چین با 854 میلیون کاربر اینترنتی، بیش از دو برابر کل جمعیت ایالات متحده کاربر آنلاین دارد. اما به دلیل سیستم بسیار پیچیده فیلترینگ در چین، برای اکثر این کاربران، وبسایت‌های محبوب جهانی به سادگی قابل دسترسی نیست. این سیستم فیلترینگ «دیوار آتشین چین» نامیده می‌شود اما این عنوانی نیست که به صورت رسمی از سوی دولت چین که سیاست‌ها و استراتژی‌های غیرشفاف برای کنترل اینترنت دارد مورد استفاده قرار گیرد. به هرحال از زمانی که در مجله مشهور وایرد در سال 1997 به آن لقب دیوار آتشین داده شد، این عنوان برای سانسور اینترنت در چین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دیوار آتشین حدود یک دهه پس از اینکه اولین ایمیل از چین فرستاده شد به وجود آمد. پس از اینکه چین در سال 1994 به شبکه جهانی وب دسترسی پیدا کرد، کافی‌نت‌های زیادی در شهرهای بزرگ چین آغاز به کار کردند. دولت و کاربران نت هر دو به این نتیجه رسیدند که جریان آزاد اطلاعات می‌تواند پیامدهای عظیم سیاسی داشته باشد. درست در همین مقطع و در سال 1996 دولت چین اقداماتی را برای کنترل اینترنت آغاز کرد.
دولت قانونی را تصویب کرد که در آن همه ارائه‌دهندگان سرویس اینترنت ملزم بودند تا اینترنت را از طریق پورت‌های بین‌المللی که توسط وزارت پست و مخابرات تعبیه شده بود ارائه دهند. در سال 1998 وقتی که 2.1 میلیون نفر در چین به اینترنت دسترسی داشتند دولت نشان داد که در خصوص رفتار آنلاین کاربران چقدر جدی است. در این سال یک مهندس نرم‌افزار برای اشتراک‌گذاری 30 هزار آدرس ایمیل با یک مجله طرفدار دموکراسی در آمریکا به زندان محکوم شد.
وقتی صحبت از دیوار مجازی برای محدود کردن دسترسی به دنیای بیرونی می‌شود، همه کاربران چینی تقصیر را به گردن «فانگ بین‌ژینگ» می‌اندازند که لقب «پدر» دیوار آتشین را یدک می‌کشد. وی استاد علوم کامپیوتر در موسسه تکنولوژی هاربین بود که در سال 1998 سرطراح پروژه‌ای شد که به دیوار آتشین معروف گشت.
گزارش‌ها حاکی از آن است که پروژه مذکور در «مرکز هماهنگی فنی شبکه ملی کامپیوتر» که در سال 1999 در وزارت صنعت و فناوری اطلاعات شکل گرفت شروع شد. در این دوره برنامه کنترل اینترنت توسط چین کاملا آشکار بود. در همین زمان گوگل نسخه چینی موتور جستجوی خود را در سال 2000 راه‌اندازی کرد که دسترسی به آن کند، نامطمئن و در 10 درصد مواقع مسدود بود. در سال 2002 دسترسی به گوگل در سرتاسر چین به مدت 9 روز برای اولین بار به طور کامل مسدود شد. در سال 2003 مجددا دسترسی به موتور جستجوی گوگل مسدود شد و همزمان دیوار آتشین چین نیز کار خود را آغاز کرد.
در طول زمان، شمار سایت‌های مسدودی در چین به 10 هزار رسیده است. لیست سیاه شامل شبکه‌های اجتماعی نظیر فیسبوک، اینستاگرام و واتس‌آپ؛ بنگاه‌های خبری همچون بلومبرگ، وال‌استریت ژورنال و نیوریورک تایمز؛ و ابزارهای محبوبی نظیر دراپ‌باکس و گوگل داریو (و در واقع همه خدمات گوگل) می‌شود.
طی سال‌های گذشته همواره دو دیدگاه درخصوص دیوار آتشین مطرح بوده است. عده‌ای آن را سرکوب‌کننده نوآوری و خلاقیت در چین دانسته و برخی نیز چنین سیاستی را حامی شرکت‌های فناوری نظیر بیدو، تنست، علی‌بابا و غیره دانسته که بدون رقیب جدی توانسته‌اند رشد سریعی کرده و بازار داخلی را در سیطره محصولات و خدمات خود درآورند.
جنبه دیگری که در خصوص دیوار آتشین مطرح است، میزان تمایل کاربران اینترنتی در چین برای دسترسی به مطالب خارج از دیوار آتشین است. بررسی‌ها و تحقیقاتی که از سوی برخی مراجع غربی نظیر روزنامه نیوریورک تایمز یا دانشکده روزنامه‌نگاری دانشگاه میسوی آمریکا انجام شده، نشان می‌دهند رفتار اینترنتی چینی‌ها حتی در صورت حذف فرضی دیوار آتشین نیز تغییر چندانی نخواهد کرد و چینی‌ها تمایل دارند تا به دلایل فنی و فرهنگی از خدمات محلی بومی خود در این عرصه بهره ببرند.
انتهای پیام /