بازار بورس؛ رشد شگفت‌‌انگیز و اختلاف میان مدیران ارشد
ماجرا از آنجا آغاز شد که روز چهارشنبه پس از پایان معاملات هفته سازمان بورس در اوج ورود نقدینگی به بازار سرمایه و رونق معاملات سهام در تصمیم ناگهانی دامنه نوسان بورس را از ۵درصد به ۲ درصد کاهش داد. این اتفاق در حالی رخ داد که هیچ نشانه‌ای برای این تصمیم وجود نداشت.
در یک بازه زمانی کوتاه اتفاقات مهمی در بازار بورس رخ داد. یک تصمیم مهم به صورت رسمی اعلام شد، سپس آن تصمیم به صورت غیررسمی و در رسانه‌های زیر سوال رفت و نهایتا با دستور وزیر اقتصاد لغو گردید. در این گیرودار شایعاتی مبنی بر استعفای رییس سازمان بورس نیز منتشر شد.
ماجرا از آنجا آغاز شد که روز چهارشنبه پس از پایان معاملات هفته سازمان بورس در اوج ورود نقدینگی به بازار سرمایه و رونق معاملات سهام در تصمیم ناگهانی دامنه نوسان بورس را از ۵ درصد به ۲ درصد کاهش داد. این اتفاق در حالی رخ داد که هیچ نشانه‌ای برای این تصمیم وجود نداشت.
این تصمیم به منزله آب سردی بر روی سهامداران در روز‌های پایانی سال بود. سازمان بورس اعلام کرد که تصمیم مذکور را در حمایت از منافع سرمایه‌گذاران، اتخاذ کرده است. سازمان بورس تاکید کرد که "تابلو قرمز بازار پایه فرابورس ایران کماکان دارای دامنه نوسان یک درصد است و تغییرات دامنه نوسان در مقاطع زمانی سه ماهه از زمان اجرا قابل بازنگری خواهد بود."
تصمیم سازمان بورس از همان ابتدا از سوی فعالان بازار به عنوان عملی غیرمنطقی و عجیب ارزیابی شد. برخی تحلیلگران معتقد بودند این اقدام در کاهش ورود نقدینگی به بازار بورس موثر خواهد بود.
در هفته‌های اخیر بازار سهام رشد بی محابایی داشته و رکورد‌ها را یکی پس از دیگری شکسته است. بازدهی بورس تهران در بهترین سال تاریخ بازار سرمایه به رقم خارق‌العاده ۲۱۱ درصد رسیده است.
دلیل این رشد نیز سرازیر شدن نقدینگی به بازار بورس اعلام شده است. هجوم پول‌های جدید و تب داغ بازار بورس در جامعه باعث شده است که تحولات کلیدی اقتصادی در این بازار تحت تاثیر نقدینگی بالا قرار گیرد و تاثیری در بازار نداشته باشد.
به همین دلیل عده‌ای معتقدند تصمیم سازمان بورس برای کنترل رشد غیرواقعی بازار بوده و از آن دفاع می‌کنند. برخی دیگر هم می‌گویند سازمان بورس از ریزش ناگهانی بازار هراس دارد. در این رابطه سیامک قاسمی تحلیلگر اقتصادی در توئیتی نوشت: «تغییر دامنه نوسانات بورس از ٥ درصد به ٢ درصد به نظرم بیشتر از اینکه با هدف حبس نقدینگى یا سیگنال خروج نقدینگى از بازار باشد، براى جلوگیرى از ریزش هاى بزرگ و ترس از چرخش بازار است. وقتى رفتار گله‌ای بازار با هیچ تحلیل فاندامنتالی همسو نیست، خطر چرخش بازار به سمت ریزش بالا است.»
سازمان بورس پیشتر با تصمیمات دیگری نشان داده بود که به دنبال تعدیل بازار است. از جمله این تصمیمات این بود که از این به بعد نه‌تنها شرکت‌های بورسی، بلکه شرکت‌های فرابورسی هم مشمول حجم مبنا شده و اگر حجم معاملات روزانه آن‌ها به حد نصاب نرسد، تغییرات قیمت به طور کامل در نظر گرفته نخواهد شد.
اما تصمیم جدید سازمان به سرعت از سوی مقامات بالاتر وتو شد. ابتدا عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی و از اعضای شورای عالی بورس کمتر از دو روز پس از بخشنامه سازمان بورس در پستی اینستاگرامی از این تصمیم انتقاد کرد.
