راز ابتلای دوباره به کرونا چیست؟

در اتفاقی که دانشمندان را متحیر کرد، برخی مبتلایان به ویروس جدید کرونا، پس از بهبودی از بیماری، مجددا به این ویروس مبتلا شدند و تست آن‌ها مثبت شد. چنین اتفاقی در بیماری‌های ویروسی معمولا رخ نمی‌دهد، اما بیماری کرونا اینگونه نیست. دانشمندان دلایل محتمل متعددی را برای ابتلای مجدد افراد برشمرده اند.
ویروس جدید کرونا یا همان «کووید-۱۹»، همچنان تیتر اول رسانه‌های بین المللی است. طبق آمار‌های سازمان بهداشت جهانی، تا روز شنبه ۲۴ اسفند (۱۴ مارس) ۱۴۲۳۲۰ نفر در ۱۲۹ کشور به این ویروس مبتلا شده و ۵۳۸۸ نفر در اثر ابتلا به کرونا جان شان را از دست داده اند.
ویروس کرونا اولین ویروسی نیست که جان تعداد قابل توجهی از انسان‌ها را می‌گیرد. قبل از آن، ویروس‌های مشابهی مانند «سارس» و «مرس» هم در برخی مناطق جهان شیوع پیدا کرده و تعدادی از انسان‌ها را کشته بودند. اما کووید-۱۹ از برخی جهات با ویروس‌های قبلی تفاوت‌هایی دارد. فارغ از سرعت شیوع و کشندگی کووید-۱۹ که در مقایسه با بیماری‌هایی مانند مرس و سارس، شدیدتر است، این ویروس از جهت دیگری نیز متمایز است و آن ابتلای دوباره بیماران بعد از بهبودی است. امری که ممکن است مهار شیوع کووید-۱۹ را دشوارتر کند.
هر روز به موازات شیوع کرونا، برخی از مبتلایان بهبود می‌یابند و به کار و زندگی خود بازمی گردند. طبق گزارش ها، تا روز جمعه بیش از ۵۰ هزار نفر از مبتلایان به کرونا، از بیماری بهبود یافته اند.
اما در کنار این بهبودی ها، مقامات بهداشتی در چین و ژاپن مواردی از بیماران کرونا را گزارش کردند که پس از بهبودی از بیماری، مجددا به کرونا مبتلا شده اند.

پنجم مارس جاری، روزنامه چینی «ساوث چاینا مورنینگ پست» طی گزارشی، از مرگ مرد ۳۶ ساله‌ای به نام «لی لیانگ» در شهر ووهان چین خبر داد که پنج روز بعد از مرخص شدن از بیمارستان فوت کرد. کمیته بهداشت ووهان، دلیل اصلی مرگ لیانگ را بیماری «کووید-۱۹» اعلام کرد.
افزون بر این، بیمارستان «فانگ کانگ» در ووهان یک یادداشت فوری ارسال کرد که در آن اعلام شده که برخی بیماران بعد از مرخص شدن مجددا بیمار شده اند. علاوه بر چین که چندین مورد ابتلای مجدد به کرونا را گزارش کرده، ژاپن نیز اعلام کرده که یک بیمار کرونا، پس از بهبودی بار دیگر به این ویروس مبتلا شده است.
اشتباه انسانی
هنوز به طور دقیق و علمی علت ابتلای دوباره به کرونا مشخص نشده است. با این حال دانشمندان دلایل احتمالی متعددی برای این مسئله برشمرده اند. وبگاه «فورچون» از قول شارون لوین، رئیس «انستیتوی پیتر دوهرتی برای عفونت و ایمنی» در ملبورن، نوشت: ابتلای دوباره به کووید- ۱۹ امکان پذیر است. اما چنین چیزی، «غافلگیر کننده» خواهد بود. این امکان وجود دارد که بیماران، واقعا دوباره مبتلا نشده اند، بلکه سایر عوامل – مانند تشخیص نادرست، اشتباه انسانی یا آزمایشات ناقض- مسئله ابتلای دوباره را مطرح می‌کنند.

