روایت مینو محرز از ترسناک ترین صحنه انتقال کرونا ویروس

نام مینو محرز با پیشگیری از بیماری های عفونی و ویروسی گره خورده است. زمان زیادی از سال های عمر او در کریدورهای ایزوله بخش های عفونی بیمارستان های کشور سپری شده است. خودش می‌گوید بیشتر وقت ها از مصاحبه کردن طفره می رفته اما حالا مدتی است که به میدان گفتگو با رسانه‌ها آمده تا با بیان حقایق بیماری تاثیر شایعات درباره کرونا ویروس جدید را کاهش دهد. با همان خوشرویی و تواضع همیشگی وارد تحریریه می‌شود.حالا مقابل استاد تمامی نشسته ایم که خیلی از متخصصان عفونی برکشیده کلاس‌های درس تئوری و عملی او بوده اند. مینو محرز به جلوس و گرفتن کرسی دانشگاه و تیمار بیماران در بخش‌های عفونی بیمارستان‌ها بسنده نکرده و حالا سال هاست که نام او برای مان مترادف آموزش برای پیشگیری از بیماری های ویروسی خطرناکی مانند ایدز شده است. محرز با کسی تعارف ندارد. محکم و قاطع حرف می زند. حتی مسئولانی که سهل انگاری و کم کاری می کنند از صراحت لهجه‌اش بی نصیب نمی مانند. سوال کردن و جواب گرفتن از او از او در باره بیماری که این روزها مسبب نگرانی های زیادی در بین شهروندان شده است برای ما یک جورهایی حکم فصل الخطاب را داشت.

- خانم دکتر این نخستین بار نیست که خانواده کرونا ویروس ها به طور اپیدمی جوامع را درگیری بیماری های مسری می کنند. پیش از این سارس و مرس با آمار مرگ و میر بالا شیوع پیدا کرد و بعد از مدتی آثار آن در جامعه درگیر شده از بین رفت. چه ویژگی هایی در کرونا ویروس جدید وجود دارد که تا این اندازه مسبب نگرانی در بین شهروندان کشور های مختلف شده است؟

این ویروس دوره کمون یا نهفتگی طولانی تری نسبت به دیگر ویروس های خانواده کرونا دارد.کووید 19 بین 2 تا 14 روز می تواند در بدن وجود داشته باشد اما علائمی بروز ندهد. این که افراد در این دوره نیز می توانند ناقل بیماری باشند هنوز ثابت نشده است. تحقیقات در این زمینه ادامه دارد. اما به طور کلی دیگر ویروس ها مانند سرماخوردگی، سارس و مرس که قبلا اپیدمی شدند به سرعت علائمی را بروز می داند. در واقع این ویژگی هست که باعث نگرانی درباره کووید 19 شده است.

- شما تایید می کنید که نسبت آمار مرگ و میر این بیماری نسبت به دیگر ویروس ها کمتر است؟
بله بیماری هایی مثل سارس و ابولا و همچنین مرس قربانیان بیشتری گرفتند. میزان مرگ و میر کرونا ویروس جدید 3 درصد آمار مبتلایان است. راستش نرخ مرگ و میر این ویروس با این حد از سرایت آسان مانند دیگر بیماری های ویروسی بود گرفتاری جوامعی که درگیر آن هستند چندین برابر می شد.

- چرا سرایت کووید 19 ساده تر از ویروس های دیگر است ؟

این ویروس در مخاط و ترشحات چشم،گوش، بینی و دهان وجود دارد و با ذرات بسیار ریزی از این ترشحات به سادگی از فرد بیمار به فرد سالم انتقل پیدا می کند.

- پس دلیل این که مکرر می گویند دست ها با آب و صابون شسته شود و چشم و گوش و دهان و بینی را لمس نکنیم همین است؟
در کنار این توصیه ها نباید فراموش کنیم زمان عطسه و سرفه میزان بسیار زیادی از این ذرات به بیرون از بدن پرتاب می شود. برای همین تاکید داریم کسی که علائمی مانند سرفه و عطسه مکرر دارد از دیگران جداسازی شود. از ماسک و دستمال استفاده کند. این دستمال و ماسک ها آلوده هستند این ها را باید با رعایت نکات بهداشتی به سطل زباله بریزند و مکرر دست های شان را با آب و صابون شستشو دهند. این توصیه ها برای افرادی بود که علائم بیماری داشته اند آنهایی که سالم هستند وسایل این افراد را استفاده نکنند. حدود یک و نیم متر از آن ها فاصله داشته باشند و تا جایی که امکان دارد از تماس و ملاقات با آن ها پرهیز کنند.

