کرونا، نفت و فداکاری غیرمنتظره ترامپ

تولیدکنندگان بزرگ نفت برای بالا بردن قیمت‌ها از طریق کاهش تولید به تکاپو افتاده و گفتگو‌ها در این خصوص را بیشتر کرده اند. اما اختلافات میان این تولیدکنندگان مانع از حصول توافق نهایی شده است.

رایزنی کشور‌های نفتی برای حل بحران ریزش قیمت ها، وارد روز چهارم شده است. سعودی ها، تحت فشار کاخ سفید، با کاهش قابل توجه تولید نفت موافقت کرده و برای متقاعد کردن سایر تولیدکنندگان به کاهش تولیدشان تلاش می‌کنند. روز پنج شنبه، جلسه گروه اوپک پلاس با همت عربستان برگزار شد. سپس روز بعد، عربستان از نشست کنفرانسی وزرای انرژی گروه بیست میزبانی کرد. روز شنبه نیز عربستان با مکزیک و آمریکا گفتگو می‌کند.
یک ماه پیش، در اثر اختلاف عربستان و روسیه بر سر تمدید توافق کاهش تولید گروه اوپک پلاس، جنگ بهای نفت میان روسیه و عربستان شروع شد. در آستانه انقضای توافق مزبور، که به موجب آن کشور‌های اوپک پلاس ۲.۱ میلیون بشکه در روز از تولیدشان کم می‌کنند، عربستان پیشنهاد کرد که ۱.۵ میلیون بشکه به آن اضافه شود. اما روسیه با این پیشنهاد مخالفت کرد و در نتیجه، کل توافق کاهش تولید از بین رفت. در همان حال، تقاضای جهانی برای نفت به خاطر شیوع بیماری کرونا به شدت کم شده بود. با فروپاشی اوپک پلاس، قیمت‌های نفت به شکل تاریخی سقوط کرد. سقوطی که حالا معلوم شد بیش از همه به آمریکا ضرر می‌رساند.
در حالی که تصور می‌شد جنگ بهای نفت به عربستان و روسیه محدود است، آمریکا با انتقاد از تبعات این جنگ، آسیب پذیری صنعت نفت خود را برملا کرد. دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، که این روز‌ها به شدت درگیر بحران شیوع بیماری کروناست، با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، و سپس با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، گفتگو کرد و از آن‌ها خواست که جنگ بهای نفت را پایان دهند. این دو کشور به این درخواست پاسخ مثبت دادند و در اقدامی تأمل برانگیز، با کاهش ۱۰ میلیون بشکه در روز موافقت کردند. این در حالی است که یک ماه پیش، این دو کشور به خاطر کاهش ۱.۵ میلیون بشکه وارد جنگ بهای نفت شده بودند.

چرخش ۱۸۰ درجه‌ای ترامپ
عربستان و روسیه، با وجود تمام اختلافاتی که در چنده هفته اخیر درباره نفت داشته اند، سرانجام از این اختلافات عبور کرده و با کاهش ۱۰ میلیون بشکه‌ای نفت موافقت کردند. بعد از تماس تلفنی روز جمعه رهبران عربستان، روسیه و آمریکا، به نظر می‌رسید که امضای یک توافق تاریخی در زمینه کاهش تولید قطعی است. اما این توافق در اثر مخالفت یک کشور غیرمنتظره به تعویق افتاد.
روز پنج شنبه کشور‌های اوپک پلاس بر سر کاهش تولید به تفاهم رسیدند، اما گفتند که سایر کشورها، از جمله آمریکا و کانادا هم باید در کاهش تولید مشارکت کنند. از این رو، روز جمعه کشور‌های عضو گروه بیست تلاش کردند این تفاهمات را نهایی کنند تا قیمت‌های جهانی نفت مجددا افزایش یابد. اما بعد از اینکه مکزیک با سهیمه کاهش تولیدش مخالفت کرد، توافق کاهش تولید به جایی نرسید.
اوپک پلاس، سهمیه کاهش تولید مکزیک را ۴۰۰ هزار بشکه در روز تعیین کرده بود. اما آندره مانوئل لوپز اوبرادور، رئیس جمهور مکزیک، این سهمیه را زیاد دانست و گفت که کشورش حاضر است فقط ۱۰۰ هزار بشکه از تولیدش را کم کند.
خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه اعلام کرد که عربستان روز پنج شنبه و سپس روز جمعه با مکزیک بر سر سهیمه کاهش تولید درگیر شده است. ظاهرا به خاطر همین درگیری، در بیانیه نشست گروه بیست که چند ساعت بعد از نشست منتشر شد، هیچ اشاره‌ای به کاهش تولید یا مقدار کاهش نشده است. در این بیانیه صرفا به «تدابیری برای تضمین ثبات در بازار انرژی» اشاره شده است.


