آیا وزارت خارجه می‌تواند سفیر بریتانیا را از ایران اخراج کند؟

شب گذشته جمعی از افراد و برخی دانشجویان در اعتراض به ساقط شدن هواپیمای اوکراینی تجمعی را مقابل دانشگاه امیرکبیر انجام دادند که ساعاتی بعد سمت و سوی رادیکال به خود گرفت و شعارهای ساختارشکنانه سر داده شد. خبر مهم این تجمع مربوط به حضور رابرت مکر سفیر بریتانیا در تهران مقابل بود که توسط ماموران ناجا دستگیر و ساعاتی بعد آزاد شد.

منابع مطلع گفته‌اند مغازه‌ای روبروی دانشگاه امیرکبیر محل اصلی هماهنگی‌های سفیر انگلیس در این ماجرا بوده است و وی اقدام به سازماندهی و تحریک و هدایت برخی اقدامات رادیکال و ساختارشکنانه کرده بود.

وزارت امور خارجه نیز صبح امروز در اطلاعیه‌ای اعلام کرد، در انتظار گزارش نیروی انتظامی و اطلاع از جزییات امر در این خصوص است.

با توجه به حضور نامتعارف سفیر انگلستان در این تجمع، ایران می‌تواند براساس قانون کنوانسیون وین درباره روابط کنسولی وی را عنصر نامطلوب تشخیص داده و خواستار اخراج وی به‌دلیل دخالت در امور داخلی ایران شود.

کنوانسیون وین درباره روابط کنسولی یک معاهده بین‌المللی در مورد روابط کنسولی است که سال 53 در ایران به تصویب رسیده و در اکثر کشورهای جهان -ازجمله ایران و انگلستان- اعتبار قانونی دارد.

اگر براساس گزارش ناجا حضور سفیر در این تجمع برای تحریک افراد یا سمت و سو دادن به تظاهرات‌کنندگان باشد(امری که شاهدان عینی آن را تایید می‌کنند) این حرکت سفیر مصداق دخالت در امور داخلی کشور است. براساس ماده 55 قانون کنوانسیون وین، "کلیه اشخاصی که از مزایا و مصونیتها بهره‌مند می‌باشند بدون آن که به مزایا و مصونیتهای آنان لطمه‌ای وارد آید مکلفند قوانین و مقررات دولت‌پذیرنده را محترم شمرده و از مداخله در امور داخلی آن دولت خودداری کنند."

براین اساس می‌توان براساس ماده 23 قانون کنوانسیون وین که مربوط به ماموران کنسولی است، رابرت مکر را عنصر نامطلوب دانست و درخواست اخراج وی را کرد.

بند یک ماده 23 قانون کنوانسیون وین(و همچنین ماده 9 کنوانسیون) می‌گوید "دولت پذیرنده می‌تواند در هر زمان به دولت فرستنده اطلاع دهد که یکی از مأموران کنسولی را شخصی نامطلوب می‌داند یا هر یک از کارکنان دیگر‌کنسولی را غیر قابل قبول می‌شمارد. در این صورت دولت فرستنده حسب مورد شخص مورد نظر را فرا خوانده یا به مأموریت او در آن پست کنسولی‌ پایان می‌دهد."

هرچند تشخیص دادن عنصر نامطلوب صرفا ارتباطی به مداخله در امور داخلی ندارد و هرگاه دولت پذیرنده چنین چیزی را تشخیص دهد، از دولت فرستنده می‌تواند بخواهد مامور خود را برگرداند و اگر کشور فرستند در بازه زمانی معقول از برگرداندن آن شخص امتناع کند، کشور پذیرا آن فرد را دیپلمات تشخیص نمی‌دهد.