دستورالعمل انتشار اوراق صکوک استصناع ریالی و ارزی
بانک مرکزی در ابلاغیه‌ای دستورالعمل اجرایی انتشار صکوک استصناع ریالی و ارزی را ابلاغ کرد. بر اساس این ابلاغیه انتشار صکوک استصناع ریالی تنها توسط ناشر در بازارهای مالی با مجوز بانک مرکزی ممکن است، اما امکان فروش قبل از سررسید اوراق و معافیت مالیاتی درآمد‌های ناشی از نقل و انتقال این صکوک از مهم‌ترین خاصیت‌های این ابزار تامین مالی هستند.
تاریخ: ۲۰/تير/۹۱ ساعت ۱۲:۳۲ | اقتصاد جهانی شناسه خبر: ۶۱۳۱
به گزارش سایت طلا به نقل از دنیای اقتصاد، همچنین براساس این ابلاغیه عامل (موسسه اعتباری که به پیشنهاد بانی و با تایید بانک مرکزی انتخاب می‌شود) وظیفه عرضه اولیه صکوک از سوی ناشر استصناع و پرداخت اجاره‌بها در سررسیدهای معین و بازپرداخت مبلغ اصل صکوک به سرمایه‌گذاران در سررسید نهایی صکوک را از طریق ناشر و به پشتوانه اخذ وثیقه از بانی بر عهده دارد. منظوراز بانی «شرکت‌های دولتی، موسسات‌اعتباری و شهرداری‌ها هستند که صکوک استصناع برای تامین مالی آنها منتشر می شود».
صکوک استصناع ریالی
بانک مرکزی در این بخشنامه دستورالعمل انتشار صکوک استصناع ریالی را در 23 ماده و 9 تبصره تصویب کرده است. منظور از «استصناع» قراردادی است که به موجب آن یکی از طرفین (سازنده) در مقابل مبلغی معین، متعهد به تولید تبدیل و با تحویل کالا یا اجرای طرح با مشخصات مورد تقاضا و تحویل آن در دوره زمانی معین به طرف دیگر، یعنی سفارش دهنده، می‌شود.
در بخش اول این ابلاغیه شش بخشی که مربوط به تعاریف پایه‌ای است، آمده است: «منظور از ناشر شخصی حقوقی است که برای انتشار صکوک استصناع و منحصرا تا پایان سررسید اوراق توسط عامل تعیین می‌شود.» همچنین در تعریف عامل آمده است: «موسسه اعتباری است که به پیشنهاد بانی و با تایید بانک مرکزی انتخاب می‌شود.» منظور از بانی نیز به این شکل مطرح شده است: «شرکت‌های دولتی، موسسات اعتباری و شهرداری‌ها هستند که انتشار صکوک استصناع برای تامین مالی آنها انجام می‌شود.» اما در مورد نحوه انتشار اوراق در بخش سوم این ابلاغیه که به شرایط انتشار صکوک مربوط است، آمده است: «انتشار صکوک استصناع صرفا توسط ناشر در بازارهای مالی با مجوز بانک مرکزی ممکن است.»
بر اساس ماده چهار این ابلاغیه عامل، وظیفه عرضه اولیه صکوک از سوی ناشر استصناع و پرداخت اجاره‌بها در سررسیدهای معین و بازپرداخت مبلغ اصل صکوک به سرمایه‌گذاران در سررسید نهایی صکوک را از طریق ناشر و به پشتوانه اخذ وثیقه از بانی بر عهده دارد.
معرفی ضامن توسط بانی، تایید از بانک مرکزی
نقش ضامن نیز به این شکل تعیین شده است: «ضامن وظیفه تضمین پرداخت مبلغ اجاره‌بها و حسب مورد بهای خرید دارایی، از بانی به ناشر و از ناشر به دارندگان صکوک را عهده دار بوده و تنها از میان موسسات اعتباری بانک مرکزی، بیمه‌ها، شرکت‌های تامین سرمایه، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و نهاد‌های عمومی غیردولتی انتخاب خواهد شد.» همچنین ابلاغیه تاکید دارد: «ضامن توسط بانی معرفی و با تایید بانک مرکزی تعیین می‌شود.»تبصره اول این ابلاغیه در این ماده دیده می‌شود. بر اساس این تبصره «ضامن باید مستقل از بانی بوده و ذی‌نفع واحد محسوب نشود.» هرچند بر اساس تبصره سوم که باز هم در زیر این ماده ملاحظه می‌شود، «عامل می‌تواند با تایید بانک مرکزی ضامن نیز باشد.»
