وضعیت بازار دلار در ابتدای روز سه‌شنبه تفاوت مهمی با روزهای پیشین داشت و آن تمایل این ارز برای نزدیک شدن هر چه بیشتر به ابتدای کانال ۱۳ هزار تومانی بود. ساعت ۱۱ ظهر دیروز عمده معامله‌گران تمایل به فروش داشتند و قیمت به حوالی ۱۳هزار و ۳۰۰ تومانی رسیده بود. نیم ساعت از آغاز فعالیت بازار نگذشته بود که قیمت دلار تا ۱۳ هزار و ۲۶۰ تومان عقب‌نشینی کرد؛ این قیمت ۱۷۰ تومان کمتر از بهای بسته شده روز دوشنبه بود.
با برخورد به این نقطه، کم‌کم مقاومت معامله‌گران بیشتر و کاهش بیشتر این ارز سخت‌تر شد. با این حال از نظر فعالان اعلام خبر فعال شدن مکانیزم حل اختلاف در برجام (ماشه) موجب شد که موقعیت معامله‌گران با سرعت بیشتری تغییر کند، به‌طوری‌که افزایش خریدها موجب شد که حدود ساعت ۴ بعدازظهر هر دلار در بازار آزاد با قیمت ۱۳ هزار و ۴۹۰ تومان به فروش برسد. این قیمت ۲۳۰ تومان از کف ابتدای روز بالاتر بود و افزایشی ۶۰ تومانی را نیز نسبت به قیمت بسته شده روز سوم هفته نشان می‌داد.
در واکنش به افزایش قیمت دلار، سکه تمام‌بهار آزادی کانال ۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی را شکست و با ۵۰ هزار تومان افزایش به بهای ۴ میلیون و ۸۲۰ هزار تومان رسید. این افزایش در حالی رخ داد که در بازارهای جهانی، طلا تا ساعت چهار بعدازظهر زیر سطح هزار و ۵۵۰ دلار باقی مانده بود و تمایلی برای افزایش از خود نشان نمی‌داد.
محرک سیاسی یا فنی؟
برخی فعالان اعتقاد داشتند که افزایش قیمت دلار در روز سه‌شنبه ناشی از جو روانی بود که پیرامون فعال شدن مکانیزم ماشه از سوی کشورهای اروپایی صورت گرفت.
آلمان، انگلیس و فرانسه با انتشار بیانیه‌ای در بروکسل، مکانیزم حل اختلاف در برجام (ماشه) را فعال کردند. «مکانیزم ماشه» سازوکار حل اختلاف پیش‌بینی شده در برجام است که اگر یکی از طرف‌های برجام به این جمع‌بندی برسد که طرف دیگر به تعهدات ذکر شده در این توافق پایبند نیست، می‌تواند به کمیسیون مشترک شکایت کند.
به گفته برخی بازیگران ارزی، شماری از معامله‌گران سعی کردند با جوسازی پیرامون بالا رفتن احتمال خروج اتحادیه اروپا از برجام و بیشتر شدن تحریم‌ها، خریدها را در بازار افزایش دهند. در این میان، عده‌ای از معامله‌گران عنوان می‌کردند، واکنشی ۲۰۰ تومانی به خبر سیاسی که نشانه‌هایی از تغییر احتمالی شرایط می‌دهد، طبیعی است. به باور این دسته بازار در ابتدا به خبر یک واکنش نشان می‌دهد و پس از آن به تدریج شوک خبری تخلیه می‌شود.
این نظرات در حالی عنوان می‌شود که رئیس کل بانک مرکزی در یکی از آخرین صحبت‌های خود عنوان می‌کند، بازار ارز به سه دلیل مشخص تحت تاثیر تنش‌های سیاسی قرار نمی‌گیرد. به گفته رئیس کل، از طریق سامانه نیما عرضه به‌صورت روان در جریان است و تقاضاهای تجاری در این سامانه مرتفع می‌شود. در مورد تقاضای اسکناس نیز از طریق شبکه صرافی‌ها عرضه به‌صورت کافی وجود دارد. رئیس کل در قسمت آخر صحبت‌هایش بیان می‌کند که کنترل گردش و جریان ریال دیگر عاملی است که بازار را در برابر شوک‌های خبری ایمن کرده است. رئیس کل به‌طور تلویحی اشاره می‌کرد که سرمایه‌گذاری در بازار ارز مناسب نیست و افراد نباید دارایی‌های خود را به این بازار بیاورند. او در این ارتباط به روند قیمت یک سال اخیر اشاره کرد و با توجه به پایین بودن سطح قیمتی نسبت به سال قبل از ضرر معامله‌گران خبر داد.