- خانم دکتر این روزها خیلی زیاد می شنویم که خیلی از ما نحوه صحیح سرفه و عطسه و همچنین شستن صحیح دست ها را آموزش ندیده ایم .نظر شما در این باره چیست؟

بله متاسفانه این ها قواعد ساده ای دارد که رعایت نمی شده و یا کمتر می دیدیم که مثلا کودکی آموزش صحیح دیده باشد و درست عطسه کند. زمان سرفه و عطسه باید ناحیه آرنج را برای بستن دهان و بینی انتخاب کنیم. اما بیشتر ما زمان سرفه و عطسه از کف دست ها استفاده می‌کنیم. این کار به سرعت تمام سطوح دست را آلوده به ویروس می‌کند و ما با این دست همه اشیای اطراف مان را لمس می کنیم و این ویروس به دیگران سرایت پیدا می کند. در مورد شستن دست ها زمان آن مهم است. لازم است که حدود 30 ثانیه دست ها را با کف صابون ماساژ داده و سپس آن ها را آبکشی کنیم.

- ژل های ضد عفونی شستشو در این شرایط موثر هستند ؟
بله. بسیار زیاد کاربرد دارند. به ویژه حالا که این بیماری تبدیل به اپیدمی شده است. خیلی از ما ممکن است کاری در محیط بیرون از خانه داشته باشیم و آب و صابون در دسترس ما نباشد. به محض آلوده شدن دست ها به سادگی می‌توانیم از این ژل ها استفاده کنیم. نکته بسیار مهم در باره این ژل ها این است که باید اجازه دهیم بعد از ماساژ دادن دست ها با مایع ژل، جریان هوا آن را خشک کند نه این که با دستمال رطوبت آن را بگیریم. این کار صحیح نیست.

- یکی از شایعاتی که این روزها می شنویم این است که ویروس کووید 19 در هوا وجود دارد و برای همین توصیه می شود که افراد در اماکن عمومی حضور نداشته باشند؟

ببینید من قرنطینه را در این شرایط که استان های مختلفی درگیر این بیماری شده اند موثر نمی دانم. باید مراقبت کنیم. حتما پرهیز از حضور در اجتماعات در کنترل این بیماری و کاهش آمار ابتلا می تواند موثر باشد. اما این که این ویروس در هوا وجود دارد درست نیست. چیزی که ما الان می دانیم این است که این ویروس با قطرک ها انتشار پیدا می کند و افراد سالم به این روش درگیر بیماری می شود. این قطرک ها در زمان سرفه ما تا حدود یک متر و نیم برد دارند. یعنی زمانی که سرفه و عطسه می کنیم این ویروس اشیایی که تا شعاع یک متر و نیم با بیمار قرار دارند را آلوده می کند. ویروس ها زمان زیادی نمی توانند خارج بدن بمانند. چون از طریق سلول زنده میزبان تکثیر می‌شوند. اگر ما دست های مان را به این اشیا بزنیم و سپش با همان دست ها چشم، گوش، بینی و دهان را لمس کنیم به احتمال خیلی زیاد به بیماری مبتلا خواهیم شد. بنابراین این ویروس در هوا حضور ندارد. در قطرک های ترشحات قسمت فوقانی بدن قرار دارد و اگر در اماکن عمومی پر جمعیت باشیم به این واسطه ممکن است به این بیماری دچار شویم.

