با وجود اینکه پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران در گذشته، بعد از امضای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ مختومه شده بود، آژانس بین المللی انرژی اتمی تحت تاثیر برخی محافل ضدایرانی، بار دیگر این پرونده را بازگشایی کرده و بر پیگیری آن اصرار می‌کند.
روز دوشنبه (۹ مارس) شورای حکام آژانس در وین جلسه گرفتند. رافائل گروسی، دبیرکل آژانس، در این جلسه بیانیه‌ای قرائت کرد که در آن اتهاماتی در خصوص همکاری ایران با بازرسان آژانس وجود داشت.
گروسی در این جلسه، اظهاراتی درباره همکاری پادمانی ایران با آژانس بیان کرد که به دو بخش تقسیم می‌شود. بخش اول به همکاری نظارتی ایران با آژانش در بازرسی از تاسیسات هسته‌ای فعال این کشور مربوط می‌شود. گروسی به شورای حکام گفت که ایران به رغم اعلام اینکه دیگر به هیچ محدودیتی در برجام پایبند نیست، به بازرسان بین المللی اجازه بازرسی از تاسیسات فعال هسته‌ای خود داده است.
اما گروسی در بخش دیگری از اظهاراتش، یک پرونده قدیمی را بازگشایی کرد. این بازگشایی هفته گذشته رسمیت یافت؛ زمانی که آژانس علاوه بر انتشار گزارش فصلی درباره برنامه هسته‌ای ایران، برای نخستین بار بعد از امضای برجام، گزارش محرمانه دومی منتشر کرد که در آن ادعا‌هایی درباره فعالیت مشکوک هسته‌ای ایران در گذشته مطرح شده است. در این گزارش ادعا شده که ایران به طور کلی با آژانس همکاری کاملی نداشته و به بازرسان بین المللی مجوز بازرسی از چند سایت را نداده است. براساس گزارش مزبور که به رویت خبرگزاری رویترز رسیده، ایران به آژانس مجوز ورود به دو سایت نداده و همچنین به سوالات آژانس درباره فعالیت‌های هسته‌ای محتمل اعلام‌نشده پاسخ نداده است.
رافائل گروسی، دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی؛ رافائل متهم است که تحت نفوذ سیاسی اسرائیل و آمریکا قرار دارد.
هشدا آژانس به ایران؛ "موضوع جدی است"
در جلسه روز دوشنبه، گروسی طی سخنرانی در جمع اعضای شورای حکام از ایران خواست که «فورا و کاملا با آژانس همکاری کند» و به آژانس دسترسی فوری به سایت‌هایی که توسط همین آژانس شناسایی شده اند، بدهد.
دبیرکل آژانس گفت: «آژانس مجموعه‌ای از سوالات را در رابطه با مواد هسته‌ای اعلام نشده محتمل و فعالیت‌های هسته‌ای در سه سایت که توسط ایران اعلام نشده بودند، طراحی کرده است.» گروسی افزود: «آژانس خواستار دسترسی به سه سایت شد. ایران به این سایت‌ها دسترسی نداد. برای توضیح سوالات آژانس، وارد مباحثات موثر نشد.»
همچنین گروسی روز دوشنبه هشدار داد که مسئله عدم اعطای دسترسی به آژانس «یک موضوع جدی است» و مدعی شد که «این چیزی نیست که بتوانم آن را به تاخیر بیندازم.»
موضوع جدی که گروسی نمی‌تواند آن را به تاخیر بیندازد به فعالیت‌هایی مربوط می‌شود که به اوایل دهه ۲۰۰۰ بازمی‌گردند و هیچ ارتباطی با برجام ندارند. به عبارت دیگر، آژانس هیچگونه مشکلی در نظارت بر برنامه هسته‌ای ذیل برجام ندارد و می‌خواهد ادعا‌هایی که توسط اسرائیل علیه فعالیت‌های محتمل هسته‌ای ایران در اوایل دهه ۲۰۰۰ مطرح شده را بررسی کند. این ادعا‌ها در زمان یوکیا آمانو، دبیرکل سابق آژان نیز مطرح بود، اما آژانس توجه چندانی به این‌ها نشان نداد. با این حال، گروسی که با حمایت آمریکا به ریاست آژانس رسید، رویکرد متفاوتی در پیش گرفته است.