در این میان، عده‌ای از فعالان بازار نیز معتقد بودند بازار به خبر سیاسی خاصی واکنش نشان نداده است و بیشتر تحت تاثیر برخورد به کف قیمتی کوتاه‌مدت در مسیر افزایشی قرار گرفت. در واقع از نظر آنها، افزایش روز سه‌شنبه تحت تاثیر متغیرهای فنی بود. ثبات بازار ارز از قیمت آن برای بانک مرکزی مهم‌تر است.
رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه محدود کردن گردش ریال در کشور در یک سال گذشته برای کنترل بازار ارز و پول تعیین‌کننده بود، گفت: برای ما ثبات بازار ارز مهم‌تر از قیمت ارز است. در گذشته هر زمان بازار در معرض شوک‌های سیاسی و به تبع آن شوک‌های قیمتی قرار می‌گرفت، بازارساز سعی می‌کرد با حداکثرسازی عرضه خود از پیشروی قیمت‌ها جلوگیری کند. به نظر می‌رسد در دوره جدید این سیاست تغییر کرده است.
در شرایط فعلی در برابر شوک‌های سیاسی، تا حدی اجازه تعدیل قیمت‌ها داده می‌شود و به جای کنترل قیمت‌ها، بیشتر سعی در مدیریت نوسان می‌شود. این موضوع موجب می‌شود که پیش‌بینی رفتار بازارساز از یکسو برای سفته‌بازان دشوار شود و از سوی دیگر، ذخایر ارزی زیادی نیز به بهای حفظ قیمت‌ها از بین نرود.
همچنین دکتر عبدالناصر همتی در نشستی با روسای اتاق‌های مشترک ایران و کشورهای جهان گفت: کاری که بانک مرکزی در یک سال اخیر برای محدود کردن گردش ریال در کشور و جلوگیری از پولشویی انجام داد، برای کنترل بازار ارز و پول تعیین‌کننده بود. وی افزود: برای ما نرخ ارز مهم است اما ثبات بازار مهم‌تر از قیمت ارز است و همه تلاش ما در بانک مرکزی این است که ثبات بر بازار ارز و به تبع آن در سایر بازارها حاکم شود. رئیس شورای پول و اعتبار تاکید کرد: تمرکز اصلی بانک مرکزی بر کنترل پایه پولی، کنترل نقدینگی و تامین کالاهای اساسی و ضروری کشور است. دکتر همتی اظهار کرد: فعالان بخش خصوصی امروز در کنار بانک مرکزی، نقش مهمی در صادرات و تامین ارز کشور دارند.
بانک مرکزی: دلار یکساله ۵/ ۱۶ درصد ارزان شد
متوسط نرخ دلار در آبان ماه ٩٨ در بازار آزاد شهر تهران ۱۱ هزار و ۵۱۳ تومان بود که نسبت به ماه مشابه سال قبل ۵/ ۱۶ درصد کاهش داشته است.
براساس آمار بانک مرکزی متوسط قیمـت فروش یک دلار آمریکا در آبان ماه ١٣٩٨ در بازار آزاد شهر تهران ۱۱ هزار و ۵۱۳ تومان بود که در مقایسه با ماه قبل ۹/ ۰ درصد افزایش و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۵/ ۱۶ درصد کاهش داشته است.
همچنین حداقل و حداکثر نرخ فروش یک دلار آمریکا در ماه مذکور به ترتیب ۱۱ هزار و ۱۴۶ تومان و ۱۲ هزار و ۳۳۷ تومان بوده است.
همچنین در آبان ماه ١٣٩٨ متوسط قیمت فروش یک یورو در بازار آزاد شهر تهران ۱۲ هزار و ۷۲۵ تومان بود که در مقایسه با ماه قبل ۱/ ۱ درصد افزایش و نسبت به ماه مشابه سال قبل ۸/ ۱۹ درصد کاهش داشته است. همچنین حداقل و حداکثر نرخ فروش یک یورو در ماه مذکور به ترتیب ۱۲ هزار و ۴۲۷ تومان و ١۳ هزار و ۵۰۲ تومان بوده است. در هشت ماه اول سال ٩٨ متوسط قیمت فروش یک دلار آمریکا و یک یورو در بازار آزاد شهر تهران به ترتیب ۱۲ هزار و ۵۳۱ تومان و ۱۴ هزار و ۱۰۲ تومان بوده است که نسبت به دوره مشابه سال ۱۳۹۷ دلار آمریکا ۸/ ۲۲ درصد و یورو ۱/ ۱۸ درصد افزایش یافت.