- اخبار زیادی از بیمارستان ها مخابره می شود و هر روز آمار بهبود یافتگان را اعلام می‌کنند. مسئولان می‌گویند این بیماری تحت کنترل است. با این حال افکار عمومی درگیر شایعات هستند و تصور عموم بر این پایه قرار گرفته که هرکسی به این بیماری مبتلا شد به سمت مرگ پیش می رود .چشم انداز درمان این بیماری را چطور ارزیابی می کنید؟

ببینید ما که منکر مرگ و میر ناشی از این بیماری نیستیم.اما مردم دقت کنند و ببینند قربانیان این کرونا ویروس جدید از چه گروهی هستند. بیشتر آن ها بالای 50 سال سن دارند. بیشتر آن ها همچنین دارای بیماری زمینه ای مانند بیماری های قلبی و ریوی هستند یا چاقی مزمن دارند. مدت ها داروهای سرکوب سیستم ایمنی استفاده کرده اند. بله، این افراد در صورت ابتلا به این بیماری در معرض خطر هستند. یک بار دیگر عرض می کنم آمار منجر به مرگ کرونا های دیگر مثل سارس 10 درصد و مرس 35 درصد از جمعیت مبتلایان بوده است. این درحالی است که ماکسیمم آمار مرگ و میر در کووید 19 حدود 3 درصد بوده است. شیوع این بیماری سرعت بسیار بالایی دارد و همین مردم را نگران کرده است اما ابتلا به آن درمان را هم در پی دارد. پس لازم نیست تا این اندازه نسبت به این بیماری وحشت در فضای عمومی وجود داشته باشد.

- تعریف شما از درمان و بهبود یافتگی در این بیماری چیست؟ می دانیم که هنوز واکسنی برای این ویروس ساخته نشده است و متخصصان نیز اعلام کرده اند در خوشبینانه ترین حالت ممکن تا حدود 2 ماه دیگر به واکسن دسترسی پیدا می‌کنند. با این وجود هر روز آماری از ترخیص مبتلایان از بیمارستان ها داریم. آیا کووید 19 خود به خود و بعد از گذشت زمان معینی از ابتلا بهبود پیدا می‌کند؟

من یک سوال از شما دارم. آمار مرگ و میر در کرونا ویروس های دیگر مثل مرس و سارس بالا بود. اما در مورد آن ها هم ما تعداد زیادی بهبود یافته داشتیم. همان طور که گفتم 10 تا 35 درصد از مبتلایان فوت کردند. این دو بیماری به قدری زود از حالت اپیدمی و فراگیری درآمدند که کار اصلا به ساخت واکسن نرسید. در واقع کسی با واکسن سارس یا مرس از این بیماری ها بهبود پیدا نکرد. ویروس ها در بدن نمی مانند. بعد از مدتی از بدن خارج می شوند. بدن به نوعی در برابر آن ها حالت دفاعی پیدا می کند و واکسینه می شود.

- الان داروهایی که برای بیماران کرونا استفاده می کند طبق پروتکل و الگوی درمانی است که در بیمارستان های چین اجرا شده است؟

بخشی از آن بله، اما در کشور ما نیز متخصصان زبده ای وجود دارند که برای این بیماران داروهای دیگری تجویز کرده و نتیجه گرفته اند. تعداد زیادی از مبتلایان در استان های مختلف بهبود پیدا کرده و از بیمارستان ها مرخص شده اند و این روند حتما ادامه خواهد داشت.

- چرا اعلام شده ممکن است آمار ابتلا به سرعت افزایش پیدا کند؟ این اخبار نگرانی شهروندان را دو چندان کرده است.

ما با وضعیت خوبی با این بیماری رو به رو نشدیم. وقتی از اپیدمی با خبر شدیم که دو مورد فوتی در شهر قم داشیم. این در وهله اول شهروندان را نگران کرد. دوباره تکرار می کنم همه افرادی که بیماری شان منجر به فوت شده دارای بیماری زمینه ای بوده اند و یا زمان زیادی از ابتلای آن ها گذشته بود که رو به درمان آوردند. دوره کمون این بیماری طولانی است. دلیل این که گفته می شود ممکن است آمار ابتلا بالا برود این است که زمان بروز علائم در افراد شروع شود.