با پیوستن سایر کشورهای نفتی به توافق کاهش تولید اوپک پلاس، حالا دیگر فقط این گروه مسئول کاهش تولید نیست.

دونالد ترامپ که زمانی بابت کاهش تولید سازمان اوپک از این سازمان به تندی انتقاد می‌کرد، در اقدامی یکجانبه و غیرمعمول، سهمیه مکزیک را به عهده گرفت. اوبرادور روز جمعه گفته ترامپ با او تماس گرفته و پیشنهاد داده که آمریکا به جای مکزیک تولیدش را کاهش دهد. رئیس جمهور مکزیک گفت ترامپ «بسیار سخاوتمندانه به من گفت که آن‌ها با (کاهش) ۲۵۰ هزار بشکه دیگر به ما کمک خواهند کرد.»
این فداکاری غیرمنتظره ترامپ، در حالی انجام شد که او در گذشته نه چندان دور، اوپک را سازمانی انحصارگر می‌دانست که با دستکاری قیمت‌ها از طریق کاهش تولید، به آمریکا ضرر می‌رساند. ترامپ همواره از اوپک می‌خواست که نفت بیشتری پمپاژ کند تا قیمت‌ها پایین بیاید. اما حالا در چرخشی آشکار، از اوپک و سایر کشور‌ها می‌خواهد که تولیدشان را کاهش دهند تا قیمت‌ها متعادل شوند. این تغییر موضع، به وضوح از تغییر عوامل موثر بر بازار نفت در شرایط فعلی حکایت دارد. شیوع بیماری کرونا، که بسیاری از دولت‌ها را به اعمال تدابیر محدودکننده وادار ساخته، به کاهش شدید تقاضای جهانی برای نفت منجر شد.
با این حال، طرح کشور‌های اوپک پلاس برای کاهش چندساله تولید نفت، از عوامل دیگری نیز پرده برداشت. رویترز مدعی شده که اسناد اوپک پلاس نشان می‌دهد که این گروه قصد دارد توافق جدید کاهش تولید را تا آوریل ۲۰۲۲ ادامه دهد. بسیاری از کارشناسان حوزه بهداشت معتقدند که کرونا تا آن زمان مهار و شاید ریشه کن شده است. بنابراین، اوپک پلاس بر اساس عوامل دیگری کاهش تولید دو ساله را در نظر گرفته است. یکی از این عوامل، افرایش تولید نفت شل در آمریکاست که حالا در کانون جنگ بهای نفت قرار گرفته است. دلیل اصلی تکاپوی ترامپ برای پایان دادن به جنگ مزبور، نجات صنعت نفت شل آمریکاست. تولید این نفت هزینه‌های زیادی دارد و وقتی قیمت‌ها سقوط کند، تولید آن دیگر به صرفه نیست. در نتیجه، ترامپ می‌خواهد با افزایش دوباره قیمت‌های نفت، صنعت نفت شل را نجات دهد و از بیکار شدن کارکنان این صنعت در آستانه انتخابات ریاست جمهوری سوم نوامبر ۲۰۲۰ جلوگیری کند.