آغاز نشست FATF؛ آیا ایران به لیست سیاه وارد می‌شود؟
اظهارات همتی نشان می‌دهد که بانک مرکزی به فکر مدیریت شوک احتمالی ناشی از ورود ایران به لیست سیاه است. رئیس بانک مرکزی، حدود دو ماه پیش طی پیامی اینستاگرامی از مجمع تشخیص مصلحت نظام تلویحا درخواست کرده بود که با توجه به شرایط حساس کنونی دو لایحه پالرمو و CFT را تصویب کند، اما اکنون که بحث ورود ایران به لیست سیاه، بازار ارز و سکه را ملتهب کرده است، وی می‌گوید تصمیم FATF تاثیر چندانی بر مبادلات ایران نخواهد داشت.
اجلاس یک هفته‌ای کارگروه اقدام مالی (FATF) با حضور ۸۰۰ نماینده از ۲۰۵ کشور در پاریس در حال برگزاری است. طبق بیانیه‌ای که از جانب این کارگروه صادر شده بررسی اقدامات ایران و چند کشور دیگر در حوزه مبارزه با تامین مالی تروریسم یکی از موضوعات مهم این اجلاس خواهد. برخی گمانه‌های رسانه‌ای حاکی از این است که با پایان مهلت تصویب لوایح مرتبط FATF، ایران ممکن وارد لیست سیاه شود.
با شروع اجلاس FATF در روز یک شنبه ۲۷ بهمن (۱۶ فوریه) در پاریس، توجه‌ها به سمت تصمیمات احتمالی این اجلاس در خصوص احتمال قرار دادن کشور‌هایی مانند ایران و پاکستان در لیست سیاه معطوف شد. FATF هنوز موضع جدیدی درباره ایران نگرفته است، اما در بیانیه ۱۸ اکتبر ۲۰۱۹ این نهاد، آمده است که چنانچه ایران تا قبل از فوریه ۲۰۲۰ کنوانسیون‌های تامین مالی تروریسم و پالرمو را مطابق استاندارد‌های FATF تصویب نکند، این نهاد تعلیق اقدامات تقابلی را کاملا متوقف خواهد کرد و از همه اعضا و حوزه‌های قضایی درخواست خواهد کرد که اقدامات تقابلی موثر را اجرا کنند. در همان بیانیه، FATF ضمن ابراز ناامیدی از ایران به خاطر عدم اجرای طرح اقدام این نهاد، از این کشور خواست سریعا مسیر اصلاحات را ادامه دهد.
حالا، مهلت ایران تمام شده، ولی این کشور هنوز شرایط و ضوابط FATF را نپذیرفته است. هم اکنون پرسش اصلی این است که آیا FATF ایران را در لیست سیاه قرار می‌دهد یا بار دیگر مهلت را تمدید خواهد کرد. در غیاب موضع گیری جدید FATF، گمانه‌ها و اظهارات متعددی در این زمینه بیان شده است. برخی از ورود ایران به لیست سیاه هشدار می‌دهند و برخی دیگر، احتمال اینکه ایران وارد لیست سیاه شود را ضعیف می‌دانند.
اما و اگر‌های ورود ایران به لیست سیاه
دولت حسن روحانی به تصویب لوایح مرتبط با FATF مانند پالرمو و CFT یا همان کنوانسیون تامین مالی تروریسم، تمایل نشان داده است. اما مجمع تشخیص مصلحت نظام هنوز نتوانسته است به اجماعی در خصوص تصویب لوایح یادشده برسد. مدافعان تصویب این لوایح که به دولت نزدیک هستند می‌گویند اگر ضوابط FATF تصویب نشود، ایران از نظر تعاملات بانکی خارجی شرایط دشواری خواهد داشت.
به عنوان نمونه، مجید انصاری معاون حقوقی سابق رئیس جمهور و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، با بیان اینکه لوایح مرتبط با FATF در این مجمع معطل مانده اند، اخیرا توئیت کرد: «عدم تصویب FATF یعنی فلج شدن تجارت خارجی با همه دنیا و افزایش شدید قیمت ارز و فشار مضاعف به مردم. مردم بدانند که عواقب این لجاجت و منفعت طلبی برای‌شان چقدر گران خواهد بود. الان نیز هشدار می‌دهم. هنوز فرصت هست.»
از سوی دیگر، در بحبوحه گمانه‌زنی‌ها درباره ورود ایران به لیست سیاه، که به افزایش ملموس قیمت ارز منجر شد، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، در حاشیه ششمین همایش سالانه اقتصاد مقاومتی، اعلام کرد احتمال اینکه ایران در لیست سیاه قرار نگیرد، بیشتر است. وی گفت: «هنوز معلوم نیست چه اتفاقی در FATF خواهد افتاد، احتمال هست که ایران به لیست سیاه برود، اما احتمال قوی‌تر این است که به لیست سیاه نرود.»
به گفته همتی، مبادلات ایران از مسیر‌های تحریم ناپذیر انجام می‌شود و تصمیم گیری FATF در برهه کنونی تاثیر زیادی روی اقتصاد ایران نخواهد گذاشت. چرا که ایران از اوایل سال جاری با وجود تحریم‌ها توانسته است ۳۵ میلیارد دلار ارز تامین کند و این کار را ادامه خواهد داد. همتی افزود: «آن تاثیری که همه فکر می‌کنند اتفاق نخواهد افتاد و من فکر نمی‌کنم که این تصمیم اشتباه را بگیرند.»
کارگروه اقدام مالی از ایران خواسته است که چهار لایحه را تصویب کند. ایران دو تا از این لوایح را تایید کرده، اما دو تا لایحه - پالرمو و CFT - هنوز تصویب نشده اند. در اکتبر ۲۰۱۹، FATF برای آخرین بار به ایران چهار ماه مهلت داد تا اقدامات مقتضی را انجام دهد. این مهلت تمام شد، ولی مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنان قادر به تصویب لوایح مرتبط با FATF نیست. بنابراین، طبق آخرین بیانیه کارگروه اقدام مالی، در ماه جاری احتمالا اقدامات تقابلی علیه ایران اجرا شده و این کشور وارد لیست سیاه خواهد شد.
افزون بر این، اظهارات همتی نشان می‌دهد که بانک مرکزی به فکر مدیریت شوک احتمالی ناشی از ورود ایران به لیست سیاه است. رئیس بانک مرکزی، حدود دو ماه پیش طی پیامی اینستاگرامی از مجمع تشخیص مصلحت نظام تلویحا درخواست کرده بود که با توجه به شرایط حساس کنونی دو لایحه پالرمو و CFT را تصویب کند، اما اکنون که بحث ورود ایران به لیست سیاه، بازار ارز و سکه را ملتهب کرده است، وی می‌گوید تصمیم FATF تاثیر چندانی بر مبادلات ایران نخواهد داشت.
