه پیشروی می‌کند» در مرکز ویلسون، هدف جامع روسیه را حفظ و ارتقا دادن نقش خود به عنوان دلایل قدرت در سخت‌ترین منطقه جهان، یعنی خاورمیانه، دانست. به گفته این کارشناس، مسکو تاکنون موفق شده است که تایید دیگران را برای این نقش بگیرد. بازیگران متنوعی مانند ایران، اسرائیل، اردن، عربستان، سوریه و ترکیه همگی نقش روسیه را تایید می‌کنند. اکثر سران این کشورها، ممکن است نخواهند با یکدیگر گفتگو کنند. اما هر کدام از آن‌ها به طور جداگانه با پوتین گفتگو می‌کنند.

پوتین همواره دنبال این بود که اعتبار روسیه را در عرصه جهانی بازگرداند. وی برای این کار، به نفع دولت بشار اسد در سوریه مداخله نظامی کرد، ولی در عین حال، روابطش با سایر بازیگران منطقه‌ای و بین المللی دخیل در سوریه را حفظ کرد. جدای از این، روابط دوجانبه روسیه را تقریبا با همه کشور‌های منطقه بهبود بخشید. امروز بیش از هر زمان دیگری، تلاش‌های پوتین در خاورمیانه موفق به نظر می‌رسد.