نظارت بر پروژه بر عهده بانی است
ماده هشتم این ابلاغیه تاکید دارد : ناظر پروژه در طول دوره اوراق، بر پیشرفت و کیفیت ساخت دارایی طبق شرایط مندرج در قرارداد بین بانی و ناشر نظارت می‌کند که بر اساس تبصره‌ای ناظر پروژه همان بانی است.
قابلیت معامله پیش از سررسید
اما شاید یکی از مهم‌ترین خاصیت‌هایی که این دسته اوراق دارا هستند و آنها را از نظر کارکرد اقتصادی تا حد خوبی کارآتر می‌کند، امکان فروش قبل از تاریخ سررسید است.بر اساس ماده نهم این ابلاغیه صکوک استصناع قابلیت معامله پیش از سررسید را با شرایط تصریح شده توسط بانک مرکزی در بانک عامل خواهد داشت. امکان معامله این صکوک در بورس یا فرابورس نیز در صورت پذیرش از سوی سازمان اوراق بهادار بر اساس این ابلاغیه وجود دارد.
معافیت مالیاتی درآمد‌های نقل‌وانتقال صکوک
ماده 11 ابلاغیه در زیر بخش چهارم که بر شرایط دارایی ناظر است، اشاره دارد: « عامل مکلف است ترتیبی اتخاذ نماید تا دارایی در طول دوره قرارداد استصناع و به میزان پیشرفت از سوی سازنده بیمه شود.» همچنین بر اساس مفاد بخش پنجم این ابلاغیه، صکوک استصناع مدنظر این دستورالعمل ناظر بر سه دسته قرارداد صلح بین ناشر و سرمایه‌گذاران، قرارداد استصناع بین ناشر و سازنده و قرارداد اجاره به شرط تملیک بین ناشر و بانی است.
ابلاغیه تاکید کرده است: حداقل مدت زمان صکوک متناسب با دوره ساخت کالا است. ماده دیگری از ابلاغیه نیز درآمد‌های ناشی از نقل‌وانتقال این صکوک را معاف از پرداخت هر گونه مالیات اعلام کرده است. بخش ششم ابلاغیه به شرایط صدور مجوز برمی‌گردد. در این بخش اطلاعات و اسناد لازم برای صدور مجوز شامل بر: مشخصات بانی، صورت‌های مالی، گزارش بالاترین مرجع تصمیم‌گیری، گزارش تحلیل ریسک‌های مرتبط با موضوع فعالیت بانی، اعلام رتبه اعتباری معتبر صکوک استصناع، مدت قراردادهای استصناع و اجاره به شرط تملیک، میزان اجاره‌بها و نحوه پرداخت آن به سرمایه‌گذاران، تاییدیه حسابرس مستقل در خصوص ضامن صکوک استصناع و بیمه‌نامه تعیین شده است.
نهایتا ماده 21 ابلاغیه شرایطی را که در آن اوراق منتشر شده به فروش نرسند بررسی می‌کند. بر اساس این ماده در صورتی که اوراق صکوک منتشر شده به فروش نرسند عامل موظف است از طریق ناشر و با اعلام یا پیشنهاد بانک مرکزی ترتیباتی را اتخاذ نماید تا صکوک به طور کامل به فروش برسد. در غیر این صورت، بر اساس ابلاغیه، ناشر موظف است وجوه حاصل از فروش صکوک استصناع را طی مدت حداکثر یک هفته به خریداران بازگرداند و هزینه‌های مالی ناشی از این امر به عهده بانی خواهد بود.
صکوک استصناع ارزی
دستورالعمل انتشار صکوک استصناع ارزی تا حد زیادی به موارد اشاره شده در مورد صکوک استصناع ریالی نزدیک است. این دستورالعمل در 24 ماده 9 ماده تصویب و ابلاغ شده است.
بر اساس ماده‌ای از این دستورالعمل انتشار صکوک استصناع، تنها توسط ناشر در بازارهای مالی داخلی و بین‌المللی با مجوز بانک مرکزی مجاز می‌باشد.
ماده دیگری از این ابلاغیه تاکید دارد در صورت عرضه بین‌المللی اوراق، ناشر می‌تواند تمام یا بخشی از وظایف خود را به کارگزار تفویض کند که در آن منظور از کارگزار «بانک یا موسسه مالی دارای صلاحیت و فعال در بازارهای بین‌المللی و با تایید بانک مرکزی است که در صورت عرضه بین‌المللی اوراق، از طرف ناشر انتخاب می‌شود تا نسبت به کلیه امور مربوط به کارگزاری اوراق از انتشار تا تسویه اقدام نماید.» در مورد صکوک استصناع ارزی همانند همتای ریالی خود، تقسیط مبلغ مال‌الاجاره می‌تواند به صورتی انجام شود که در آخرین قسط مبلغی معادل اصل سرمایه توسط بانی به ناشر پرداخت شود.
