چرا پوتین به کمک ترامپ شتافت؟
بدیهی است که کاخ کرملین هرگز تصریح نخواهد کرد که پوتین دنبال جلوگیری از کاهش احتمال شکست ترامپ در انتخابات سوم نوامبر است. اما رفتار نفتی روسیه نشان می‌دهد که پوتین ممکن است تمایلی به خروج ترامپ از کاخ سفید ندارد. با همراهی روسیه، حالا امضای توافق کاهش تولید، از هر زمان دیگری محتمل‌تر شده است. در صورت امضای چنین توافقی، قیمت‌های نفت مجددا افزایش خواهد یافت. بعد از آن، ترامپ در بحبوحه بحران کرونا، حداقل می‌تواند بگوید که از فروپاشی صنعت نفت آمریکا جلوگیری کرده است.
دستاورد‌های اقتصادی دونالد ترامپ که در سه سال گذشته محقق شد، یکی پس از دیگری برباد می‌روند؛ نرخ بیکاری به نحو چشمگیری افزایش یافته، سیستم درمانی تحت فشار شدیدی قرار گرفته و بازار سهام خسارت‌های سنگینی متحمل شده است. بدتر از همه اینها، تداوم بحران شیوع کروناست که هیچ کس نمی‌داند چه زمانی به پایان خواهد رسید. در میانه همه این مصائب، بحران دیگری شعله ور شده که بی‌ارتباط با کرونا نیست و آن، کاهش شدید قیمت‌های جهانی نفت، در اثر فروپاشی تفاهمات روسیه و عربستان است. امری که حالا، استمرار شکوفایی صنعت نفت شل آمریکا را در معرض خطر جدی قرار داده است.
ترامپ برای نجات صنعت نفت آمریکا دست به کار شده است. او از دو طرف اصلی جنگ بهای نفت، یعنی روسیه و عربستان، درخواست کرده که تولیدات‌شان را کمتر کنند تا قیمت‌ها مجددا بالا رود. در این راستا، ترامپ با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، تماس گرفت و از او خواست تدبیری کند که قیمت‌های نفت مجددا متعادل شود. سعودی‌ها این درخواست را اجابت کردند و خواستار جلسه فوری کشور‌های اوپک پلاس شدند. اما، هیچ قولی در زمینه کاهش تولید به اندازه ۱۰ میلیون بشکه در روز ندادند. سعودی‌ها در واقع، توافق بر سر مقادیر کاهش تولید را به حصول تفاهم در نشست آتی اوپک پلاس موکول کردند.
اما روس‌ها، برخلاف سعودی ها، در کمک به ترامپ شفاف‌تر بودند. اندکی بعد از درخواست کمک ترامپ از عربستان و روسیه برای کاهش ۱۰ میلیون بشکه در روز، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در اقدامی قابل توجه، از آمادگی کشورش برای مشارکت در کاهش تولید خبر داد.
ترامپ در توئیتی نوشته بود: «همین الان با دوستم محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، که او هم با (ولادیمیر) پوتین، رئیس جمهور روسیه، صحبت کرده بود، صحبت کردم. من امیدوارم و توقع دارم که آن‌ها حدود ۱۰ میلیون بشکه (از تولیدشان) کم کنند و شاید بیشتر از این. امری که اگر اتفاق بیافتد، برای صنعت نفت و گاز عالی خواهد بود.»
عربستان بعد از این تماس، طی بیانیه‌ای اعلام کرد که «درخواست دوستان» آمریکایی را قبول کرده و خواستار برگزاری نشست فوری گروه اوپک پلاس شده است. قرار بود، این نشست در روز دوشنبه هفته جاری برگزار شود، اما خبرگزاری رویترز به نقل از منابعی در اوپک اعلام کرد که نشست یادشده به روز هشتم یا نهم آوریل موکول شده است.
روز جمعه، پوتین طی تماسی با الکساندر نوواک، وزیر نفت روسیه، گفته است کشورش آماده است که کاهش تولید نفت به مقدار ۱۰ میلیون بشکه در روز را بررسی کند. او همچنین، اعلام کرده که روسیه با عربستان و آمریکا تماس نزدیک داشته است. پوتین اعلام کرده که روسیه مایل است در چارچوب گروه اوپک پلاس توافقاتی در زمینه کاهش تولید انجام دهد. وی تصریح کرد: «ما آماده ایم با ایالات متحده آمریکا درباره این موضوع همکاری کنیم.» پوتین افزود: «معتقدم که ضروری است تلاش‌ها را برای متعادل کردن بازار و کاهش تولید یکپارچه کنیم.»
پوتین دنبال چیست؟
پاسخ مثبت و سریع پوتین به درخواست استمداد ترامپ، پرسش برانگیز است. خصوصا که این پاسخ به نحوی است که احتمالا به تقویت موقعیت ترامپ در داخل آمریکا منجر شود. گذشته از این، پوتین در حالی با درخواست کاهش ۱۰ میلیون بشکه‌ای موافقت کرده که روسیه همین یک ماه پیش با پیشنهاد عربستان مبنی بر اضافه کردن ۱.۵ میلیون بشکه به توافق قبلی کاهش تولید اوپک پلاس مخالفت کرده بود. پرسشی که اینجا مطرح می‌شود این است که چه شد که روسیه ظرف یک ماه موضع قبلی خود را تغییر داد و از کاهش ۱۰ میلیون بشکه استقبال کرد؟ یک پاسخ می‌تواند این باشد که سقوط قیمت نفت، برای روسیه هم ضرر دارد و در نتیجه، افزایش قیمت‌های نفت به نفع روسیه است. چنین پاسخی، حتی اگر درست باشد، پشت پرده تغییر موضع روسیه را به طور کامل تبیین نمی‌کند.