ایران: ادعا‌های سرویس‌های جاسوسی اسرائیل، جعلی است
ایران معتقد است که این رویکرد، حاصل فشار سیاسی آمریکا و اسرائیل است. کاظم غریب آبادی، سفیر ایران در سازمان‌های بین المللی در وین، در واکنش به گزارش پادمانی محرمانه آژانس درباره ایران، گفت: «متأسفانه یک بار دیگر، آمریکا و رژیم اسرائیل در تلاش هستند تا روابط و همکاری‌های فعال و سازنده میان آژانس و ایران را با اعمال فشار به آژانس برای خروج از وظایف اساسنامه‌ای خود، با اخلال مواجه نمایند.»
غریب آبادی افزود: «طرح هرگونه درخواست روشنگری یا دسترسی تکمیلی از سوی آژانس مبتنی بر مطالب جعلی سرویس‌های جاسوسی از جمله رژیم صهیونیستی نه تنها در مغایرت با اسناد تاسیسی آژانس و نظام راستی آزمایی قرار دارد، بلکه هیچ تعهدی را نیز برای ایران در جهت اجابت این درخواست‌ها ایجاد نمی‌کند.»
درخواست آژانس برای دسترسی به چند سایت هسته‌ای ایران، ریشه در یک عملیات جاسوسی ادعایی موساد در تهران دارد. اندکی پیش از خروج یکجانبه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، از برجام، بینامین نتانیاهو با حضور در وزارت دفاع اسرائیل کنفرانسی خبری برگزار کرد که در آن ادعا‌های بزرگی مطرح شد. نتانیاهو مدعی شد که ماموران موساد طی عملیاتی سری در شب ۱۲ بهمن ۹۶، آرشیو برنامه هسته‌ای ایران را از منطقه شورآباد تهران سرقت کردند. براساس همین آرشیو، نتانیاهو ادعا کرد که ایران درباره فعالیت‌های گذشته خود «دروغ» گفته است. اسرائیلی‌ها محتوای این اسناد را به سرویس‌های اطلاعاتی غربی و نیز آژانس دادند و از آژانس خواستند که درباره محتویان اسناد بررسی‌هایی انجام دهد. همچنین، نتانیاهو طی یک سخنرانی در سازمان ملل مدعی شد که در منطقه تورغوزآباد تهران یک سایت هسته‌ای وجود دارد.
در زمان آمانو، آژانس به برخی از این ادعا‌ها رسیدگی کرد، ولی آن‌ها را جدی نگرفت. اما گروسی می‌گوید ایران باید درباره فعالیت‌های هسته‌ای گذشته خود همکاری کند، در غیر این صورت با بحران مواجه خواهد شد. این در حالی است که طبق گزارش آژانس، ایران گفته است که هیچ ادعایی درباره فعالیت‌های گذشته را به رسمیت نمی‌شناسد.
در چنین شرایطی، به نظر می‌رسد که ایران و آژانس به سمت یک بحران هسته‌ای دیگر حرکت می‌کنند. بحرانی که این بار نه خاطر برجام و اجرای آن، بلکه به خاطر فعالیت‌های ادعایی دو دهه پیش ایران اتفاق خواهد افتاد. چنین بحرانی، به احتمال زیاد برجام را نیز تحت الشعاع قرار خواهد داد.
در این بین، به رغم تمام شبهاتی که درباره گزارش پادمانی آژانس وجود دارد، اروپایی‌ها از آن حمایت کرده اند. هفته گذشته، همزمان با صدور گزارش محرمانه آژانس، ایمانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، از ایران خواست که به «فورا و به طور کامل» با آژانس همکاری کند. همچنین دومینیک راب، وزیر خارجه بریتانیا، در گفتگویی با شبکه العربیه مدعی شده که اروپایی‌ها خواستار بازگشت ایران به تعهدات هسته ای‌اش هستند، اما وقتی که ایران به طور روشمند قواعد اساسی حقوق بین الملل و توافقات‌اش را نقض کند، آن را مسئول نگه خواهند داشت. راب افزود: «نمی توانیم ببینیم ایران سلاح هسته‌ای داشته باشد.»