- چه نشانه ای را در این بیماری مرز بروز علائم قرار داده اند و به طور کلی آزمایش افراد با چه علائمی مثبت اعلام می شود؟

تب در این بیماری خیلی مهم است. بیشتر ویروس ها با افزایش درجه حرارت در بدن اعلام حضور می کنند. ویروس کووید 19 علاقه زیادی به سلول های ریه دارد. به سرعت این سلول ها را درگیر می‌کند. بنا براین وجود تب و حالت هایی از سرفه با تنگی نفس برای پزشکان بسیار مهم است. این بیماری در موارد حاد حالت سندروم زجر تنفسی را پیدا می‌کند. البته خوشبختانه بیشتر بیماران بستری شده به این مرحله نمی رسند.

- از بین بیماران بدحال و مسن بستری شده در بخش کرونای بیمارستان ها مریض هایی داشه ایم که بهبود پیدا کرده و مرخص شده باشند؟

بله. سیستم ایمنی برخی از این بیماران دوام آورده و بیماری آن ها با بکارگیری روش های درمانی کنترل شده و به این شکل حال بیمار رو به بهبودی رفته است. اما به طور کلی درمان افرادی که مسن هستند، افزایش وزن دارند و از قبل گرفتار بیماری های ریوی و قلبی بوده اند سخت است.

- خانم دکتر عجیب ترین شایعه ای که این روزها در مورد کرونا شنیده اید در چه اخباری بوده است؟
من وقت زیادی را صرف فضای مجازی نمی‌کنم. یعنی اصلا وقت اضافه برای این کارها و توجه به این شایعات ندارم. ما با واقعیت ها روبه رو هستیم. و به دلیل تخصص مان باید به آن ها بپردازیم. سال ها میانه خوبی با مصاحبه کردن نداشتم. اما وقتی دیدم مردم به دلیل همین شایعه ها بی اندازه نگران هستند این روزها مدام در حال مصاحبه و گفتگو با رسانه ها هستم.اما عجیب تر از شایعه ها تمهیداتی است که باید به سرعت اجرا شود و آقایان نسبت به انجام آن دست دست می کنند. این باعث رنجش ما می‌شود.

- می شود در این باره مصداقی بفرمایید؟
ما مکرر مردم را به رعایت نکات بهداشتی دعوت می‌کنیم. توصیه می‌کنیم هر 30 دقیقه یک بار دست های شان را با صابون شستشو دهند. هنگام سرفه و عطسه با ناحیه آرنج یا دستمال جند لایه جلوی دهان و بینی شان را بپوشانند. از رفتن به مهمانی‌ها و تجمعات و اماکن شلوغ پرهیز کنند. بیشتر در خانه بمانند و از دست دادن و روبوسی با افراد دیگر اجتناب کنند. اما من تصاویری می‌بینم که موجب وحشتم می شود. مردم در برخی قهوه‌خانه ها کنار هم می نشینند و قلیان می‌کشند. این دود با حجم زیادی وارد دهان این ها می شود با ترشحات دهان و بینی مخلوط می شود و بیرون می آید و در فضا شناور می‌ماند. من متخصص بیماری های عفونی هستم و می گویم این ترسناک ترین صحنه ای است که دیده ام. یعنی اگر مردم ما بدانند با استعمال این قلیان ها تا چه اندازه به سلامتی خود و اطرافیان شان صدمه می زنند برای همیشه آن را کنار می گذارند. حرف های الان من ربطی به حالا که این بیماری اپیدمی شده است، ندارد.

بارها از آقایان مسئول خواسته ایم این درخواست را به مجلس ببرند و عرضه قلیان در قهوه خانه ها را ممنوع اعلام کنند اما نمی دانیم چرا متوجه ضرورت های این تصمیم نمی شوند‌.جوابی که به ما می دهند اصلا منطقی نیست. می گویند چند هزار شغل از بین می رود. خب این دقیقا خواسته ماست. کسی که از طریق به خطر انداختن سلامتی دیگران به درآمد زایی می رسد باید از کار بی کار شود. ما هر آنچه باید می‌گفتیم را گفته ایم. بیماری های ویروسی مانند کرونا از طریق قطرک های ترشحات داخل دهان و بینی انتشار پیدا می کنند و استفاده از قلیان که کمتر توجهی به آن می شود بی اندازه خطرناک است. امیدوارم به زودی بساط استعمال قلیان از همه قهوه خانه ها جمع شود و مردم با رعایت نکات بهداشتی کمتر باعث بیماری خود و اطرافیان شان شوند.