همتی گفت: «ارجح این است که این‌گونه تصمیمات مهم در شورای عالی بورس نیز طرح و با بررسی همه ابعاد آن و در نظر گرفتن شرایط اقتصادی کشور اتخاذ شود.»
او در ادامه راهکار تازه‌ای به بازار بورس برای رفع دغدغه هجوم نقدینگی به بازار پیشنهاد داد و نوشت: «یکی از راهکار‌های مدیریت روند بازار سرمایه، استفاده دولت از فرصت عرضه اولیه سهام و نیز برنامه‌ریزی برای افزایش درصد سهام شناور شرکت‌های مهم است. اقبال به بازار سرمایه را نیک پنداریم و با افزایش عرضه سهام عمق بیشتری به آن بدهیم.»
در همین حال بحث‌هایی مطرح شده است که رییس کل بانک مرکزی به دلیل نگرانی از احتمال هجوم نقدینگی به بازار ارز و متلاطم شدن آن بازار با تصمیم سازمان بورس مخالفت کرده است که البته همتی این مسئله را رد کرده و می گوید "بازار ارز با حضور و مدیریت بانک مرکزی همچنان ریسک بالایی برای سرمایه گذاری دارد."
پس از اظهار نظر صریح رییس کل بانک مرکزی درباره تغییر دامنه نوسان بورس، زمزمه‌ها درباره احتمال لغو این تصمیم بالا گرفت تا اینکه نهایتا با نظر فرهاد دژپسند وزیر اقتصاد، تصمیم سازمان بورس لغو شد.
فرهاد دژپسند در نامه‌ای خطاب به شاپور محمدی - رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار - نوشت که نظر به شرایط جاری کشور با استناد به جمع‌بندی شورای عالی بورس که اتخاذ تصمیم در شرایط حساس و فوری را در اختیار وزیر امور اقتصادی و دارایی به عنوان نظر شورا قرار داده است و با توجه به مشورت صورت گرفته با اکثریت اعضای شورای عالی بورس، باتوجه به حساسیت‌های موجود در شرایط کنونی اقتصاد و لزوم مدیریت و تعادل بازار‌های مالی و حوزه‌های اقتصادی کشور، ضروری است مصوبه هیات مدیره آن سازمان در خصوص کاهش دامنه نوسان به دو درصد، فعلا منتفی شود و از روز شنبه (۱۷ اسفند)، دامنه نوسان در بورس و فرابورس به روال عادی بازگردد.
سازمان بورس نیز این موضوع را پذیرفت، اما از موضع خود دفاع کرد. دفاع سازمان از این منظر بود که رشد شاخص فرابورس هیجانی است و با عوامل بنیادی اقتصادی همخوانی ندارد.
البته این دیدگاه سازمان بورس از سوی بسیاری تحلیلگران اقتصادی پیشتر مطرح شده بود.
اختلاف نظر جدی میان شاپور محمدی و رییس کل بانک مرکزی و وزیر اقتصاد
شایعه استعفای رییس سازمان بورس
پس از این تحولات جمعه شب شایعه‌ای قوی در شبکه‌های اجتماعی و در میان فعالان بازار بورس مطرح شد که شاپور محمدی رییس سازمان بورس از سمت خود استعفا داده است.
حتی گفته می‌شد که جانشین او نیز تعیین شده و بهروز خدارحمی به عنوان رییس سازمان معرفی خواهد شد. البته روز شنبه این شایعه به صورت غیر رسمی تکذیب شد.
یک مقام آگاه در این باره گفت که شاپور محمدی "بابت دستور دیروز وزیر اقتصاد، گلایه ایی ندارد و آن را پذیرفته، اما از برخی فعالان بازار که نگران رشد بی دلیل شاخص و قیمت‌ها بودند و از تصمیمات اتخاذ شده سازمان بورس حمایت کرده بودند، اما در عمل، رویکرد متضادی را به نمایش گذاشتند، گلایه‌مند است."
این مقام آگاه افزود: «بازار سرمایه برای رئیس سازمان بورس دارای اهمیت ویژه ایی بوده و طی سال‌های اخیر هم اقدامات متعددی و توسعه ایی را انجام داده و دارای سابقه حضور در وزارت اقتصاد است و با تصمیمات این چنینی از مسئولیت شانه خالی نمی‌کند.»
بااین حال این تکذیبیه آنچنان قوی به نظر نمی‌رسد و احتمالا اختلاف نظر رییس سازمان بورس با برخی مدیران ارشد دولت جدی است. باید دید در ادامه تحولات سریع بازار بورس ایران و رشد بازار باعث کناره گیری رییس سازمان بورس می‌شود؟