ویروس کرونا شبیه به ویروس سارس است. آزمایشات سارس بر روی حیوانات نشان می‌دهد بیمارانی که از بیماری بهبود می‌یابند در مقابل بیماری مصون و ایمن خواهند بود. لوین گفت: «از آنچه از سایر ویروس‌های کرونا می‌دانیم؛ شما بهبود می‌یابید، (بدن) شما یک پاسخ پادتنی (آنتی بادی) انجام می‌دهد و ویروس را پاک می‌کند. سپس اگر شما بار دیگر همان ویروس را به حیوان بدهید، آن‌ها در مقابل آن ایمن خواهند بود.»
لوین به توضیحات و تبیین‌هایی غیر از ابتلای مجدد اعتقاد دارد. اما در عین حال، تاکید می‌کند که ویروس جدید کرونا جنبه‌های ناشناخته بسیار زیادی دارد و تعداد بسیار کمی از موارد ابتلای مجدد به این ویروس وجود دارد، از همین رو، به سختی می‌توان مطالعاتی روی این موارد انجام داد و به نتایج قطعی رسید.
به گفته فورچون، موارد ابتلای دوباره، ممکن است ناشی از خطا‌های انسانی باشد. بیمارستان‌ها برای تشخیص ابتلا به کرونا، نمونه‌هایی از بینی، گلو و ریه می‌گیرند. این نمونه‌ها می‌توانند مقادیر متفاوتی از ویروس داشته باشند. اگر نمونه ای، مقادیر بسیار کمی از ویروس‌ها داشته باشد، می‌تواند به نتیجه منفی اشتباه برای مریضی که هنوز کرونایی است، ختم بشود. همچنین، کیت‌های تشخیص ممکن است به نتایج منفی اشتباه یا نتایج مثبت اشتباه منجر شوند. مانند کیت‌هایی که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا با عجله بیرون داد و سپس دستور داد جمع آوری شوند. امری که آزمایش کرونا در آمریکا را چند هفته به تاخیر انداخت و به شیوع کرونا در این کشور کمک کرد.
نتیجه آزمایش کرونای مردی که پس از ترخیص و پذیرش دوباره در ووهان فوت کرد، دو بار منفی از آب درآمد. هر چند که سی تی اسکنی که قبل از ترخیص وی گرفته شده بود، نشان می‌داد که ریه‌های او هنوز دارای عفونت است.



بقایای ویروس
ویجی دهاناسکاران، دانشیار میکروب شناسی و متخصص شیوع بیماری‌های عفونتی در دانشگاه موناش، دلیل دیگری برای ابتلای دوباره افراد مطرح کرد. به گفته دهاناسکاران، دلیل محتمل دیگری که برای ابتلای دوباره افراد وجود دارد، باقی ماندن ویروس در بدن بیمار بعد از ترخیص وی از بیمارستان است. از دیدگاه این کارشناس، از آنجا که بیمارستان‌ها افراد را بر اساس کاهش علایم ترخیص می‌کنند، ممکن است ویروس در بیماران با علایم خفیف باقی بماند.
پس از اینکه بیماران بعد از ترخیص دوباره مریض شدند، یک بیمارستان در ووهان اعلام کرد که قبل از ترخیص بیماران از آن‌ها آزمایش خواهد گرفت. امری که نشان می‌دهد بررسی علایم برای تشخیص بهبودی بیمار کافی نیست.
علاوه بر این، ویروس ممکن است در بدن بیمار ذخایری داشته باشد. لوین گفته است برای فهم گزارش‌های مربوط به ابتلای دوباره به کرونا، نظریه دخایر ویروس در بدن انسان را در نظر خواهد گرفت.

ابتلای دوباره واقعی
دلایل فوق به نوعی ابتلای دوباره را رد می‌کنند و بر عدم بهبودی کامل بیمار از ویروس تاکید می‌کنند. بر اساس این دلایل، ویروس‌ها ممکن است به شکل خفیف در بدن بیمار باقی بمانند و بعد از مدتی دوباره فعال شوند و حال بیمار را وخیم کنند. به عبارت دیگر، طبق این دلایل، بیمار دوباره مبتلا نمی‌شود بلکه یک بار مبتلا می‌شود، ولی به رغم بهبودی ظاهری، کاملا از ویروس خلاص نمی‌شود.
اما یک نظریه وجود دارد که می‌گوید بیمار ممکن است از ویروس بهبود یابد و دوباره مبتلا شود. به گفته فورچون، دانشمندان احتمال ابتلای دوباره را رد نمی‌کنند. دهاناسکاران با بیان اینکه ابتلای دوباره به کرونا امکان پذیر است، به ویروس‌های دیگری مانند آنفولانزا اشاره کرد که بیمار بعد از بهبودی از آن‌ها ممکن است دوباره به آن‌ها مبتلا شود.
برت لیدبری، اپیدمولوژیست دانشگاه ملی استرالیا، گفت: «لب کلام این است که (ابتلای دوباره به کرونا) امکان پذیر است. در حال حاضر، فقط می‌توانیم بر اساس تجربیات سابق و داده‌های قبلی، گمانه زنی کنیم.»
لوین گفته است که اگر پدیده تست مثبت- منفی – مثبت بسیار نادر باشد، به مطالعه بسیار بزرگی نیاز است تا افراد این پدیده را پیدا کنیم. لوین تاکید می‌کند که در آینده نیاز است که درباره تاریخ طبیعی بیماری پژوهش‌هایی انجام شود.
لوین تصریح کرد: «تمام نظراتم درباره (پدیده تست) مثبت-منفی-مثبت این است که این‌ها همه نظریه است. هنوز پاسخی برای (این نظریه) نداریم.»