برخی کارشناسان معتقدند که هدف اصلی و اعلام نشده جنگ نفتی عربستان و روسیه، خارج کردن نفت شل آمریکا از بازار است. بر اساس این دیدگاه، هزینه تولید نفت شل در آمریکا زیاد است و اگر قیمت‌های نفت سقوط کند، تولید نفت شل صرفه اقتصادی ندارد. پوتین از این امر آگاه است، ولی عربستان را متهم کرده که برای خارج کردن نفت شل از بازار تلاش می‌کند. اتهامی که سعودی‌ها آن را رد کردند. عربستان طی بیانیه‌ای گفته این روسیه بود که باعث فروپاشی قیمت‌ها شد. به هر حال، صرفنظر از اینکه چه کسی موجب سقوط قیمت‌ها شد، هم اکنون صنعت نفت شل در آمریکا به خطر افتاده و رهبران این صنعت از ترامپ می‌خواهند کاری برای افزایش قیمت‌ها انجام دهد. ترامپ نیز برای نجات این صنعت به عربستان روی آورد، اما روسیه از عربستان اشتیاق بیشتری برای کمک به ترامپ نشان داد. در شرایطی که روسیه می‌تواند از یک رقیب نفتی (نفت شل) خلاص شود، چرا به کمک ترامپ شتافت؟
پوتین با متهم کردن سعودی‌ها به خروج از اوپک پلاس و تلاش برای حذف نفت شل، توپ را به زمین عربستان انداخت.
شاید بتوان پاسخ این پرسش را در شرایطی بحرانی ترامپ در داخل کشورش پیدا کرد. شیوع ویروس کرونا آمریکا را تکان داده است. این کشور حالا بیشترین تعداد مبتلایان را دارد و روز جمعه با مرگ بیش از ۱۴۰۰ بیمار کرونایی، رکورددار بیشترین تعداد تلفات روزانه در جهان شد. بخش‌های مهمی از اقتصاد آمریکا، عملا تعطیل شده است.
برای ترامپ، کرونا در بدترین زمان ممکن وارد آمریکا شده است؛ زمانی که انتخابات ریاست جمهوری آمریکا روز به روز نزدیک می‌شود. بدتر از همه، کرونا مهمترین امتیاز انتخاباتی ترامپ، یعنی رونق اقتصادی، را به خطر انداخته است. نشریه آمریکایی آتلانتیک، در گزارشی به قلم آنی لوری، می‌گوید اقتصاد آمریکا در حال فروپاشی است و به تبع آن، شانس انتخاب مجدد ترامپ نیز در حال کاهش است. به گفته این نشریه، اقتصاد آمریکا تنها عامل مهم در انتخابات نیست، اما از هر عامل دیگری مهمتر است. آتلانتیک با اشاره به ماهیت متفاوت بحران کرونا در آمریکا و تاثیرات مبهم آن بر انتخابات آتی نوشت:، اما به هر حال، چیز‌های بد، بد هستند. کارزار‌های انتخاب مجدد در زمان بحران‌ها چالشی‌تر می‌شوند. تیتر‌های منفی درباره مرگ و میرها، دستگاه‌های تنفس مصنوعی، کسب و کار‌های ویران شده، دکتر‌هایی که لباس‌های دست ساز محافظتی می‌پوشند، افزایش تاریخی تعداد بیکاران و کمک‌های ناموثر دولتی تلقی رأی دهندگان درباره رهبری کشور را تیره و تار می‌کنند. ممکن است هیچ چیزی نتواند حامیان پروپاقرص ترامپ را به ترک وی مجاب سازد، اما میلیون‌ها آمریکایی به طور حتم ترامپ را به خاطر مرگ، ویرانی و فروپاشی اقتصادی در این سال انتخاباتی قضاوت خواهند کرد.
در چنین شرایطی روسیه می‌توانست با یک تیر دو نشان بزند. روس‌ها می‌توانستند با افزایش تولید نفت‌شان، هم نفت شل را نابود کنند و هم به مصائب اقتصادی ترامپ در آستانه انتخابات دامن بزنند. اما این کار را نکردند و در مقابل، به کمک کسی شتافتند که به تبانی با او در انتخابات قبلی متهم هستند. آیا پوتین می‌خواهد جلوی سقوط ترامپ را بگیرد؟ بدیهی است که کاخ کرملین هرگز تصریح نخواهد کرد که پوتین دنبال جلوگیری از کاهش احتمال شکست ترامپ در انتخابات سوم نوامبر است. اما رفتار نفتی روسیه نشان می‌دهد که پوتین ممکن است تمایلی به خروج ترامپ از کاخ سفید ندارد. با همراهی روسیه، حالا امضای توافق کاهش تولید، از هر زمان دیگری محتمل‌تر شده است. در صورت امضای چنین توافقی، قیمت‌های نفت مجددا افزایش خواهد یافت. بعد از آن، ترامپ در بحبوحه بحران کرونا، حداقل می‌تواند بگوید که از فروپاشی صنعت نفت آمریکا جلوگیری کرده است.
